Κλασική ελληνική λογοτεχνία από τη Σύγχρονη Εποχή

Η «Σύγχρονη Εποχή» έχει στον πλούσιο κατάλογό της, εκτός από βιβλία που αφορούν την ιστορία και τις δράσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, πολλά από τα διαμάντια της ελληνικής λογοτεχνίας. Δύο από αυτά είναι και τα «Λόγια της πλώρης» (έτος έκδοσης: 1987) του Ανδρέα Καρκαβίτσα και τα «Συριανά Διηγήματα» (έτος έκδοσης: 2006) του Εμμανουήλ Ροΐδη.

Τα «Λόγια της πλώρης» είναι η γνωστή συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Καρκαβίτσα (1865-1922), τα οποία αναφέρονται στη ζωή των ναυτικών. Πρωτοδημοσιεύτηκαν το 1899 και είναι από τα καλύτερα διηγήματα του συγγραφέα. Η συλλογή περιλαμβάνει 20 διηγήματα: Η θάλασσα, Οι φρεγάδες, Η δικαιοσύνη της θάλασσας, Το βασιλόπουλο, Βιοπαλαιστής, Ο εκδικητής, Οι σφουγγαράδες, Καβομαλιάς, Η καπετάνισσα, Θείον όραμα, Κακότυχος, Ο Κάτω Κόσμος, Πειράγματα, Γέρακας, Κακοσημαδιά, Η Γοργόνα, Ναυάγια, Οι Κουρσάροι, Τελώνια, Το γιούσουρι. Στο εξώφυλλο της συγκεκριμένης έκδοσης έδωσε το στίγμα του ο σημαντικός εικαστικός της Λάρισας, Αγήνορας Αστεριάδης (1898-1977) με το έργο του «Καρνάγιο» (1957).

Γράφει χαρακτηριστικά στον πρόλογο της έκδοσης, ο Θοδόσης Πιερίδης («Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις», 1962): Τα «Λόγια της πλώρης» είναι το βιβλίο της θάλασσας. Σαν τέτοιο μένει ζωντανό στην ελληνική γραμματολογία, σαν τέτοιο τ’ αγάπησαν γενιές και γενιές ενός λαού που τον περιζώνει το νερό […]. 

Τα «Συριανά Διηγήματα» γράφτηκαν ως επί τω πλείστον, την τελευταία δεκαετία του δεκάτου ενάτου αιώνα και ως κεντρικό θέμα έχουν τον τόπο γέννησης του Εμμανουήλ Ροΐδη (1836-1904) και διαβάζοντάς τα σήμερα, αποδεικνύονται διαχρονικά και άκρως επίκαιρα:

«Όσον πλέον κουτός, άκακος και απονήρευτος είναι ο λαός τόσον περισσότερον έπρεπε να τον συμπαθούν και να τον λυπούνται, αντί να νομίζουν πως η κουταμάρα και η καλωσύνη του τους δίνει το δικαίωμα να τον γδέρνουν ως το κόκκαλο. Αν έχεις μέσα στο στήθος σου καρδιά και όχι πέτρα, μη λες πως φταίει ο λαός, αλλά φώναξε μαζί μου «ανάθεμα εις τους λαοπλάνους».

Η Σύρος και ιδιαίτερα η πρωτεύουσά της Ερμούπολη υπήρξε τον 19ο αιώνα οικονομική πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Η οικονομική ευρωστία της και η πρωτοποριακή για τα ελλαδικά δεδομένα κοινωνική σύνθεση δημιούργησαν μιαν εξαιρετική πνευματική δραστηριότητα. Δραστηριότητα που διατηρήθηκε με τη μορφή μιας αυθεντικής παράδοσης που ακολούθησε τα χρόνια της οικονομικής της άνθησης. Στα πλαίσια της πρώτης γνήσια αστικής ελληνικής κοινωνίας που δημιουργήθηκε στη Σύρο, αναπτύσσεται μια εκπαιδευτική, κοινωνική και πνευματική δράση.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα ο Ροΐδης εισάγει το κριτικό του πνεύμα, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους του αφηγηματικού λόγου από τους ήρωες των μεγάλων λόγων και έργων στους κοινούς, συνηθισμένους ανθρώπους μιας καθημερινότητας, άλλοτε ταραγμένης και σκληρής, άλλοτε ήρεμης. Η Σύρα δε γλιτώνει από το σατιρικό οίστρο του Ροΐδη. Χαρακτηριστικά είναι τα διηγήματα που περιλαμβάνονται στη συλλογή «Συριανά διηγήματα». Τέτοια διηγήματα είναι η «Ψυχολογία Συριανού συζύγου», «Το παράπονο του νεκροθάπτου», «Ιστορία ενός σκύλου», «Ιστορία μιας γάτας», «Ιστορία ενός πιθήκου» κ.ά.

Για περισσότερα βιβλία των "Εκδόσεων Σύγχρονη Εποχή", εδώ.