Δεν ανατρέπεται το παρελθόν

 

Ένας μεθυσμένος άντρας, ο Χέντσαρντ, κατά τη διάρκεια μιας εμποροπανήγυρης, πουλά τη γυναίκα και το παιδί του σε έναν ναυτικό για ένα ευτελές ποσό και ύστερα επιβάλλει στον εαυτό του πολυετή αποχή από το αλκοόλ. 

Από το πρώτο κεφάλαιο δίνεται ο τραγικός τόνος και διαγράφεται το οδυνηρό παρελθόν και το βαρύ φορτίο που κουβαλά ο κεντρικός ήρωας, ο οποίος από θεριστής στο επάγγελμα καταφέρνει να αναρριχηθεί κοινωνικά και να γίνει δήμαρχος και εκκλησιαστικός επίτροπος. Όταν το 1884 ο Τόμας Χάρντι ξεκίνησε να γράφει τον Δήμαρχο του Κάστερμπριτζ (εκδόθηκε το 1886 σε συνέχειες), είχε παρακινηθεί από συχνά περιστατικά αποτρόπαιης αγοραπωλησίας που δημοσιεύονταν τότε στον αγγλικό ημερήσιο τύπο. Δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί ότι το λογοτεχνικό του έργο θα παρέμενε αξιομνημόνευτο 136 χρόνια μετά, κυρίως ως αφετηρία συλλογισμών για τα όρια της ανθρώπινης συμπεριφοράς και την υπέρβαση του μέτρου, για τις ολέθριες και δυσερμήνευτες επιλογές που μπορεί να δράσουν καταδιωκτικά.

Μέσα σε 45 κεφάλαια που εξιστορούν ολόκληρη τη ζωή και τον θάνατο του Χέντσαρντ, καθρεφτίζονται ενδιαφέρουσες όψεις της κοινωνικής και οικονομικής πραγματικότητας της εποχής, όπως και διαφορετικές εκδοχές της γυναικείας φύσης, με φόντο ένα αγροτικό σκηνικό της Αγγλίας του 19^ου αιώνα. Ο συγγραφέας σκιαγραφεί με ενάργεια τις διαδοχικές αποκαλύψεις που καταφτάνουν συνεχώς και διαρρηγνύουν την εντύπωση μιας επιτυχημένης ζωής, τις αντιξοότητες, τις ανατροπές και τις ματαιώσεις που δοκιμάζουν την αντοχή του δημάρχου, προσφέροντας μια καθηλωτική αναγνωστική εμπειρία ενός κόσμου αυθύπαρκτου και πειστικού.

Όπως αναφέρει στο προλογικό της σημείωμα η μεταφράστρια Τόνια Κοβαλένκο, η βάναυση πράξη της αγοραπωλησίας είναι «ανάλογη με την προδοσία της Κορντίλια στον Βασιλιά Λιρ και τον φόνο του Λαΐου στον Οιδίποδα Τύραννο. Οι αρνητικές δυνάμεις που αφυπνίζονται με αυτή την ύβρι, δεν θα ικανοποιηθούν παρά μονάχα με τον απόλυτο ξεπεσμό του παραβάτη – απαιτείται η πλήρης κατάρρευσή του ώστε να αποκατασταθεί η φυσική τάξη των πραγμάτων». Όπως ένας ήρωας αρχαίας τραγωδίας, ο Χέντσαρντ κατατρύχεται από τις πράξεις του παρελθόντος, όντας ο μόνος υπαίτιος των συμφορών της μοίρας του· για εκείνον είναι δύσκολο να ανατρέψει το ένοχο παρελθόν και να αποκαταστήσει τα σφάλματα και τα αποτρόπαια μυστικά που διαρκώς επιστρέφουν.

Οι μοιραίες ανθρώπινες επιλογές, ο δύστροπος χαρακτήρας με την ευμετάβλητη και «ηφαιστειώδη φύση», οι στιγμές κραιπάλης χωρίς κανένα αίσθημα μεταμέλειας ή αιτιολόγησης, είναι απότοκα μιας παρορμητικής, εγωκεντρικής και περήφανης προσωπικότητας, ολέθρια εκτεθειμένης στα ελαττώματά της. Το κύλισμα του χρόνου φέρνει μια προδιαγεγραμμένη τραγική κατάληξη, χωρίς να αποδεικνύεται καταδικαστική η εντύπωση που διαμορφώνει κανείς για τον Χέντσαρντ. Η μοναχικότητα, η δυσκολία διαχείρισης της ανάγκης της επαφής με τους άλλους και η περιπάθεια της ζωής που διαποτίζουν το κείμενο, συνυπάρχουν με αρκετές στιγμές μεγαλοσύνης και κάποτε με ένα πρωτοφανές αίσθημα καθήκοντος.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg.