Νέο τεύχος των Ποιητικών και Ημερολόγιο με τη Γενιά του '70

Πριν λίγες εβδομάδες κυκλοφόρησε το νέο τεύχος (32-Δεκέμβριος 2018) του τριμηνιαίου περιοδικού ποίησης "Τα Ποιητικά", με πολλά ενδιαφέροντα θέματα γύρω από την ποίηση. Κριτικές, συνεντεύξεις, απόψεις, ποιητικές αναγνώσεις, δείγματα γραφής... Μια συνολικά εξαιρετική προσπάθεια στο χώρο των εκδόσεων και της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Για περισσότερα, εδώ & εδώ.

Από τη μια μεριά ο Νίκος Εγγονόπουλος, η Ζωή Καρέλλη, ο Δημήτρης Δούκαρης, αλλά και ο Μηνάς Δημάκης, ο Αντώνης Δεκαβάλλες, ο Κρίτων Αθανασούλης, ο Νίκος Πολίτης, ο Γιώργος Θέμελης κι ο Γιώργος Γεραλής. Από την άλλη, οι νεότεροι ποιητές σε μια συνολική αποτίμησή τους, οι κριτικές και οι συνοπτικές παρουσιάσεις της τρέχουσας παραγωγής, το απάνθισμα των στίχων. Μαζί κι ο Έζρα Πάουντ, πλάι στον Γκότφριντ Μπεν και η Λιουντμίλα Μπαλαμπάνοβα. Η οπτική του περιοδικού έκτυπη: το ποιητικό πεδίο στη διαχρονική πολυπλοκότητά του, στην ποικιλομορφία του, στον διάλογο που αναπτύσσει με την παλαιότερη ποίηση, ελληνική και ξένη, μέσα από τη μετάφραση και όχι μόνο. Το ποιητικό τοπίο αποτυπωμένο αποσπασματικά αλλά και συνθετικά, για όποιον θέλει να εντοπίσει τις αθέατες διασταυρώσεις.

Η Ζωή Καρέλλη και τα εκτενή, συνθετικά της ποιήματα που συνομιλούν με την αρχαιότητα – και η έλλειψη συνθετικών ποιημάτων στους νεότερους ποιητές, την οποία επισημαίνει ο Γιώργος Βέης, σε μια ψύχραιμη αποτίμηση του καινούργιου στην ποίηση. Οι μεταφυσικές ανησυχίες της Ζωής Καρέλλη πλάι σε εκείνες του Δημήτρη Δούκαρη, που ποτέ δεν αποσπάται από το πολιτικό στοιχείο και την καθημερινότητα. Οι γυναικείες μορφές της Ζωής Καρέλλη, ως απεικονίσεις της ανθρώπου και ο έμφυλος, γυναικείος χώρος του Νίκου Εγγονόπουλου, μια ευτοπία θεμελιωμένη στη φαινομενολογία του στρογγυλού, ένας καμπύλος χώρος όπως καμπύλη είναι και η γυναικεία κοιλιά. Ο υπερρεαλισμός, ως συνέχεια του νταντά και φυσική απόληξη του ρομαντισμού στον Εγγονόπουλο και η άλλη όψη του μοντερνισμού στον Έζρα Πάουντ του Make it new, που ακυρώνει την έννοια του πρωτοτύπου και της μετάφρασης. Ο Έζρα Πάουντ ως θεμελιωτής του αγγλοσαξονικού μοντερνισμού και ο εξπρεσιονισμός του Γκότφριντ Μπεν, στην εκδοχή της τελευταίας του συλλογής, που υμνεί τον άνθρωπο. Ο Έζρα Πάουντ και ο Γκότφριντ Μπεν ενώπιον του αιώνα και της προσωπικής τους πλάνης, της προσχώρησης στον φασισμό και τον ναζισμό. Απέναντι, ο εξόριστος, πολιτικός Δημήτρης Δούκαρης, η «Ποίηση 1948» του Εγγονόπουλου, η αποστασιοποίηση της Ζωής Καρέλλη. Ο διάλογος της Άλκης Θρύλου περί λυρισμού και νέας αισθητικής στη συγκαιρινή τους ποίηση με τον Γιώργο Βέη, με απόσταση τόσων χρόνων. Μια άλλη εκδοχή του λυρισμού και του έμφυλου λόγου στη σύγχρονη βουλγάρα ποιήτρια Λιουντμίλα Μπαλαμπάνοβα. Η κριτική της Άλκης Θρύλου πλάι στις κριτικές για σημερινές συλλογές, η ένταση της επικαιρικής κριτικής που διακινδυνεύει την αξιολόγηση στον ορίζοντα της ιστορίας και μ’ αυτήν ξεκινά την πρώτη καταγραφή του των σημερινών εστιών ποιητικής γραφής ο Γιώργος Βέης, παραθέτοντας τον Στρατή Πασχάλη: ««Η κριτική των έργων της λογοτεχνικής επικαιρότητας είναι το είδος της κριτικής που με γοητεύει ξεχωριστά. Έχει ρίσκο, απαιτεί διόραση και συνιστά πάνω απ’ όλα έκφραση γούστου[. . . ] Ο επικαιρικός κριτικός δίνει μια περίεργη μάχη με τη διάρκεια. Πασχίζει να τη νικήσει, να την προκαταλάβει, πράγμα που διόλου δεν ενδιαφέρει τον δοκιμιακό κριτικό, τον ανατόμο του χρόνου».

Δοκιμιακή κριτική και γραμματολογία, επικαιρική κριτική, ποίηση καθαυτή, ελληνική και ξένη: ένα συνεχές με πολλαπλές διαβαθμίσεις. Κι ένας ορισμός της ποίησης στη σχέση της με την Ιστορία, από τον Tomas Babington Macaulay, όπως τον παραθέτει και πάλι ο Γιώργος Βέης: «στην Ιστορία τα γεγονότα είναι δεδομένα και πρέπει να βρεθούν οι αρχές, ενώ στην Ποίηση μάς δίνονται οι αρχές και πρέπει να βρεθούν τα γεγονότα». Κι η ανάγνωση ξαναρχίζει από άλλο σημείο, αφού ξυνόν γαρ αρχή και πέρας επί κύκλου περιφερείας: κύκλος η ποίηση, η κριτική, η ανάγνωση, στρογγυλός ο χώρος του Εγγονόπουλου, και ούτω καθεξής. Η καθολικότητα της ποίησης και τα επιμέρους της Ιστορίας. Ο ποιητικός λόγος πάντα και παντού, ο ποιητικός τρόπος βίωσης της πραγματικότητας. Η αυθεντική και η ψευδεπίγραφη ποίηση. Η αυθεντική ποίηση ως κατεξοχήν τόπος αλήθειας. Ή μάλλον αληθειών, στον πληθυντικό.

Από τις "Εκδόσεις Γκοβόστη" κυκλοφορεί και ένα εξαιρετικό ημερολόγιο ποίησης για το 2019, αφιερωμένο στην ποιητική γενιά του '70. Κατά την ταπεινή μας άποψη, μακράν το καλύτερο ημερολόγιο που εκδόθηκε για το έτος που διανύουμε. Δεν είναι ένα απλό και καθημερινό ημερολόγιο για να σημειώνεις ραντεβού, εργασιακές υποχρεώσεις και λογαριασμούς της καθημερινότητας, αλλά ένα μικρό ημερολογιακό ανθολόγιο με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ποιητικής γενιάς του '70 και μάλιστα, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Παρακάτω, ένα ποίημα του Γιάννη Κοντού (1943-2015) από την ποιητική συλλογή "Τα οστά" (Κέδρος, 1982), που περιλαμβάνεται στο Ημερολόγιο Ποίησης 2019. 

[Πάντα ο δολοφόνος...]

Πάντα ο δολοφόνος επιστρέφει στον τόπο

του ποιήματος. Ρωτάει τους περαστικούς,

κάνει τον ανήξερο, είναι πρόθυμος

να συνεργαστεί με τις αστυνομικές αρχές.

Δίνει τα χαρακτηριστικά του στη σήμανση.

Κρυμμένος στην ανωνυμία, περιμένει.

Μόλις δει αιχμηρό αντικείμενο, χτυπάει.

Αν δε βρει θύμα, ορμάει στον εαυτό του.

"Ανθολογούνται" οι παρακάτω: Βαγενάς Νάσος, Βαρβέρης Γιάννης, Βέης Γιώργος, Βιστωνίτης Αναστάσης, Γκανάς Μιχάλης, Γκρής Ηλίας, Δαλακούρα Βερονίκη, Ευσταθιάδης Γιάννης, Καλοκύρης Δημήτρης, Καραβασίλης Γιώργος, Κοντός Γιάννης, Κυπαρίσσης Πάνος, Κυρτζάκη Μαρία, Λάζαρης Νίκος, Λαϊνά Μαρία, Λιοντάκης Χριστόφορος, Μαρκόπουλος Γιώργος, Μαστοράκη Τζένη, Μαυρουδής Κώστας, Μήτρας Μιχαήλ, Μοσχοβάκος Νίκος, Μπεκατώρος Στέφανος, Μπράβος Χρήστος, Νιάρχος Θανάσης, Παμπούδη Παυλίνα, Παπαγεωργίου Κώστας Γ., Παπαδάκη Αθηνά, Πατίλης Γιάννης, Πούλιος Λευτέρης, Πρατικάκης Μανόλης, Σιώτης Ντίνος, Στεριάδης Βασίλης, Τραϊανός Αλέξης, Υφαντής Γιάννης, Φραντζή Άντεια, Φωστιέρης Αντώνης, Χατζιδάκι Νατάσα, Χιόνης Αργύρης, Χριστοδούλου Δήμητρα, Χρονάς Γιώργος, Χυτήρης Τηλέμαχος. Εισαγωγή: Τιτίκα Δημητρούλια.

Παρακάτω, το κείμενο της Μαρίας Ν. Ψάχου που κοσμεί το οπισθόφυλλο του ημερολογίου και το σημείωμα του εκδότη, Κωνσταντίνου Ι. Γκοβόστη:

Η ποιητική γενιά του ’70 εκόμισε ήδη εις την τέχνη το υγιές και τολμηρό πνεύμα της συγκρουσιακής ανανέωσης του ποιητικού λόγου, που δεν θα είναι ίδιος μετά τη συμβολή της. Επιβεβαίωσε ότι οι ρήξεις και στον ποιητικό λόγο μπορούν να ανοίξουν νέες προοπτικές στην αισθητική απόδοση του ποιητικού νοήματος, επιβεβαιώνοντας τόσο την αξεδιάλυτη σχέση περιεχομένου και μορφής στην τέχνη, αλλά και την πεποίθηση ότι η τέχνη πρέπει να συγκινεί με το υλικό της μέρος. Ανέδειξε την ανθρώπινη προοπτική του ποιητικού λόγου εμβαθύνοντας στη σύνθετη ανθρώπινη περιπέτεια, πολιτική, κοινωνική, και επί της ουσίας υπαρξιακή, αναβαθμίζοντας το μικρό και ασήμαντο, αναζητώντας την ποίηση στην καθημερινότητα της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, κατακυρώνοντας το νόμιμο του Ανέλπιστου. Η ποιητική της πορεία συνεχιζόμενη αφήνει τον ορίζοντα των προσδοκιών ανοιχτό και αισιόδοξο, επιβεβαιώνοντας, ευτυχώς, ότι η εκδρομή αυτή δεν έχει τέλος.

Μ.Ν.Ψάχου

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ του 2019 και πιο συγκεκριμένα η ποίηση της γενιάς του ’70, καθώς -παραφράζοντας ελαφρώς τον Νοβάλις- η ποίηση λατρεύει και γιατρεύει τις πληγές που άνοιξε ο χρόνος που πέρασε. Έλληνες ποιητές δίπλα από τις εβδομάδες του έτους, εισαγωγή της Τιτίκας Δημητρούλια, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, χώρος για σημειώσεις και, οπωσδήποτε, πολλοί στίχοι από μια γενιά που, σύμφωνα με τη Μαρία Ψάχου: “εκόμισε εις την τέχνη το υγιές και τολμηρό πνεύμα της συγκρουσιακής ανανέωσης του ποιητικού λόγου, που δεν θα είναι ίδιος μετά τη συμβολή της. Επιβεβαίωσε ότι οι ρήξεις και στον ποιητικό λόγο μπορούν να ανοίξουν νέες προοπτικές στην αισθητική απόδοση του ποιητικού νοήματος, επιβεβαιώνοντας τόσο την αξεδιάλυτη σχέση περιεχομένου και μορφής στην τέχνη, αλλά και την πεποίθηση ότι η τέχνη πρέπει να συγκινεί με το υλικό της μέρος. Ανέδειξε την ανθρώπινη προοπτική του ποιητικού λόγου εμβαθύνοντας στη σύνθετη ανθρώπινη περιπέτεια, πολιτική, κοινωνική, και επί της ουσίας υπαρξιακή, αναβαθμίζοντας το μικρό και ασήμαντο, αναζητώντας την ποίηση στην καθημερινότητα της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, κατακυρώνοντας το νόμιμο του Ανέλπιστου”. 

Το ημερολόγιο των Εκδόσεων Γκοβόστη προλογίζει κατά κάποιο τρόπο τους Ποιητικούς Διαλόγους De Profundis που οργανώνουμε και φέτος στο βιβλιοπωλείο μας, κάθε πρώτη Δευτέρα του μήνα, με προσκεκλημένους ποιητές της γενιάς του ’70. Συγχρόνως, σχεδιάζουμε μια νέα σειρά μονογραφιών για εκπροσώπους της γενιάς αυτής, η οποία θα περιλαμβάνει μια μελέτη για το έργο του εκάστοτε ανθολογούμενου, από έναν έγκριτο κριτικό, ποιητή, ανθολόγηση των ποιημάτων του, καθώς και μια συνέντευξή του.

Κ.Ι.Γκοβόστης

Για περισσότερα βιβλία των Εκδόσεων Γκοβόστη, στην επίσημη ιστοσελίδα τους, στη σελίδα τους στο facebook και εδώ! Η πρόσφατη συνέντευξη του κ. Κωνσταντίνου Ι. Γκοβόστη, στις Νότες Λογοτεχνίας, εδώ.