Το «Λουλούδι της ερήμου»

Το «Λουλούδι της ερήμου» κυκλοφόρησε πρώτη φορά στην Ελλάδα το έτος 1999, από τις εκδόσεις Ωκεανίδα (μτφρ.: Μάρα Ευθυμίου), ενώ στην Αμερική είχε κυκλοφορήσει ήδη έναν χρόνο νωρίτερα. Η σομαλή Warice Dirie, σε συνεργασία με την Kathleen Miller, περιγράφει τη νομαδική ζωή της ίδιας και της οικογένειάς της, τα ήθη και τα έθιμα της πατρίδας της και θεμελιώνει, μέσω του βιβλίου της, την πίστη της στον Αλλάχ, κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ίδια, αλλά φέρει στην επιφάνεια και τα κακώς κείμενα της κουλτούρας της.

Το κεντρικό θέμα, όμως, του βιβλίου και ο άξονας πάνω στον οποίο περιστρέφεται, μέχρι ένα σημείο τουλάχιστον, είναι το ευαίσθητο ζήτημα της κλειτοριδεκτομής. Συγκεκριμένα, η Warice Dirie, μεγαλωμένη στην έρημο της Σομαλίας, στα πέντε της χρόνια υπόκειται στην πρακτική της κλειτοριδεκτομής. Κάποια ηλικιωμένη, σύμφωνα με την παράδοση, γυναίκα έκοβε, με όποιο μέσο διέθετε, την κλειτορίδα των κοριτσιών νηπιακής, συνήθως, ηλικίας.  Αφού έκοβε με κάποια πολυχρησιμοποιημένη λεπίδα, κάποιο μαχαίρι ή κάποιο ψαλίδι την κλειτορίδα του κοριτσιού, έραβε με εξ ίσου πρόχειρα υλικά «δανεισμένα» από την φύση την οπή που άφηνε η κομμένη κλειτορίδα, καθώς και τον υπόλοιπο κόλπο, αφήνοντας μια πολύ μικρή οπή, από την οποία αποβάλλονταν τα υγρά της εκάστοτε κοπέλας. Αυτό αποτελούσε «εγγύηση» μεταξύ των γονέων της υποψήφιας ανήλικης νύφης και του υποψηφίου ηλικιωμένου, συνήθως, γαμπρού, που πιστοποιούσε ότι η κόρη τους ήταν παρθένα. Ο υποψήφιος γαμπρός είτε έκοβε με μαχαίρι τα ράμματα της γυναίκας που έχει υποστεί κλειτοριδεκτομή, είτε εισερχόταν με τη βία μέσα της.

«Περίμενα ένα μεγάλο μαχαίρι αλλά η τσιγγάνα έβγαλε από το ταγάρι ένα βαμβακερό σακουλάκι. Έχωσε μέσα τα μακριά δάχτυλά της και ψάρεψε μια σπασμένη λεπίδα ξυραφιού […] Είδα ξεραμένο αίμα στην άκρη της λεπίδας. Η τσιγγάνα έφτυσε πάνω της και την σκούπισε με το φουστάνι της […] Το επόμενο πράγμα που ένιωσα ήταν να κόβουν τη σάρκα μου, τα γεννητικά μου όργανα […] Γύρισα το κεφάλι προς το βράχο και είδα πως ήταν γεμάτος αίμα, σαν κάποιος να είχε σφάξει πάνω του ένα ζώο. Κομμάτια από τη σάρκα μου, το αιδοίο μου, κείτονταν εκεί και στέγνωναν στον ήλιο […]  Όταν μ΄έραψε η τσιγγάνα, το μόνο άνοιγμα που είχε μείνει για τα ούρα και το αίμα της περιόδου, ήταν μια μικροσκοπική τρύπα με διάμετρο σπιρτόξυλου. Αυτή η σπουδαία στρατηγική εξασφάλιζε ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να κάνω έρωτα μέχρι να παντρευτώ και έτσι ο άντρας μου θα ήταν σίγουρος ότι θα έπαιρνε παρθένα».

Μέσα στο βιβλίο εντοπίζουμε πολλές λεπτομέρειες για τη βάναυση αυτή πρακτική, καθώς και την έμπρακτη προσπάθεια της Warice να σπάσει τα δεσμά της από την κουλτούρα της φυλής της, φεύγοντας κρυφά στα δεκατρία της χρόνια από την Σομαλία και καταλήγοντας μετά από πολλά εμπόδια στην Αγγλία, όπου ξεκινάει μια νέα ζωή.

Η αφήγηση αυτή λειτουργεί λυτρωτικά για την ίδια την συγγραφέα, γνωστοποιεί πρακτικές που είναι άγνωστες σε άλλες ηπείρους πέρα από την δική της, καταδικάζει την πρακτική της κλειτοριδεκτομής, που αφαιρεί από την γυναίκα το δικαίωμά της στην ερωτική ικανοποίηση, την καθιστά αυτόματα υποχείριο του άντρα της και της αναιρεί βασικά δικαιώματα, όπως αυτό της αυτοδιάθεσης του σώματός της. Ο αριθμός των γυναικών που επιβιώνει μετά την επέμβαση, υποφέρει από φρικτούς πόνους, μολύνσεις, σηψαιμία, ακόμη και γάγγραινα.

Ένα βιβλίο με γλαφυρές εικόνες της Ανατολής, με έντονη την αγάπη της συγγραφέως για την οικογένεια και τον τόπο της, με σκοπό την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση. Η Warice Dirie, το «λουλούδι της ερήμου», ήταν η πρώτη γυναίκα που μίλησε ανοιχτά για το ευαίσθητο ζήτημα της ακρωτηρίασης των γυναικείων γενετικών οργάνων.Συνάντησε αντιδράσεις, λεκτικές και σωματικές, αμφισβήτηση και απειλές. Μέχρι και σήμερα, όντας Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως του Ο.Η.Ε., είναι περήφανη που δίνει φωνή στις γυναίκες που δεν μπορούν να εκφραστούν. 

Καλλιρρόη Μασούρα