Στον καλαίσθητο εκθεσιακό χώρο της Πινακοθήκης του
Δήμου Αθηναίων, είναι σε εξέλιξη αυτή την εποχή δύο ενδιαφέρουσες εκθέσεις για
το βιβλίο και τα εικαστικά, με την επιμέλεια του Καλλιτεχνικού Διευθυντή της
Πινακοθήκης, Μουσείων και Συλλόγων του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), Ντένη
Ζαχαρόπουλου. Αξίζει τον κόπο να επισκεφτείτε τις δύο παράλληλες εκθέσεις και να περιηγηθείτε
στα εκθέματα.
Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, στο πλαίσιο των
εκδηλώσεων για την «Αθήνα - Παγκόσμια
Πρωτεύουσα Βιβλίου», παρουσιάζει τις εκθέσεις «Οι Έλληνες καλλιτέχνες και το
Βιβλίο, 1910-1967» και «Το βιβλίο ως έργο τέχνης - artist’s books από τα χρόνια
του ΄60», από 19 Ιουλίου έως 21 Οκτωβρίου 2018.
Η έκθεση Οι
Έλληνες καλλιτέχνες και το Βιβλίο, 1910-1967 με επιμελητή τον Ντένη
Ζαχαρόπουλο, επικεντρώνεται στην οργανική σχέση ανάμεσα στο λόγο και την εικόνα
στην ελληνική εκδοτική ιστορία. Η φιλία και συνεργασία ανάμεσα σε κάποιους
σημαντικούς λογοτέχνες και καλλιτέχνες αποτελεί τη βάση της επιλογής των
εκθεμάτων που παρουσιάζονται. Η σχέση λόγου και εικόνας δεν αφορά τόσο
εικονογραφημένες πολυτελείς εκδόσεις, ούτε απλώς πολύτιμα συλλεκτικά
αντικείμενα αλλά πραγματικές συνεργασίες, ιδεολογικές και αισθητικές
συγγένειες, ιστορικές και κοινωνικές θέσεις που συγγραφείς και εικαστικοί
καλλιτέχνες μοιράζονται από κοινού.
Από τις αρχές του εικοστού αιώνα η Συντροφιά
των Εννέα στην Κέρκυρα συγκεντρώνει εξίσου σημαντικούς συγγραφείς και
εικαστικούς καλλιτέχνες. Χαρακτηριστική είναι η σχέση και συνεργασία του Μάρκου
Ζαβιτσιάνου με τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη, που δίνουν από κοινού με τον Παρθένη,
τον Δελμούζο, την Αγλαΐα Παπά, το Λυκούργο Κογεβίνα, το Λάμπρο Πορφύρα, μάχη
για τη δημοκρατία και τον σοσιαλισμό, τη δημοτική γλώσσα και την εκπαιδευτική
μεταρρύθμιση, την αισθητική καλλιέργεια και τις νέες εικαστικές γλώσσες.
Τέτοιες σχέσεις στην ιστορία αποτελούν μια στέρεα βάση για μια μεγάλη ποίηση,
μια μεγάλη τέχνη, μια μεγάλη τομή στην νεοελληνική ιστορία.
Με ανάλογο τρόπο -από το Μόναχο στο Παρίσι, από την
Κωνσταντινούπολη στην Αλεξάνδρεια, από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα- η συγκρότηση
του σύγχρονου ελληνικού κράτους και ο σύγχρονος πολιτισμός εκφράζονται με τρόπο
δυναμικό και μαχητικό από συνέργειες και φιλίεςόπως του Γιάννη Κεφαλληνού με τον
Ζαχαρία Παπαντωνίου, του Σπύρου Βασιλείου με τον Άγγελο Σικελιανό, του Γιώργου
Γουναρόπουλου με τον Απόστολο Μελαχροινό, του Κώστα Κουλεντιανού με τον Γιώργο
Σεφέρη, του Οικονομίδη με τον Γιάννη Σκαρίμπα, της Βάσως Κατράκη με το Νικηφόρο
Βρεττάκο, της Ζιζής Μακρή με την Μέλπω Αξιώτη, του Τάσσου με το Γιάννη Ρίτσο,
του Αλέξη Ακριθάκη με το Γιώργο Μακρή, τον Κώστα Ταχτσή και το Νάνο Βαλαωρίτη, του
Γιάννη Μόραλη με τον Οδυσσέα Ελύτη, αποτελούν μερικά μόνο παραδείγματα που
βάζουν τα θεμέλια μιας σύγχρονης σκέψης και λόγου, μιας σύγχρονης ευαισθησίας
και γραφής. Το μεγαλύτερο μέρος σημαντικών εικαστικών καλλιτεχνών συνεργάστηκαν
προσωπικά με κάποιον σημαντικό σύγχρονό τους ποιητή ή συγγραφέα.
Πρέπει να υπογραμμίσει κανείς και την παρουσία
προσωπικοτήτων, πέρα από φιλίες και εκλεκτικές συγγένειες, οι οποίες υπήρξαν
συγχρόνως συγγραφείς και ζωγράφοι, όπως ο Φώτης Κόντογλου, ο Νίκος Εγγονόπουλος
ή ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης.
Η έκθεση παρουσιάζει σημαντικό αριθμό από τα
παραπάνω παραδείγματα, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην υποδειγματικότητα
κάποιων εκδόσεων από ό,τι σε μια εξονυχιστική καταλογράφηση των
εικονογραφημένων βιβλίων αυτής της περιόδου.
Η έκθεση Το
βιβλίο ως έργο τέχνης - artist’s books από τα χρόνια του ΄60, σε επιμέλεια επίσης
του Ντένη Ζαχαρόπουλου, με την πολύτιμη συνεργασία του ειδικού στο θέμα στην
Ελλάδα και στο εξωτερικό, Κύριλλου Σαρρή, έρχεται να συμπληρώσει την
προηγούμενη έκθεση. Από την παραδοσιακή συνεργασία των καλλιτεχνών με τους
λογοτέχνες που μοιράζονται αισθητικές και ιδεολογικές ανησυχίες ή και
πεποιθήσεις, αντιμετωπίζουμε ένα καινούργιο φαινόμενο από τα μισά και μετά του
20ου αιώνα – όπου οι εικαστικοί καλλιτέχνες συλλαμβάνουν και κατασκευάζουν
βιβλία μόνοι τους ως αυτούσια έργα τέχνης.
Όπως αναφέρει ο Κύριλλος Σαρρής: Τι είναι τα βιβλία
καλλιτεχνών, τα Artist’s books όπως είναι γνωστά. Η αυτονόητη απάντηση θα ήταν,
ότι πρόκειται για βιβλία που έφτιαξε ένας καλλιτέχνης. Η απάντηση όμως αυτή δεν
είναι επαρκής. Όμως θα μπορούσαν να οριστούν έτσι τα βιβλία που ο δημιουργός
τους τα συνέλαβε ως ενιαία έκφραση, πράγμα που σημαίνει ότι το μήνυμά τους
είναι το σύνολο των υλικών και μορφικών στοιχείων που τα συναπαρτίζουν (Αθήνα,
2005).
Στην έκθεση, ξεκινώντας από το βιβλίο-αντικείμενο
του Marcel
Duchamp,
«Παρακαλώ αγγίξτε με», παρουσιάζονται επιλεκτικά διαφορετικοί τίτλοι και τόποι,
όπου σημαντικοί καλλιτέχνες χρησιμοποιούν το βιβλίο ως αυτούσιο και αυτόνομο
έργο τέχνης. Η έκθεση συγκεντρώνει μια πολύπλευρη επιλογή από σημαντικά
εικαστικά έργα υπό μορφή βιβλίου, τα περισσότερα από ιστορικούς πλέον
σύγχρονους καλλιτέχνες από την Ευρώπη και την Αμερική.
Περνώντας ανάμεσα από τις τάσεις και τα κινήματα,
από τον υπερρεαλισμό μέχρι την εννοιολογική τέχνη, από την idea art στην arte
povera και τη land art, φτάνει σε πολλές σύγχρονες παραλλαγές του βιβλίου ως
έργο τέχνης. Η υποκειμενικότητα και η ευαισθησία των σημαντικών καλλιτεχνών
σφραγίζουν την αμφίδρομη αυτή κατηγορία «Βιβλίο έργο τέχνης» και την πλουτίζουν
κάθε φορά με την ιδιαιτερότητα του καθενός που υπερβαίνει τις γενικές
κατηγορίες της εικαστικής ταξινόμησης των μουσείων.
Βιβλίο του καλλιτέχνη (livre d΄artiste ή artist’s
book), το εικαστικό βιβλίο ως έργο συνιστά πλέον μια αυτόνομη κατηγορία στη
σύγχρονη τέχνη, με τεράστια παράδοση και σημαντικούς σταθμούς, που δύσκολα
ξεφεύγουν από τη συνθετότητα του κάθε έργου για να εκφράσουν μια στιλιστική
δεοντολογία, όπως θέλουμε να πιστεύουμε πως γίνεται κατανοητό στην έκθεση.
Τα εγκαίνια των εκθέσεων πραγματοποιήθηκαν την
Πέμπτη 19 Ιουλίου 2018, και στο πλαίσιο των εκθέσεων θα πραγματοποιηθούν, το
Σεπτέμβριο, εκπαιδευτικές δράσεις για σχολικές ομάδες, οικογενειακές δράσεις
για παιδιά, καθώς και ξεναγήσεις με τους επιμελητές. Επίσης, θα διεξαχθούν
συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, που συγκεντρώνουν ιστορικούς και κριτικούς της
τέχνης, καλλιτέχνες, εκδότες και συλλέκτες, για θέματα που θέτουν η κάθε μια
από τις εκθέσεις, ενώ σε συγκεκριμένες ημερομηνίες μερικά από τα βιβλία θα
βγουν από τις βιτρίνες για να μπορεί να δει το κοινό σελίδα – σελίδα και να
απολαύσει την ανάγνωση ή το ξεφύλλισμα μερικών ιστορικών έργων.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δράσεις,
καθώς και τις ημέρες και ώρες διεξαγωγής του θα ανακοινωθούν εν καιρώ.
Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, κτίριο Μεταξουργείου:
Λεωνίδου & Μυλλέρου, Πλατεία Αυδή, στάση μετρό: Μεταξουργείο, τηλ.: 210
5202420
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη: 10:00 – 21:00, Τετάρτη –
Σάββατο 10:00 - 19:00, Κυριακή 10:00 – 16:00
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου