Με φόντο τον Γαλλικό Μάη

Αν κάποτε η μυθιστορηματική έκβαση απέχει πολύ από το προσδοκώμενο, στην προκειμένη περίπτωση, συμβαίνει το αντίθετο. Το δύσκαμπτο ξεκίνημα και τον αμήχανο χειρισμό του υλικού, διαδέχεται η μελετημένη παράθεσή του και ο παραμερισμός των συναισθηματικών εξάρσεων χωρίς οργανικό δέσιμο. Η κλιμάκωση της αφήγησης, βρίσκεται σε παραλληλία με τον κρίσιμο ιστορικό χρόνο: Το Παρίσι φλέγεται.

Η συγγραφέας και δημοσιογράφος, Πολίν Ντρεφύς, στο πέμπτο κατά σειρά μυθιστόρημά της, μεταθέτει το ενδιαφέρον στη φαινομενική αταραξία του ξακουστού παρισινού ξενοδοχείου Meurice, όπου η εμπύρετη κατάσταση εισβάλλει δειλά. Ενώ ο διευθυντής τίθεται υπό αμφισβήτηση και το ξενοδοχείο τελεί υπό κατάληψη από το προσωπικό του, η εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης δεν παύει. Παρά τις ακυρώσεις και τις αποτρεπτικές ενδείξεις, το γεύμα προς τιμήν του νικητή του βραβείου Ροζέ Νιμιέ πραγματοποιείται στις 22 Μαΐου 1968.

Το κοσμικό γεγονός ιδωμένο από τους συμμετέχοντες ως συμπόρευση με την τέχνη που «επιβιώνει πάντα από τα σκαμπανεβάσματα της πολιτικής ζωής», κι από τους υπαλλήλους ως την πρόκριση του δικαιώματος στην ελεύθερη βούληση μέσω της αυτοδιαχείρισης, βήμα βήμα καταρρίπτεται. Κάποιοι από τους τελευταίους, λίγο αργότερα συνειδητοποιούν ότι «η αυτοδιαχείρηση σε ελευθερώνει αλλά και σε δεσμεύει». Πράγματι, ο συνδικαλιστής μετρ του ξενοδοχείου, Ρολάν, παρ΄ όλες τις ηχηρές διακηρύξεις του, αδυνατεί να αναλάβει τις ευθύνες του και μπροστά στη θέαση της επαγγελματικής ευσυνειδησίας του διευθυντή, ζητά να επανέλθει το παλιό καθεστώς.

Στο όλο πλέγμα, συνιστά ένα δευτερεύον, αλλά όχι ήσσονος σημασίας, νήμα, η ανάδειξη των αναλογιών, μέσω των αναδρομών στην κατοχή. Η αναφορά στην ολιγοήμερη διαμονή του στρατηγού Φον Χόλτιτς στο Meurice και στα οδοφράγματα που έστηναν την παραμονή απελευθέρωσης του Παρισιού, τότε που οτιδήποτε ήταν δυνατόν να μεταφερθεί χρησιμοποιούταν για την ανέγερσή τους, σε συνδυασμό και με κάποιες νύξεις στην επανάσταση του 1789, απεμπολούν το σατιρικό ένδυμα που θέλει να προσδώσει η συγγραφέας. Η χιουμοριστική χροιά αναδύεται κυρίως γύρω από τον Πολ Γκεττύ, ο οποίος εκλαμβάνει τη ξενοδοχειακή αναστάτωση ως επέλαση των επαναστατών του Μαΐου και τοποθετεί τα έπιπλα πίσω από την κλειδωμένη πόρτα, αναμένοντας τον θάνατό του.

Η Ντρεφύς, μέσω της ευρηματικής σύλληψης, όπου πραγματικοί κι επινοημένοι χαρακτήρες συμπλέκονται, καταφέρνει να αποτυπώσει ανάγλυφα την ατμόσφαιρα, που προσφέρεται ως διαφωτιστικό πρίσμα της ιστορικής εποχής. Την εξωτερική αρχική περιγραφή ακολουθούν επεξηγήσεις και καταβυθίσεις, φωτίζοντας τις ζωές του βραβευμένου συγγραφέα, των υπαλλήλων και των ενοίκων, αλλά και απρόσμενες ανατροπές. Το μυθιστόρημα συνταιριάζει ποικίλες και συχνά υπόρρητες θεματικές: την πάση θυσία διατήρηση της αίγλης του ξενοδοχείου, την παντοδυναμία του χρήματος που κάποτε κλονίζεται σε καταστάσεις έκρυθμες, την αέναη και γιγαντιαία τροφοδότηση του «εγώ» των διασήμων και βαθύπλουτων πελατών, το διαγραφόμενο τέλος μιας εποχής, την ώρα που έξω μαίνονται οι ταραχές και πλατύ ρεύμα αμφισβήτησης καλύπτει τον παρισινό ουρανό.

Την ίδια στιγμή, σχηματοποιείται μιαν αντίθεση, μέσω του πιο συμπαθούς χαρακτήρα της ιστορίας. Ο ετοιμοθάνατος συμβολαιογράφος, Αριστίντ, που προσήλθε στο Meurice με σκοπό να γνωρίσει την πολυτελή διαβίωση, είναι ο μόνος που έχει διαβάσει το βραβευμένο βιβλίο του νέου συγγραφέα, Πατρίκ Μοντιανό. Σε πλήρη αντιδιαστολή με τους «ανίδεους και χορτάτους»* συνδαιτυμόνες, ο συμβολαιογράφος, μέσω των προσωπικών αναζητήσεών του, εντοπίζει στο τέλος του βιβλίου το νοηματικό έρεισμα που θα τον κρατήσει ζωντανό, αφήνοντας για τον αναγνώστη ένα παράθυρο ανοιχτό, προς το φως.

Το "Γεύμα στα οδοφράγματα" της Pauline Dreyfus κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση Ανδρέα Παππά.

* Παραφράζοντας από το ποίημα της Στροφής (1931): «Οι σύντροφοι στον Άδη», Γιώργος Σεφέρης.