Ανώνυμη Αρχιτεκτονική - Μια άρρητη παρουσία

Από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς κυκλοφορεί η «Ανώνυμη αρχιτεκτονική. Μια άρρητη παρουσία», του ομότιμου καθηγητή του ΕΜΠ, κ. Δημήτρη Φιλιππίδη, έκδοση που εμπλουτίζει τις βιβλιογραφικές συμβολές του Ιδρύματος στο πεδίο της αρχιτεκτονικής. Το έργο πραγματεύεται την ανώνυμη αρχιτεκτονική στον αστικό πολεοδομικό ιστό, καθώς και στο δομημένο περιβάλλον των αγροτικών ή ημιαστικών κοινοτήτων. Ο συγγραφέας ολοκλήρωσε τη σύνθεση του έργου έπειτα από πολυετή επιτόπια έρευνα, καταγραφή και μελέτη «ανώνυμων» ελληνικών αρχιτεκτονικών περιπτώσεων ή συνόλων, καθώς και φωτογραφική ή/και σχεδιαστική τους αποτύπωση.

Το αρχικό, σύντομο αλλά και περιεκτικό βιβλιογραφικό χρονικό, μας εισάγει στην έννοια και τη σημειολογία της ανώνυμης αρχιτεκτονικής, σε αντιπαραβολή και διάλογο με την επίσημη/επώνυμη αρχιτεκτονική. Επίσης, ορίζει το ιστορικό πλαίσιο, εντοπίζει χρονικές, ιστορικές και ιδεολογικές τομές μετάβασης από την παραδοσιακή και τη «λαϊκή» στην ανώνυμη αρχιτεκτονική, κωδικοποιώντας παράλληλα τα σχήματα μελέτης. Η παρουσίαση χαρακτηριστικών ανώνυμων αρχιτεκτονημάτων φέρνει στο φως μια κοινωνία της στέρησης, όπου επικρατούσε η ηθική της οικονομίας υλικών και μέσων. Τέλος, με την κυριαρχία του μπετόν από το 1920 και εξής σηματοδοτείται η μετάβαση στη μαζική αρχιτεκτονική και σε σχήματα του σύγχρονου ανώνυμου αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος.

Mια ρηξικέλευθη προσέγγιση των ανώνυμων αρχιτεκτονημάτων, όπως αυτά υπαγορεύτηκαν από τις ανάγκες της καθημερινής ζωής, αλλά και σε διαρκή συνομιλία με έργα της επώνυμης αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για μια αξιοπρόσεκτη έκδοση, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, που φωτίζει ακόμη περισσότερο τα ενδιαφέροντα κείμενα του γνωστού αρχιτέκτονα και συγγραφέα.

Μικρού μεγέθους σπίτια στην Αθήνα με αμιγή ή παραφρασμένα κλασικιστικά στοιχεία, που ανήκουν στον «λαϊκό κλασικισμό» [φωτογραφίες Δ. Φιλιππίδης].

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης (γ. 1938) είναι αρχιτέκτονας (ΕΜΠ, 1962), μετά το 1975 καθηγητής πολεοδομίας και σήμερα ομότιμος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ. Εργάστηκε σε διάφορα γραφεία εκπονώντας αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές μελέτες (1964-1995) και διακρίθηκε σε διαγωνισμούς. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και κριτικές βιβλίων για την ελληνική παραδοσιακή και σύγχρονη αρχιτεκτονική, την πολεοδομία και την εκπαίδευση των αρχιτεκτόνων. Έχει γράψει δεκαπέντε βιβλία: "Νεοελληνική αρχιτεκτονική" (1984), "Για την ελληνική πόλη" (1990), "Είκοσι θέσεις για την πολεοδομία" (1990), "Το σκυρόδεμα στην ελληνική αρχιτεκτονική του εικοστού αιώνα" (1992), "Μεσογειακά σπίτια: Ελλάδα" (1994), "Λύσανδρος Καυταντζόγλου" (1995), "Πέντε δοκίμια για τον Κωνσταντινίδη" (1997), "Διακοσμητικές τέχνες" (1998), "Μοντέρνα αρχιτεκτονική στην Ελλάδα" (2001), "Προάστια και εξοχές της Αθήνας του '30" (2006), "Αρχιτεκτονικές μεταμορφώσεις" (2006), "Νεοκλασικές πόλεις στην Ελλάδα" (2007), "Οικοδομικό τετράγωνο 19 (2009), "Εφήμερη και αιώνια Αθήνα" (2009), "Δημήτρης Πικιώνης" (2009). Έχει επιμεληθεί αφιερώματα και μονογραφίες αρχιτεκτόνων, καθώς και τους έξι πρώτους τόμους της σειράς "Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική" (1980-1988).

Σκαρίφημα ανώνυμης αρχιτεκτονικής στην επαρχία: Ύδρα, δρόμος του οικισμού με χαρακτηριστική ψηλή μάντρα [σχέδιο Δ. Φιλιππίδης].