Θανάσης Γκαϊφύλλιας: Ο πολιτισμός είναι απόρροια της παιδείας

Άλλη μια εξαιρετική συνέντευξη του αγαπημένου τραγουδοποιού Θανάση Γκαϊφύλλια, που δημοσιεύτηκε πριν αρκετούς μήνες. Αυτή τη φορά στο ιατρικό περιοδικό "Σύμβουλος Υγείας" και στο δημοσιογράφο Στυλιανό Μανουσάκη. Το έχουμε ξαναπεί, οι συνεντεύξεις του Θ. Γ. είναι όπως τα τραγούδια του! Απολαύστε τον!

Είστε μεγαλωμένος με «μπουγάτσα». Πόσο περήφανος είστε γι’ αυτό;

Πράγματι. Είχαμε μια οικοτεχνία μπουγάτσας. Από την πρώτη γυμνασίου με τον αδερφό μου είχαμε αναλάβει το άνοιγμα των φύλλων κι έτσι μπόρεσε να πάρει μια ανάσα ο πατέρας μας. Γίναμε κι οι δύο (κυρίως ο αδερφός μου) ολοκληρωμένοι τεχνίτες και κάναμε εξαιρετικές μπουγάτσες. Καμιά φορά με πιάνουν τα μεράκια και φτιάχνω για την οικογένεια και τους φίλους και τους εντυπωσιάζω με το άνοιγμα του φύλλου στον αέρα, αλλά και με τη γεύση που προσφέρουν τα αγνά υλικά.
 

Κύριε Γκαϊφύλλια πως περνάν οι μέρες σας στην Κομοτηνή;

 

Η Κομοτηνή είναι μια ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα πόλη, ευρύχωρη και φιλική προς τον άνθρωπο και κυρίως αυτάρκης. Είναι πρωτεύουσα της Θράκης και έδρα της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. Είναι έδρα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, που από την ημέρα της ίδρυσής του, με τους χιλιάδες φοιτητές, άλλαξε για πάντα το πρόσωπο και τον προσανατολισμό της πόλης. Έχει έντονη νυχτερινή ζωή και πολύ καλές υποδομές για τον πολιτισμό. Θέατρα, αμφιθέατρα και το τελευταίο απόκτημα, που δεν λειτούργησε ακόμη, Μέγαρο Μουσικής 700 θέσεων. Σε γενικές γραμμές, αυτό είναι το περιβάλλον μου και ως ενεργός πολίτης, ασχολούμαι κυρίως με τα θέματα που έχουν σχέση με τον πολιτισμό και την πολιτική.

Αυτοσαρκάζεστε;

 

Σταθερά. Κι αν καμιά φορά το ξεχάσω, μου το υπενθυμίζει με τους στίχους του ο φίλος και συνεργάτης Αντώνης Παπαϊωάννου.

Στα 21 χρόνια σας βγαίνει ο πρώτος σας δίσκος σε 45αρι. Ποια ήταν τότε τα όνειρά σας, οι προσδοκίες σας; Ο συγχωρεμένος Πατσιφάς τι ρόλο έπαιξε στη μουσική σας πορεία;

 

Όταν αναλογίζομαι εκείνα τα χρόνια, απορώ με το θράσος και την τύχη μου. Στο πρώτο μου ταξίδι στην Αθήνα (μεγάλο γεγονός τότε) έπεσα επάνω στον Αλέκο Πατσιφά και σε λίγες ώρες έφυγα από τη Λύρα μ’ ένα συμβόλαιο στο χέρι. Πρόβες, studio, φωτογραφήσεις. Είχα μπει κι εγώ στο χώρο της δισκογραφίας. Ονειροβατούσα.

Το χειμώνα του 1968 ήμουν στρατιώτης στις Σέρρες όταν ο Πατσιφάς μου έστειλε το πρώτο μου δισκάκι, που μόλις είχε εκδοθεί. Δεν χόρταινα να το βλέπω και να το ακούω. Τα τραγούδια μου, που μέχρι τότε τραγουδούσα για τους φίλους και τα μικρά παιδιά της γειτονιάς, ακουγόταν πια στο πανελλήνιο. Δεν έβλεπα την ώρα να απολυθώ μια ώρα αρχύτερα και να ασχοληθώ ολοκληρωτικά μ’ αυτό που με συγκλόνιζε. Με την περιπέτεια που λέγεται τραγούδι. Έτσι και έγινε.

LYRA το 1968, LYRA το 2010, προϊδεάστε μας το τι θα ακούσουμε; Ποιοι είναι οι συνοδοιπόροι σας;

 

Το Νοέμβριο του 2009 κατέβηκα στην Αθήνα και εμφανίστηκα και πάλι στο Κύτταρο, 38 χρόνια μετά το ξεκίνημά του στο οποίο ήμουν παρών. Ήταν φθινόπωρο του 1971 και ήμουν έτοιμος να κυκλοφορήσω το πρώτο μου LP με τη Λύρα, το «ΩΤΟ-ΣΤΟΠ». Στο εξώφυλλο λοιπόν μπήκε μία φωτογραφία μου από τη σκηνή του Κυττάρου. Η Λύρα, θέλοντας να γεφυρώσει αυτή την απόσταση των 38 χρόνων, μου πρότεινε μέσω του παραγωγού Άγγελου Κουτσούκη  την ηχογράφηση του προγράμματος και την κυκλοφορία ενός διπλού δίσκου. 

Εγώ, όπως πάντα, παίζω κιθάρα και τραγουδώ. Με συνοδεύει ένα εξαιρετικό κουαρτέτο από τους: Άλκηστις Ραυτοπούλου στο πιάνο, Φώτη Μυλωνά στο μπάσο, στη φυσαρμόνικα και στο φλάουτο, Σωκράτη Γανιάρη στα κρουστά και Γιάννη Ζερβό στις κιθάρες. Στο πρόγραμμα συμμετείχε και η Λήδα Χαλκιαδάκη και στο δίσκο θα υπάρχουν και τα δύο τραγούδια που τραγουδούσαμε μαζί στο φινάλε. Τη βραδιά της ηχογράφησης, ανάμεσα στο κοινό ήταν και δύο αγαπημένα κορίτσια από την Ξάνθη, οι αδελφές Ελένη και Σουζάνα  Βουγιουκλή. Τις κάλεσα στη σκηνή και με τις ουράνιες φωνές τους μας είπαν δύο τραγούδια που φυσικά θα υπάρχουν και στο δίσκο. Στο δίσκο θα υπάρχουν χαρακτηριστικά τραγούδια από όλους τους δίσκους μου, αλλά και πολλά καινούργια. 

Στο περιεχόμενο των στίχων υπάρχουν οι ιδέες μου, οι αγάπες μου, η οργή και το γαμώτο, ο αυτοσαρκασμός, αλλά και η ελπίδα.

Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, πόσο δύσκολη η συνύπαρξη; Η «κοινή παραγωγή πολιτισμού στη Θράκη» πως πάει; Υπάρχει ανταπόκριση;

Η τέχνη της συνύπαρξης προϋποθέτει καλοπροαίρετους ανθρώπους, που θα καταθέτουν καθημερινά τις καλές προθέσεις τους. Πιστεύω πως οι περισσότεροι μουσουλμάνοι της Θράκης, σαν άτομα, είναι φιλήσυχοι. Η συμπεριφορά όμως της μουσουλμανικής μειονότητας, ρυθμίζεται και καθορίζεται από ξένα κέντρα. Έτσι τα όποια ανοίγματα, σκοντάφτουν σε πολλά εμπόδια και στο τέλος, ατονούν.
 

Κύριε Γκαϊφύλλια πιστεύετε ότι πρέπει να αυτοπροσδιορισθούμε ως Έθνος;

 

Για μένα το πιο σημαντικό είναι να αυτοπροσδιορισθούμε ως συνειδητοί και υπεύθυνοι πολίτες. Όλα τα άλλα έπονται.

Ποιοι είναι αυτοί που κατευθύνουν τον πολιτισμό μας; Έχουν ονοματεπώνυμο;

 

Τι σημασία έχουν τα ονόματα; Ο πολιτισμός είναι απόρροια της παιδείας. Εκεί πρέπει να εστιάσουμε το ενδιαφέρον και την αγωνία μας.

Σας ενδιαφέρει το «Μέγαρο Μουσικής;»

 

Έχω τραγουδήσει σε μπουάτ, σε δρόμους, σε αυλές εκκλησιών, σε στάδια, σε νηπιαγωγεία, σε πανεπιστήμια, σε απεργίες, σε καταλήψεις, σε δάση, σε πλοία, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε φυλακές, σε ψυχιατρεία, σε υπέροχα θέατρα. Γιατί όχι και στο… μέγαρο;

Ποια είναι η γνώμη σας για τις «Ακαδημίες τραγουδιού» των τηλεοπτικών καναλιών; Ποιος είναι ο ρόλος των δισκογραφικών εταιρειών; Κατευθύνουν το κοινό;

 

Οι δισκογραφικές εταιρίες έχουν κλείσει εδώ και καιρό τον κύκλο τους. Τώρα πια υπάρχουν κάθετες μονάδες παραγωγής, προβολής και εκμετάλλευσης των προϊόντων, κυρίως αυτών που θέλουν πάση θυσία να επιβάλουν. Τι να σου κάνουν και τα παιδιά; Δέχονται να μπουν στο στημένο παιχνίδι και για λίγη (και συνήθως εφήμερη) αναγνώριση, ανέχονται ειρωνείες και δημόσια διαπόμπευση από τα αδελφάτα της Μυκόνου, που σ’ αυτούς τους σάπιους τους καιρούς, βγήκαν σαν τις ακαθαρσίες στον αφρό.

Μαυρουδής, Ζωγράφος, μπουάτ «Έντεκα», στρατός, Γιάννης Αργύρης, μπουάτ «Εσπερίδες»… όμορφες αναμνήσεις; Δυσκολίες; 

 

Δυσκολίες υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα, αλλά αυτό που μένει τελικά, είναι το ταξίδι. Μόνο που το ταξίδι τότε γινόταν σε πιο καθαρά νερά απ’ ότι σήμερα. Υπήρχε ενθουσιασμός και η πολυτέλεια της εμπιστοσύνης και της αλληλεγγύης. Ήταν διάχυτη η αισιοδοξία πως οι μέρες που θα ‘ρθουν θα είναι καλύτερες κι αυτό περνούσε και μέσα στο τραγούδι. Απαλλαγμένοι οι καλλιτέχνες από το βάρος της επίδειξης, με απλά μέσα και λογικές απαιτήσεις, έγραφαν ιστορία. Είχα το προνόμιο να ενταχθώ, αμέσως μετά την απόλυσή μου, στο κύκλο των ανθρώπων, που έως τότε γνώριζα και θαύμαζα μόνον μέσα από τα έργα τους. Δεν έχει νόημα να αναφέρω ονόματα, γιατί θα αδικήσω πολλούς. Αυτό όμως που θέλω να τονίσω είναι πως από εκείνες τις συνεργασίες, δημιουργήθηκαν φιλίες που είναι ζωντανές και σήμερα. Και όσο συνεχίζεται το ταξίδι, νέοι άνθρωποι και νέοι φίλοι, πλουτίζουν τη ζωή μου.

Ο χαρακτηρισμός «Τραγουδοποιός-ψυχαγωγός» σας εκφράζει;

 

Ωραίος χαρακτηρισμός! Πρώτη φορά τον ακούω και μ’ αρέσει. Ναι, με εκφράζει.

«Η Ατέλειωτη Εκδρομή» του Γκαϊφύλλια συνεχίζεται;

 

Σε μία παρόμοια ερώτηση είχα δώσει μία απάντηση που μου άρεσε και με την άδειά σας, θα ήθελα να την επαναλάβω. Μία ατέλειωτη εκδρομή και μία ενδιαφέρουσα ζωή, τελειώνουν μόνον βιολογικά.

Επιτρέψτε μου μια τοποθέτηση, κατά την ταπεινή μου γνώμη, σήμερα γράφονται καλά-ποιοτικά τραγούδια, γιατί δεν τα ανακαλύπτει το ευρύ κοινό; Γιατί δεν τα ανακαλύπτει η νεολαία μας;

 

Στο πολύ πρόσφατο παρελθόν υπήρχε ένα καλό δίκτυο διακίνησης της μουσικής. Τα δισκοπωλεία. Είχα κι εγώ ένα δισκοπωλείο στην Κομοτηνή και για 26 χρόνια άκουγα κάθε τι καινούργιο, επέλεγα, πρότεινα και δεν άφηνα τίποτα σημαντικό να πάει χαμένο. Είμαι βέβαιος πως βοήθησα πολλούς ανθρώπους να διευρύνουν τους ορίζοντές τους. Σήμερα, μέσα στον ωκεανό της υπερπληροφόρησης, η νεολαία (κυρίως) ψάχνει και βρίσκει αυτό που την ενδιαφέρει. Η συντριπτική όμως πλειοψηφία, ενημερώνεται μέσα από τις play-list της ανελεύθερης ραδιοφωνίας. Και εκεί το παιχνίδι, για την ώρα, είναι χαμένο για πολλούς και καλούς.
 

Κύριε Γκαϊφύλλια έχετε συμβιβαστεί μουσικά; Έχετε πει τραγούδια που δεν σας εξέφραζαν;

 

Έχω γράψει αρκετά τραγούδια και μερικά απ’ αυτά είναι καλά, ενώ άλλα, λιγότερο. Είναι όμως κομμάτια από τη ζωή μου και τα υποστηρίζω. Τα κρατώ απ’ το χέρι και μ’ αυτά πορεύομαι. Είναι τα παιδιά μου και η ταυτότητά μου. Έχω επίσης τραγουδήσει τραγούδια αγαπημένων φίλων, αλλά ποτέ μα ποτέ δεν έβαλα στο στόμα μου λόγια και ήχους που δεν ταίριαζαν με την αντίληψή μου για το τι σημαίνει τραγούδι. Το βασικό κριτήριό μου, σε βαθμό εμμονής, είναι ο στίχος. Στο θέμα αυτό είμαι έτσι ακριβώς, όπως με χαρακτηρίζει ο Άλκης Αλκαίος. Ένα… «αγύριστο κεφάλι».

Θεωρείται τον εαυτό σας αριστερό. Αν δεν απατώμαι έχετε γεννηθεί από μάνα που είχε κάνει «διακοπές» στην Ανάφη; Υπάρχει σήμερα αριστερά;

 

Η μάνα μου, ως εργάτρια στο εργοστάσιο μεταξιού στο Σουφλί, πήρε μέρος στους αγώνες για την καθιέρωση του οκτάωρου. Σε μια απεργιακή διαδήλωση την συνέλαβαν και την οδήγησαν στο στρατοδικείο (λόγω Μεταξικής δικτατορίας), με την κατηγορία πως επιτέθηκε σε έναν χωροφύλακα, έριξε κάτω το καπέλο του και ποδοπάτησε με μίσος το στέμα. Η ποινή ήταν παραδειγματική. Έστειλαν μια μικρή κοπέλα, που δεν είχε βγει ποτέ από το Σουφλί, για δύο χρόνια εξορία στην ερημιά της Ανάφης. Εμείς από μικρά παιδιά μαθαίναμε, μέσα από χαμηλόφωνες αφηγήσεις, την ιστορία της οικογένειας και πολύ νωρίς αρχίσαμε να ξεχωρίζουμε το δίκαιο από το άδικο. Αυτές οι καταστάσεις αναπόφευκτα μας καθόρισαν για πάντα. Η ταμπέλα όμως του αριστερού, νοιώθω πως με περιορίζει, από τη στιγμή που έχει ταυτιστεί με ποικίλους κομματικούς σχηματισμούς και απίστευτες ομάδες και ομαδούλες. Για μένα το πιο σημαντικό είναι η δημοκρατική συμπεριφορά μέσα στην οικογένεια. Αυτή είναι επανάσταση.

Σε ποιόν θα θέλατε να πείτε: «Φτάνει ρε! Ως εδώ!»

 

Στο λαό και μόνον στο λαό. Γιατί όλα τα στραβά τα ρίχνουμε στα τριακόσια λαμόγια; Σε τι μας φταίξανε; Εμείς δεν τους κάναμε μάγκες; Ας λουστούμε λοιπόν τα επιχείρια της κουτοπονηριάς μας. Κι αν θέλουμε κάτι καλύτερο για τα εγγόνια μας, (γιατί τα παιδιά μας τα καταδικάσαμε) ας αλλάξουμε πρώτοι και καλύτεροι εμείς. Εδώ και τώρα!

Ας υποθέσουμε ότι αύριο σας ανατίθεται εν λευκώ το Υπουργείο Πολιτισμού. Ποιες θα ήταν οι ενέργειες σας για το ελληνικό τραγούδι;

 

Καμία. Δεν έχει νόημα ο προστατευτισμός. Εξ άλλου το υπουργείο πολιτισμού θα έπρεπε να είναι ενσωματωμένο και ταυτόσημο με το υπουργείο παιδείας κι όχι με τις ντόπες, τους χούλιγκανς, τις παράγκες και το τζόγο. Το σχολείο είναι το πεδίο δράσης για έναν φορέα που θέλει να δημιουργήσει ανθρώπους με αισθητικές απαιτήσεις. Εκεί πρέπει να σπείρει, για να θερίσει μια μέρα η πατρίδα πνευματικούς καρπούς.

Κύριε Γκαϊφύλλια τι θα θέλατε να ευχηθείτε;

 

Εύχομαι μια μέρα να κοιταχτούμε όλοι στον καθρέφτη (κυβερνήτες, κυβερνώμενοι, έμποροι, αγρότες, συνδικαλιστές…) και να βρούμε το θάρρος να ομολογήσουμε πως δεν ήμασταν εντάξει. Να σηκώσουμε το κεφάλι και τα μανίκια, να ξεριζώσουμε τα παράσιτα απ’ τη ζωή μας και να βάλουμε μια σειρά στον τόπο μας.

Φωτογραφίες του Αλέξανδρου Παρωτίδη - http://www.alexandrosimagery.gr/

Σας ευχαριστώ από καρδιάς.

Στυλιανός Ι. Μανουσάκης.

http://www.piraeusstar.gr/