Εντυπωσιακό λογοτεχνικό πορτρέτο του Οκταβιανού Αύγουστου

Ο Τζον Γουίλιαμς (1922-1994) έγραψε τέσσερα μυθιστορήματα στη συγγραφική του διαδρομή, πολύ ενδιαφέροντα αλλά πολύ διαφορετικά μεταξύ τους ως προς τον χρονότοπο αλλά και ως προς τους λογοτεχνικούς ήρωες. Από τον άσημο πανεπιστημιακό καθηγητή Στόουνερ μεταβαίνει με ευκολία στον πιο ισχυρό άνδρα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τον Αύγουστο. Σε αντίθεση με τον Στόουνερ (1965), ο Αύγουστος (1972) γνώρισε την επιτυχία ενόσω ζούσε ο συγγραφέας και τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ το 1973 (χωρίς, ωστόσο, να τύχει αξιοσημείωτης απήχησης). Και τα δύο βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Gutenberg με εξαιρετικές μεταφράσεις, ενώ στο άμεσο μέλλον πρόκειται να εκδοθούν και τα δύο άλλα έργα του Γουίλιαμς (Nothing But The Night, Butcher’s Crossing).

Σαγηνευμένος ο συγγραφέας από τον ρωμαϊκό κόσμο, προσπαθεί με αμεσότητα να τον αποδώσει μέσα από την επιστολική μορφή (απομνημονεύματα, γράμματα, σημειώσεις ημερολογίων, κ.λπ.) και τις αφηγήσεις των ίδιων των ηρώων. Δεν αρκείται σε μια επισκόπηση ή περιγραφή της ρωμαϊκής εποχής, αλλά χρησιμοποιεί έναν τρόπο παραστατικό και ενδιαφέροντα για να ρίξει φως σε μια εποχή τόσο μακρινή και συναρπαστική, καθιστώντας την προσιτή και οικεία. Αφηγείται την ιστορία του Οκταβιανού Αύγουστου (63π.Χ.-14μ.Χ.), ο οποίος μετά τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα παίρνει ξαφνικά την εξουσία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στα χέρια του και κατορθώνει να εγκαθιδρύσει ένας κράτος δικαίου και μια πρωτοφανή ειρήνη, ύστερα από πολλά εμφυλιοπολεμικά χρόνια.

Με άφθονες αφηγήσεις σημαίνοντων προσώπων καταγράφονται τα χρόνια της ανόδου του Αύγουστου στην εξουσία, τα διλήμματα, οι μηχανορραφίες και ο σημαντικός ρόλος των δύσκολων αποφάσεων, οι οποίες αποβαίνουν καθοριστικές. Στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, ο Αύγουστος προβαίνει στην αναστοχαστική εκτίμηση της πολιτικής του σταδιοδρομίας, εντοπίζει τα λάθη αλλά και για τις επιζήμιες για τον ίδιο επιλογές προκειμένου να ωφεληθεί η πολιτεία (για τον παραδειγματικό χαρακτήρα της ενάρετης διακυβέρνησης δεν διστάζει να εξορίσει την αγαπημένη του κόρη Ιουλία), ενώ κάποτε φτάνει στην επίγνωση της ματαιότητας της εξουσίας. Αυτό που είναι σημαντικό για τον Αύγουστο, είναι η προσωπική διάθεση για αλλαγή: «Πάντως, ήταν περισσότερο ένστικτο παρά γνώση αυτό που με βοήθησε να καταλάβω πως, αν είναι η μοίρα κάποιου ν’ αλλάξει τον κόσμο, υποχρέωσή του είναι πρώτα ν’ αλλάξει τον εαυτό του».

Ο Τζον Γουίλιαμς πραγματεύεται με μεγαλοφυή τρόπο αυτή τη σημαντική και δημιουργική εποχή διακυβέρνησης του πρώτου αυτοκράτορα της Ρώμης και προβάλλει τον πολύπτυχο χαρακτήρα της ανθρώπινης ύπαρξης υπό το πρίσμα των σχέσεων εξουσίας που τίθενται στο επίκεντρο, ενώ επιτυγχάνει ταυτόχρονα την αμείωτη διατήρηση του αναγνωστικού ενδιαφέροντος.

Εκδόσεις Gutenberg / Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου

(Εδώ η κριτική της Αθηνάς Ντίνου για τον αριστουργηματικό Στόουνερ)