Ο Κ.Π.Καβάφης και η λογοτεχνία της παρακμής

Η Μάρθα Βασιλειάδη σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Συγκριτική Γραμματολογία στα Πανεπιστήμια της Σορβόνης και της Γενεύης. Είναι επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο «Α.Π.Θ.». Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ποίηση του δεκάτου ενάτου και εικοστού αιώνα, στην πρόσληψη ευρωπαϊκών μύθων στην ελληνική λογοτεχνία, στη μυθοκριτική, την αναπαράσταση της αρχαιότητας στις νέες της εκδοχές πολιτισμικού λόγου, καθώς και στις γυναικείες μορφές στη λογοτεχνία. Οι μελέτες της φωτίζουν ερμηνευτικά μείζονα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και έχουν δημοσιευτεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ έχει ασχοληθεί συστηματικά με το έργο του Κ.Π.Καβάφη (1863-1933). 

Το 2017 κυκλοφόρησε από τις «Εκδόσεις Gutenberg», το σπουδαίο πόνημά της «Ο Κ.Π.Καβάφης και η λογοτεχνία της παρακμής. Μορφές, Θέματα, Μοτίβα» σε μετάφραση από τα γαλλικά, Τιτίκας Καραβία και με τον πρόλογο της Renata Lavagnini. Ένα βιβλίο που βασίζεται στη διδακτορική διατριβή της συγγραφέως (2004) και την καλαισθησία του οποίου οφείλουμε στον Γιώργο Μαμάη των Εκδόσεων Gutenberg. Γράφτηκε στα γαλλικά και συνομιλεί κυρίως με γαλλικά κείμενα του τέλους του δεκάτου ενάτου αιώνα. 

Η συγγραφή μιας μελέτης για το έργο του Αλεξανδρινού, όπως εύστοχα επισημαίνει η κυρία Βασιλειάδη στην εισαγωγή της, συνιστά από μόνη της μια πρόκληση. Όποιος «ρίχνεται» σε αυτή την περιπέτεια, αντιμέτωπος διαρκώς με το κλειστό κύκλωμα των όσων έχουν ήδη λεχθεί, διατυπωθεί στοχαστικά και γραφτεί, διατρέχει μοιραία τον κίνδυνο να παραβιάσει ανοιχτές θύρες.

Η ποίηση του Καβάφη, όσο αντιστέκεται σθεναρά σε κατηγοριοποιήσεις, κανόνες και γενικεύσεις, άλλο τόσο προσαρμόζεται, με πρωτεϊκή ευελιξία, σε ερμηνευτικά σχήματα και θεωρίες, βυθίζοντας αέναα τους αναγνώστες της σε παλαιά και καινούργια διλήμματα. Η παρούσα μελέτη συνομιλεί με την παλαιότερη, αλλά και την πιο πρόσφατη καβαφική βιβλιογραφία, αναθερμαίνοντας τη συζήτηση με θέμα τις επιδράσεις που καθόρισαν και διαμόρφωσαν την ποιητική ιδιοσυγκρασία του Αλεξανδρινού.

Μέσω των θεωρητικών και ιστορικών προσεγγίσεων, η λογοτεχνία της Παρακμής, έτσι όπως διαμορφώνεται στη Γαλλία και διαχέεται στην Ευρώπη, δεν ορίζεται αποκλειστικά από τη λατρεία του Ωραίου ή του Νοσηρού, αλλά πραγματεύεται δυναμικά τη σχέση με την αρχαιότητα και την ιστορία. Η επίμονη αυτή συναλλαγή με τον αρχαίο κόσμο, είτε αφορά αναγνωστικές πρακτικές είτε πειραματικές αναμετρήσεις με τη γραφή, περιγράφει και ερμηνεύει εν τέλει ένα από τα πρόσωπα της νεωτερικότητας. Κι ενώ η πρόσληψη της Παρακμής στην ηθογραφική Ελλάδα του τέλους του 19ου αιώνα δεν αφήνει ιδιαίτερα ίχνη, στην ποίηση του Καβάφη ανιχνεύεται ως μια ζωντανή σχέση με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία της εποχής, από την οποία αντλούνται σταθερά και, κάποιες φορές απρόβλεπτα, θεματικές και μοτίβα που επαναξιολογούν και αναπροσδιορίζουν τη σημασία της ιστορικής μεθόδου στην ποιητική του τέχνη. 

Για περισσότερα βιβλία των "Εκδόσεων Gutenberg" εδώ.