Ο Μάνος Χατζιδάκις και τα 4 βιβλία του

Μάνος Χατζιδάκις 

Ξάνθη, 23 Οκτωβρίου 1925 – Αθήνα, 15 Ιουνίου 1994

Ο σπουδαίος μας μουσικοσυνθέτης υπήρξε -όπως είναι ευρέως γνωστό, δε γράφουμε κάτι καινούργιο- και ένας μεγάλος ποιητής! Αρκετά από τα τραγούδια που έγραψε ήταν σε δικούς του στίχους (Η Μαριάνθη των ανέμων, Η πέτρα, Η Μαύρη Φορντ, Μαγική πόλη, Ηθοποιός, Οδός Ονείρων, Ο Κυρ Αντώνης, κ.ά.), ενώ αξιόλογοι συνθέτες, όπως ο Σταύρος Ξαρχάκος και ο Νότης Μαυρουδής, μελοποίησαν στίχους του. Εξέδωσε όμως και δύο ποιητικές συλλογές: "Μυθολογία" και "Μυθολογία Δεύτερη".

«Η Μυθολογία του Μάνου Χατζιδάκι δεν είναι καθαυτό ποίησις ή, ακριβέστερα, δεν είναι μόνο ποίησις. Είναι η επέκταση μιας συγκεκριμένης μουσικής δημιουργίας μέσα στον ελεύθερο ποιητικό χώρο».
Αυτά σημειώνονταν στην πρώτη έκδοση της Μυθολογίας του Μάνου Χατζιδάκι το 1966. Η έκδοση του 2007 που κυκλοφόρησε από τις "Εκδόσεις Άγρα", συγκεντρώνει σε ενιαίο χαρτόδετο τόμο τις δύο ποιητικές συλλογές που τύπωσε ο Μάνος Χατζιδάκις.

Τη Μυθολογία (Κεραμεικός, 1966 – Ύψιλον, 1980) και τη Μυθολογία Δεύτερη (Άγρα, 1982), οι οποίες είχαν μείνει για χρόνια εκτός κυκλοφορίας. Συνοδεύονται από δύο σχέδια του Γιάννη Μόραλη και χειρόγραφες σημειώσεις του κορυφαίου δημιουργού.

Όσο ζούσε, κυκλοφόρησε άλλα δύο βιβλία: Τα σχόλια του τρίτου (Εξάντας - 1982) που είναι μια επιλογή από τα άκρως επίκαιρα σχόλια που έκανε στο περίφημο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, όταν ήταν διευθυντής. Και το "Ο Καθρέφτης και το μαχαίρι" (Ίκαρος - 1988) όπου εμπεριέχονται πολλές δημόσιες παρεμβάσεις του, συνεντεύξεις και άρθρα, 36 συνολικά κείμενα.

ΑΠΟ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ:

 «Γεννήθηκα στη Ξάνθη μια Τρίτη 10 το βράδυ, την 23η Οκτωβρίου του 1925, τότε που έγινε η ποτοαπαγόρευση και οι γονείς μου σαν τρελοί χόρευαν τσάρλεστον στους δημόσιους χορούς και στις πλατείες της πολιτείας. 

Σαν άνοιξα τα μάτια μου, είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου. Το ίδιο συνέχισα κι αργότερα ν’ απορώ, όταν με περίμεναν κάπου να φανώ. Προσπάθησα όλον τον καιρό που μέναμε στην Ξάνθη, να γνωρίσω σε βάθος τους γονείς μου και να εξαφανίσω την αδελφή μου. Δεν τα κατάφερα και τα δυο. Έτσι μετακομίσαμε στην Αθήνα το ’32 και δεν στάθηκε δυνατό να λησμονήσω την αποτυχία μου. Άρχισα να ζω και να εκπαιδεύομαι στην πρωτεύουσα ενώ παράλληλα σπούδαζα τον έρωτα και την ποιητική λειτουργία του καιρού μου. Μ’ επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το εργοστάσιο του Φίξ, ο Χαράλαμπος του Βυζαντίου, το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης, και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ’ όλα τα χρόνια τα κατοπινά. 

Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες – πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια. Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ό,τι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία. Γι’ αυτό κι από νωρίς, μετά τον πόλεμο ακριβώς, σταμάτησα όλα τα μαθήματα της Μουσικής. Γύρισα τον κόσμο και ανακάλυψα ότι τα πρόσωπα που μ’ ενδιαφέρανε έπρεπε να μιλούν απαραιτήτως τα Ελληνικά – γιατί σε ξένη γλώσσα η επικοινωνία γίνονταν οδυνηρή κι εξαφάνιζε το μισό μου πρόσωπο. Το 1972 επέστρεψα σχεδόν οριστικά στον τόπο και ίδρυσα καφενείο που το ονομάσαμε «Πολύτροπο», ίσαμε την μεταπολίτευση του ’74 όπου και το ’κλεισα μια κι άρχιζε η εποχή των γηπέδων και των μεγάλων λαϊκών εκτονώσεων. Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν εχόρεψα εθνικούς και αντιστασιακούς χορούς στα γυμναστήρια και στα γεμάτα από νέους γήπεδα. 

Έτσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ «λαχεία στον ουρανό» και προκαλώντας τον σεβασμό των νεοτέρων μου μια και παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας και Μεγάλος Ερωτικός». Μ.Χ.