Συνέντευξη Ελένης και Σουζάνας Βουγιουκλή στον Θεοδόση Βαφειάδη

 

Λίγα Λόγια για τις αδερφές Βουγιουκλή…

Η Ελένη και η Σουζάνα Βουγιουκλή ξεκίνησαν από πολύ νωρίς να εξερευνούν τις μουσικές του κόσμου και να πειραματίζονται με τις δυνατότητες που προσφέρει η ανθρώπινη φωνή, ως εγγενές μουσικό όργανο. Με ιδιαίτερη έμφαση στην πρωτότυπη γλώσσα και με σεβασμό στην προφορά και την εκφορά της, τραγουδούν σε πάνω από είκοσι γλώσσες και διαλέκτους, τόσο a cappella όσο και με τη συνοδεία πιάνου, κιθάρας και κρουστών που παίζουν οι ίδιες!
Tο ρεπερτόριό τους αποτελούν τραγούδια από τις παραδόσεις διαφόρων λαών: ρεμπέτικα και παραδοσιακά ελληνικά σε όλες τις διαλέκτους συμπεριλαμβανομένων ελληνόφωνων της Κάτω Ιταλίας, πορτογαλέζικο fado, ισπανόφωνα, γαλλικά, ιταλικά, ρουμάνικα, τούρκικα, αραβικά, τσιγγάνικα, σέρβικα, αμερικάνικο μπλουζ και τζαζ, αρμένικα, σεφαραδίτικα, πομάκικα και βουλγάρικα, καθώς επίσης και δικές τους συνθέσεις. 

Όλα τα τραγούδια τους ξεχωρίζουν για την εκφραστικότητα και την αντοχή τους στο χώρο και στο χρόνο, ενώ το βασικό ζητούμενο της έρευνάς τους είναι οι βαθύτερες ρίζες του κάθε τραγουδιού, γι' αυτό και δουλεύονται πολύ καιρό πριν την παρουσίασή τους, ούτως ώστε να ανακαλυφθούν πράγματα που δεν φαίνονται στα πρώτα ακούσματα. 

Η διαχρονία του κάθε τραγουδιού, δηλαδή η παράδοση, η γλώσσα και η μουσική που κουβαλάει στο ταξίδι του στο χωροχρόνο, συναντιέται με τη συγχρονία του, το ζωντανό παρόν του, όπως το αντιλαμβάνονται οι καλλιτέχνιδες, με τους δικούς τους μετασχηματισμούς – προσαρμογές στα ακούσματα της εποχής και με τις δικές τους αποκλειστικές ερμηνείες.

Έχουν συνεργαστεί με πολλούς γνωστούς καλλιτέχνες, όπως με το Θανάση Γκαϊφύλλια, τη Μαρία Φαραντούρη και τους ΑΒΑΤΟΝ στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, το Γιώργο Καζαντζή, το Λουδοβίκο των Ανωγείων, τον Ψαραντώνη, τη Βούλα Σαββίδη, το Μανώλη Μητσιά, το Θανάση Παπακωνσταντίνου και το Βασίλη Λέκκα. Από το 2004, συμμετέχουν στις έρευνες του Ερευνητικού Εργαστηρίου Παραστατικών Τεχνών ALMA KALMA, ως performers - τραγουδίστριες.

Τη σαιζόν 2007-8 παρουσίασαν τις "Μάγισσες στο Ρουφ" και τη σαιζόν 2008-9 τη μουσική παράσταση "Οι κυρίες τραγουδούν και… μπλουζ" στο μουσικό βαγόνι του Orient Express του Τρένου στο Ρουφ με μεγάλη επιτυχία. Το 2003 συμμετέχουν με παραδοσιακά τραγούδια στο cd της Μαρίας Φαραντούρη "Η Ποίηση στο Ελληνικό Τραγούδι" της Legend, από τη συναυλία στο Ηρώδειο, με την επιμέλεια του Γιώργου Ε. Παπαδάκη, ενώ στις αρχές του 2009 κυκλοφορεί ο πρώτος προσωπικός τους δίσκος με 16 τραγούδια και τίτλο το όνομά τους.

Γράφει στο σημείωμα του δίσκου τους ο Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης:

«Οι αδερφές Βουγιουκλή είναι μια ξεχωριστή καλλιτεχνική παρουσία. Με γνώση, με ταλέντο, με ευαισθησία και με ήθος υπηρετούν ένα δύσκολο είδος μουσικής που μας συνδέει με τις μεγάλες στιγμές της μουσικής μας παράδοσης, μας διδάσκει και μας συγκινεί. Πλούσιες, μεστές και καλλιεργημένες οι φωνές τους, με τέχνη και με τεχνική, μ’ ένα ευρύ και καλοδιαλεγμένο ρεπερτόριο αποτελούν μια νέα παρουσία στον μουσικό και καλλιτεχνικό μας χώρο και, το κυριότερο, αποτελούν μιαν άλλη πρόταση για το πώς μπορούμε να πλησιάσουμε δημιουργικά και ελκυστικά τη μουσική μας παράδοση. Η απήχηση που έχουν στο κοινό αποδεικνύει του λόγου το αληθές».

Ελένη γεννήθηκες στη Θεσσαλονίκη, εσύ Σουζάνα στην Ξάνθη. Μεγαλώσατε και οι δυο όμως στην Ξάνθη μιας και οι γονείς σας είναι καθηγητές όλα αυτά τα χρόνια στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Η καταγωγή σας είναι ένα μυστήριο πάντως! Από που είστε τελικά; Από τα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας;! Από την Αμερική;! Από τη Ρωσία;! Από τη Γιουγκοσλαβία;! Από την Πορτογαλία;! Μήπως κυλάει τσιγγάνικο αίμα στις φλέβες σας;!

Ελένη: Μεγαλώσαμε στην πανέμορφη Ξάνθη και θεωρούμε ότι η Θράκη είναι ο τόπος μας. Έχουμε ρίζες στη Μικρά Ασία, στην Ανατολική Ρωμυλία, στη Μακεδονία (ο πατέρας μας είναι Σερραίος, η μητέρα μας έχει ρίζες στην Κοζάνη). Παρ’ όλ’ αυτά, νιώθουμε πολίτες του κόσμου… σ’ όλες τις μουσικές που τραγουδάμε βρίσκουμε μια ρίζα!
Σουζάνα: Από μικρά παιδιά κάνουμε πολλά ταξίδια σε όλο τον κόσμο κι έτσι πράγματι αισθανόμαστε ότι στις φλέβες μας κυλάει αίμα όλων αυτών των λαών! Όλες αυτές οι μουσικές που μας έχουν κατά καιρούς συγκινήσει κι ακόμα μας συγκινούν, υπάρχουν μέσα μας.

Η πολυπολιτισμική Ξάνθη, στην οποία έζησε και τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής του ο Μάνος Χατζιδάκις, τα ταξίδια που κάνατε από μικρή ηλικία σε όλο τον κόσμο και η πλούσια δισκοθήκη του σπιτιού σας ήταν νομίζω οι λόγοι για να ασχοληθείτε περισσότερο με τις μουσικές του κόσμου. Πόσο επηρεάζουν τελικά έναν άνθρωπο και μάλιστα έναν καλλιτέχνη ο τόπος που μεγαλώνει και το οικογενειακό περιβάλλον;

Ελένη: Σ’ εμάς έπαιξαν καθοριστικό ρόλο όλα αυτά που ανέφερες. Είναι όλη μας η έμπνευση, όλα μας τα ακούσματα, όλα μας τα βιώματα. Η πρώτη ύλη με την οποία πορεύεσαι στη ζωή. Το γεγονός ότι ο Μάνος Χατζιδάκις έζησε αυτά τα τόσο σημαντικά χρόνια της ζωής του στην Ξάνθη - στα χρόνια δηλαδή όπου διαμορφώνει κανείς εικόνες και συναισθήματα - μας συγκινεί ιδιαίτερα! Τα ταξίδια, καθώς και το γεγονός ότι ζήσαμε δύο χρόνια στην Ουαλία, μας έδωσαν πολύτιμα εφόδια, εικόνες και μνήμες, γεύσεις και μυρωδιές, πρόσωπα και συναισθήματα… πραγματικά έδωσαν ώθηση σ’ αυτό που κάνουμε.
Σουζάνα: Και συνεχίζουν να μας δίνουν έμπνευση! Όπως επίσης και το πολύ πλούσιο σε μουσική και γενικότερα στις τέχνες οικογενειακό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώσαμε. Θυμόμαστε από μωρά ν’ ακούμε από Προκόφιεφ μέχρι Diamanda Galas κι από Βασίλη Τσιτσάνη μέχρι Beatles και Jethro Tull!

Από τα οικογενειακά ταξίδια, ποιες περιοχές του κόσμου σας εντυπωσίασαν περισσότερο; Σε ποιες πόλεις και χώρες θα ξαναπηγαίνατε με την πρώτη ευκαιρία;

Ελένη: Η Αγγλία είναι μια χώρα που μας έχει σημαδέψει, γιατί ζήσαμε εκεί δυο χρόνια σε πολύ μικρή ηλικία, μάλιστα το σχολείο όπου πηγαίναμε εκεί ήταν πολυπολιτισμικό. Όλες οι χώρες που έχουμε πάει, μας έχουν προσφέρει πολλές κι υπέροχες εικόνες και ήχους!
Σουζάνα: Έχουμε πάει Ρώμη, Παρίσι, Λονδίνο και σε άλλες πολύ όμορφες και φωτεινές πρωτεύουσες του κόσμου, αλλά η Κωνσταντινούπολη για μας είναι μια πόλη ξεχωριστή και μοναδική και μας μάγεψε από την πρώτη στιγμή που την επισκεφθήκαμε. Πάντως, θα θέλαμε να ξαναπάμε σε όλες!

Έχετε ταξιδέψει στο εξωτερικό αρκετές φορές και για εμφανίσεις. Πείτε μας κάποια περιστατικά, πώς αντιμετωπίζει ο κόσμος αυτό που βλέπει και ακούει από εσάς;

Ελένη: Έχουμε την ευτυχία να κάνουμε συναυλίες στο εξωτερικό από μικρές! Ζυρίχη, Βασιλεία, Βέρνη, Γενεύη, Βουκουρέστι, Κων/πολη, Τεργέστη, Ουρμπίνο, Σόφια, Λευκωσία και Λεμεσός, Οδησσός είναι κάποιες από τις πόλεις που έχουμε κάνει συναυλίες – παραστάσεις. Είναι εκπληκτικές εμπειρίες όλες αυτές. Ο κόσμος είναι πολύ θερμός και νιώθουμε μια απίστευτη οικειότητα με όλα τα ακροατήρια, όπου έχουμε εμφανιστεί. Κάπως έτσι, συνειδητοποιούμε και την οικουμενικότητα της μουσικής. Τη μαγεία του να μπορείς να επικοινωνείς με τον κόσμο μιλώντας τη γλώσσα της μουσικής…
Σουζάνα: Είναι πολύ ενδιαφέρον να βλέπεις πώς αντιδρά το κοινό της κάθε χώρας. Για παράδειγμα, κάτι που μας είχε κάνει πολύ εντύπωση ήταν στην Ελβετία όπου το χειροκρότημα σε κάθε τραγούδι διαρκούσε τόσο πολύ, που τελικά η συναυλία μας σχεδόν διπλασιάστηκε σε χρόνο!

Ας επιστρέψουμε στα πρώτα χρόνια. Πείτε μας για τις μουσικές σας σπουδές. Τελειώνουν άραγε ποτέ αυτές οι σπουδές;

Σουζάνα: Από τότε που θυμόμαστε τους εαυτούς μας είμαστε μέσα στη μουσική! Στην ουσία τη μουσική γλώσσα τη μάθαμε παράλληλα με τη μητρική μας! Ξεκινήσαμε και οι δύο πιάνο στα τέσσερά μας χρόνια κι έπειτα εγώ ξεκίνησα και κιθάρα. Έχουμε πάρει το ειδικό Αρμονίας και συνεχίσαμε με τζαζ αρμονία και τραγούδι, ενώ παράλληλα κάναμε κλασικό τραγούδι αλλά και βυζαντινή μουσική. Και συνεχίζουμε… Οι σπουδές στη μουσική πράγματι δεν τελειώνουν ποτέ! Μας ενδιαφέρει ο πειραματισμός στη μουσική και ειδικά στη φωνή κι αυτό προϋποθέτει πέρα από το ταλέντο και βαθιά γνώση.
Ελένη: Γιατί πειραματισμός για μας είναι το να σπάει κανείς μια δομή, η οποία όμως είναι καλά κατακτημένη. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Όσον αφορά στις πανεπιστημιακές μας σπουδές, είμαι πτυχιούχος του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και η Σουζάνα πτυχιούχος του τμήματος Μαθηματικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σπουδές σε αντικείμενα που αγαπάμε και που υπηρετούν κατά κάποιο τρόπο και τη μουσική μας!

Ελένη σ’ έχουν βοηθήσει οι σπουδές σου αυτές στο τραγούδι και στη μουσική γενικότερα; Αν δε κάνω λάθος, έχουν άμεση σχέση με ένα κομμάτι του ρεπερτορίου σας!

Οι σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, πραγματικά με βοήθησαν στο να εμπλουτίσω τις γνώσεις μου γύρω από τους πολιτισμούς και την ιστορία όλων αυτών των λαών. Πιο πρακτικά, βέβαια, το γεγονός ότι έμαθα Τούρκικα και Αραβικά, είναι εφόδια που χρησιμοποιώ στις μουσικές του κόσμου με τις οποίες ασχολούμαστε. Γενικά, η εκμάθηση γλωσσών, μας βοηθάει πολύ σ’ αυτό που κάνουμε, καθώς η προφορά παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για μας. Θεωρούμε ότι η εκφορά μιας γλώσσας είναι βασικό στοιχείο της μουσικής, των τραγουδιών.

Σουζάνα οι ειδικοί λένε ότι μουσική και μαθηματικά είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Μπορείς να μας το εξηγήσεις αυτό μιας και κατέχεις αυτές τις δύο τέχνες;

Πραγματικά η μουσική και τα μαθηματικά είναι δύο τέχνες δίδυμες! Η σχέση τους αυτή, ενώ σε κάποιους σήμερα μπορεί να φαντάζει κάτι ξένο ή καινούργιο, μελετάται από την αρχαιότητα αλλά σίγουρα έχει πολύ μέλλον ακόμα! Πιστεύω πως όλοι οι μουσικοί είναι καλοί στα μαθηματικά και το αντίστροφο γιατί οι «κινήσεις» που κάνει το μυαλό όταν για παράδειγμα λύνεις ένα θέμα αρμονίας ή όταν λύνεις κάποιο μαθηματικό πρόβλημα είναι σχεδόν ίδιες! Θα ήθελα επίσης να πω για τα μαθηματικά ότι δεν είναι απλά στυγνή λογική, είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία, είναι μια τέχνη όπως η μουσική! Είναι δύο μαγευτικές τέχνες που υπεραγαπώ!

Ο πατέρας σας, ο Θωμάς Βουγιουκλής πέρα από την επίσημη ιδιότητά του (Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Αγωγής – Καθηγητής Μαθηματικών στο Δημοκρίτειο), είναι ποιητής και συνθέτης! Μάλιστα υπάρχει και ένα υπέροχο τραγούδι στο δίσκο σας που είναι δικό του, η "Θρυαλλίδα". Έχει και άλλα τέτοια στο συρτάρι του; Τί λένε οι δικοί σας για όλα αυτά που κάνετε;

Ελένη και Σουζάνα: Οι γονείς μας είναι άνθρωποι που μας έχουν δώσει και συνεχίζουν να μας δίνουν ακούσματα κι έμπνευση! Είναι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, όπως θα λέγαμε, με μεγάλη αγάπη στη μουσική! Χαίρονται πολύ με την ενασχόλησή μας με τη μουσική, έχοντας, φυσικά, και τις ανησυχίες που έχουν όλοι οι γονείς για τα παιδιά τους. Είναι, όμως πολύ ελεύθερα πνεύματα κι αυτό λειτουργεί ιδιαίτερα θετικά πάνω μας. 

Ο Θωμάς Βουγιουκλής γράφει από μικρός ποιήματα και πολλά από αυτά τα μελοποιεί! Στο πρώτο μας cd υπάρχει το τραγούδι του «Θρυαλλίδα» που μας αρέσει πάρα πολύ καθώς έχει δυνατό στίχο με μια μελωδία που παραπέμπει σε θρακιώτικα ακούσματα. Έχει πολλά κι άλλα τέτοια τραγούδια στο συρτάρι… μερικά από αυτά τα έχουμε καταγράψει σε μορφή demo, άλλα… μελλοντικά! 

Έχετε ένα πλούσιο και πολυποίκιλο ρεπερτόριο στις εμφανίσεις σας. Υπάρχουν είδη ελληνικού τραγουδιού και γενικότερα της μουσικής με το οποία δεν έχετε ασχοληθεί ακόμα; Ή θα θέλατε να ασχοληθείτε περισσότερο στο μέλλον;

Σουζάνα:  Η μουσική είναι ανεξάντλητη! Όσο μεγάλο ρεπερτόριο και να έχεις και όσο πολλές μουσικές κι αν έχεις ακούσει, ξέρεις ότι στην πραγματικότητα δεν έχεις ακούσει ή δεν έχεις δει τίποτα ακόμα και αυτό το λέμε για καλό βέβαια! Εννοείται πως υπάρχουν πάρα πολλά είδη μουσικής που θα θέλαμε να ασχοληθούμε στο μέλλον. Δεν έχουμε θέσει όρια.
Ελένη: Φυσικά έχουμε ήδη κατά νου μουσικές και τραγούδια που θέλουμε να προσεγγίσουμε. Μουσικές που αγαπάμε πολύ. Και βέβαια, συνθέσεις δικές μας, μέσα από τις οποίες εκφράζουμε βαθύτερες σκέψεις και συναισθήματά μας…

Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα τραγούδια που θα ερμηνεύσετε; Εσείς οι ίδιες κάνετε τις διασκευές των κομματιών στις μουσικές σας παραστάσεις;

Σουζάνα: Το βασικό κριτήριο είναι ένα: να μας αγγίζει πραγματικά το συγκεκριμένο τραγούδι, όταν το ακούμε να συγκινούμαστε και να νιώθουμε τη ρίζα του μέσα μας! Είτε αυτό είναι rock είτε ρεμπέτικο είτε είναι ινδικό!
Ελένη: Τα τραγούδια αυτά που επιλέγουμε να πούμε, είναι τραγούδια που μιλάνε μέσα μας και που «παίζουμε» μαζί τους περνώντας τα από το φιλτράρισμά μας. Για μας η διασκευή είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της δουλειάς μας και το κάνουμε με σεβασμό και διάθεση για δημιουργία, έτσι ώστε να φτάσουμε σε ένα επίπεδο να λέμε τα τραγούδια αυτά βάζοντας το προσωπικό μας στοιχείο και προσπαθώντας πάντα να διατηρούμε τη ρίζα. Η έμπνευση, η συγκίνηση και η μελέτη είναι κάποια από τα στοιχεία με τα οποία προσεγγίζουμε τις μουσικές που λέμε.

Κάθε φορά που σας ακούω να τραγουδάτε a cappella έχω την αίσθηση ότι υπάρχει ολόκληρη ορχήστρα από πίσω! Πώς το καταφέρνετε αυτό; Έχετε δουλέψει πολύ νομίζω με αυτό τον τρόπο ερμηνείας. Η φωνή του ανθρώπου είναι το καλύτερο μουσικό όργανο τελικά;

Ελένη: Η αλήθεια είναι ότι θεωρούμε ότι η ανθρώπινη φωνή είναι το τελειότερο και αμεσότερο μουσικό όργανο…!!! Είναι το όργανο που κουβαλάμε μαζί μας πάντα και που επηρεάζεται από την ψυχολογική και συναισθηματική μας κάθε φορά κατάσταση, τη σωματική μας υγεία, το κλίμα και πολλούς άλλους παράγοντες. Με τον τρόπο a cappella ξεκινήσαμε ν’ ασχολούμαστε από πολύ μικρές γιατί μας ενθουσίαζε το ότι μέσα απ’ αυτόν νιώθουμε όλες τις δονήσεις των τραγουδιών στο έπακρο. Ειδικά στα πολυφωνικά τραγούδια των Βαλκανίων. Είναι απίστευτη η αίσθηση!
Σουζάνα: Μάλιστα, η πρώτη μας συναυλία ήταν αποκλειστικά a cappella! Με τον τρόπο αυτό πειραματιζόμαστε με τις δυνατότητες που προσφέρει η φωνή ως εγγενές μουσικό όργανο. Πολλές φορές το κάνουμε και σαν παιχνίδι: διασκευάζοντας ορχηστρικά κομμάτια με τις φωνές μας!

Όροι όπως "έθνικ ερμηνεύτριες" ή "world music" σας εκφράζουν στη σημερινή μουσική πραγματικότητα; Ή μήπως σας περιορίζουν αυτές οι "ταμπέλες";

Ελένη: Σίγουρα οι ταμπέλες είναι περιοριστικές και βοηθάνε κυρίως στην ταξινόμηση στη μουσική. Οι όροι «Εθνικ» και «World Music» παρ’ όλ’ αυτά είναι αρκετά ευρείς και νομίζουμε ότι εκφράζουν σ’ ένα μεγάλο μέρος αυτό που κάνουμε.
Σουζάνα: Κάποια στιγμή ο όρος «Έθνικ» είχε αλλοιωθεί, αλλά τώρα πιστεύω ότι έχει βρει το δρόμο του. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να αναδεικνύεται η οικουμενικότητα της μουσικής παράδοσης όλων των λαών.

Αυτό που παρουσιάζετε είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Είναι ένας συνδυασμός μουσικής, χορού, κινησιολογίας, θεάτρου… σας έχει βοηθήσει σε αυτό και η συμμετοχή σας (από το 2004) στο Ερευνητικό Εργαστήριο Παραστατικών Τεχνών Alma Kalma της Θεσσαλονίκης; Μιλήστε μας γι’ αυτή την εμπειρία σας.

Ελένη: Και βέβαια μας έχει προσφέρει πολλά η συμμετοχή μας στις έρευνες του Ερευνητικού Εργαστηρίου Παραστατικών Τεχνών Alma Kalma, καθώς είναι συνδεδεμένο με την έρευνά μας στη μουσική αλλά και με τη σωματοποίηση των τραγουδιών.
Σουζάνα: Συγκεκριμένα, δουλέψαμε πάνω στην αφήγηση του μύθου του Οιδίποδα με όχημα δονητικά τραγούδια - τραγούδια που δημιουργούν δονήσεις - των Βαλκανίων και της Μεσογείου, ως τραγουδίστριες – performers. Σκηνοθέτης ήταν ο Γιάννης Μήτρου και αφηγήτρια-performer η Έλενα Αγαθοκλέους.

Πριν ένα χρόνο περίπου κυκλοφόρησε η πρώτη σας προσωπική δισκογραφική δουλειά. Πώς βλέπετε την πορεία που έχει διανύσει μέχρι σήμερα;

Ελένη: Είμαστε πολύ ευχαριστημένες με την παραγωγή του πρώτου μας cd. Στην ουσία, είναι μία καταγραφή του τρόπου πάνω στον οποίο δουλεύουμε μέχρι τώρα. Κάναμε μία συγκεκριμένη ενότητα με τραγούδια Ελληνικά και Ελληνόφωνα της Κάτω Ιταλίας. Οι παραγωγοί μας Γιώργος και Νίκος Μακράκης αγκάλιασαν την ιδέα αυτή και, χωρίς εκπτώσεις, το αποτέλεσμα μας ικανοποιεί!
Σουζάνα: Πάει πολύ καλά!

Στον δίσκο αυτό συμμετέχουν μεγάλοι μουσικοί με σπουδαία ιστορία στο χώρο, όπως ο Γιάννης Σπάθας (ηλεκτρική κιθάρα), ο Τάσος Καρακατσάνης (πιάνο), αλλά και νεότεροι, όπως ο Μανώλης Ανδρουλιδάκης (κλασική κιθάρα) και ο Βίλλης Καμπάνταης (ηλεκτρικό μπάσο). Πώς ήταν η συνεργασία μαζί τους;

Ελένη: Η συμμετοχή αυτών των μουσικών μας συγκινεί ιδιαίτερα! Είναι μουσικοί που αγαπάμε και θαυμάζουμε πολύ! Η συνεργασία μαζί τους υπήρξε καταπληκτική κι ευελπιστούμε να συνεργαστούμε και στο μέλλον!
Σουζάνα: Επίσης, ήταν μεγάλη μας χαρά να συμμετέχει στον δίσκο μας και μία σπουδαία φωνή που αγαπάμε, ο Χρήστος Θηβαίος!

 
Αυτά τα τραγούδια είναι μια ενότητα και μια πλευρά του ρεπερτορίου σας. Η νέα δισκογραφική σας κατάθεση θα είναι κάτι τελείως διαφορετικό;

Ελένη: Ναι! Στον δίσκο τα πράγματα είναι διαφορετικά απ’ ό,τι στα live. Καλό είναι να υπάρχει μία συγκεκριμένη ενότητα.
Σουζάνα: Στη νέα μας δισκογραφική δουλειά, σκεφτόμαστε να καταγράψουμε μία άλλη πτυχή της μουσικής μας. Αρκετά διαφορετική από την πρώτη. Έχουμε πάρα πολλές ιδέες, αλλά πρέπει να τις βάλουμε σε μια τάξη!

Στον καινούργιο δίσκο που θα κυκλοφορήσει -σύντομα ελπίζω- θα υπάρχουν και δικές σας δημιουργίες; Γράφετε και οι δυο; Πείτε μας και για αυτή την πλευρά σας!

Ελένη: Θα είναι έκπληξη! Γράφουμε και οι δύο τραγούδια…
Σουζάνα: Η σύνθεση είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της τέχνης μας.

Τα τελευταία χρόνια η δισκογραφική παραγωγή έχει συρρικνωθεί, οι εταιρείες κλείνουν η μία μετά την άλλη. Πιστεύετε ότι επηρεάζει αυτή η εξέλιξη το μέλλον της ελληνικής μουσικής; 

 
Ελένη: Κάποια στιγμή φαινόταν ότι θα γίνει αυτό… Φυσικά κι επηρεάζει το μέλλον της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας μουσικής. Παρ’ όλ’ αυτά, προσωπικά μας ενδιαφέρουν πάρα πολύ οι ζωντανές εμφανίσεις κι αυτές δεν αντικαθιστώνται με τίποτα. Είναι κάτι που παραμένει αναλλοίωτο!
Σουζάνα: Ακριβώς, η ζωντανή παράσταση είναι ουσιαστικά μια τελετουργία, μία αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου! Ανάγκη και του καλλιτέχνη αλλά και του ακροατή - θεατή - μάρτυρα!

Θα ήθελα ένα σχόλιο για την πειρατεία και τη διακίνηση μουσικής μέσω διαδικτύου. Πού θα οδηγηθούν τα πράγματα κατά τη γνώμη σας;

 
Σουζάνα: Κακά τα ψέματα, το διαδίκτυο είναι μέσα στις ζωές μας. Ουσιαστικά έχει αντικαταστήσει τη δισκογραφία όπως και όλη τη βιομηχανία του κινηματογράφου, όπως και την ενημέρωση κ.λπ. Η ποιότητα ήχου και εικόνας βέβαια είναι πολύ χαμηλότερη, όπως χαμηλότερη ήταν και η ποιότητα του cd σε σχέση με το βινύλιο. Είμαστε νέοι άνθρωποι, που μεγαλώσαμε με το internet στη ζωή μας και πέρα από την κριτική που μπορεί κανείς να κάνει, θεωρούμε ότι έχει ανοίξει και πολλούς δρόμους. Είναι φοβερό το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η μουσική σου ή η σκέψη σου μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα, στην άλλη άκρη του κόσμου!
Ελένη: Είναι ακόμα σε ένα άχαρο σημείο η χρήση του internet… Νομίζω ότι σύντομα θα βρούμε το μέτρο!

Όλα αυτά τα χρόνια είχατε σημαντικές live συνεργασίες δίπλα σε καταξιωμένους καλλιτέχνες. Θα ήθελα να σταθούμε όμως σε δυο ιερά πρόσωπα του ελληνικού τραγουδιού. Στον τραγουδοποιό Θανάση Γκαϊφύλλια και στην ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη!

 
Ελένη-Σουζάνα: Είναι δύο μεγάλες φωνές και μορφές του ελληνικού τραγουδιού! Είμαστε πολύ χαρούμενες που έχουμε τραγουδήσει και συνεργαστεί μαζί τους! Με το Θανάση Γκαϊφύλλια γνωριζόμαστε από τα 13 μας! Μας έχει επηρεάσει πάρα πολύ στον τρόπο που ερμηνεύουμε. Είναι ο άνθρωπος που θα βγει με μια κιθάρα και τη φωνάρα του πάνω στη σκηνή και θα τη γεμίσει χωρίς να χρειάζεται τίποτα άλλο! Μας έχει γράψει κι ένα υπέροχο τραγούδι…

Η Μαρία Φαραντούρη είναι η ιστορία του ελληνικού τραγουδιού! Δε θα ξεχάσουμε το δέος που νιώσαμε όταν τη γνωρίσαμε από κοντά στις πρόβες μας για το Ηρώδειο! Η πορεία και η ποιότητά της αποτελούν φωτεινό παράδειγμα για εμάς! 

Είναι δύο πραγματικοί καλλιτέχνες με όλη τη σημασία της λέξης και τους αγαπάμε πολύ!!!

Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας δημιουργοί (συνθέτες-μουσικοί-στιχουργοί-τραγουδοποιοί), ποιοι πιστεύετε ότι σας έχουν επηρεάσει;

Ελένη: Είναι πάρα πολλοί… ποιόν να πρωτοαναφέρουμε;! Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης, Βασίλης Τσιτσάνης, Μάρκος Βαμβακάρης, Γιάννης Παπαϊωάννου, Σταύρος Ξαρχάκος, Βαγγέλης Παπαθανασίου, Άκης Πάνου, Σταμάτης Κραουνάκης, Νικόλας Άσιμος, Διονύσης Σαββόπουλος, Παύλος Σιδηρόπουλος, Λένα Πλάτωνος, Νίκος Γκάτσος, Άλκης Αλκαίος, Κώστας Τριπολίτης…
Σουζάνα: …κι αυτοί είναι μόνο οι Έλληνες!!! Από ξένους… Bob Dylan, Beatles, Pink Floyd, Jethro tull, Doors, Led Zeppellin, Tom Waits, Bregovic, Nino Rotta…

Ποιες φωνές ξεχωρίζετε από την Ελλάδα και το εξωτερικό;

Ελένη-Σουζάνα: Μας βάζεις δύσκολα…από τη Πριγκήπισσα των Ίνκας Yma Sumac μέχρι την ιέρεια των Fados Amalia Rodrigues, από τη Μαρία Φαραντούρη και τη Μαρία Σουλτάτου στην Oum Kalsoum και τη Fairuz, από τον Στέλιο Καζαντζίδη στον Nusrat Fatei Ali Khan, από τη μεγάλη Μαρία Κάλλας στη σπαρακτική σισιλιάνα Rossa Balistrseri, από τη Mahalia Jackson και την Ella Fitzerald στην Janis Joplin, τον Screamin Jay Hawkins και τον Klaus Nomi κι άλλες πολλές! Ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας έχουν οι ελληνικής καταγωγής Demetrio Stratos και Diamanda Galas, δυο μεγάλοι πειραματιστές τις ανθρώπινης φωνής!

Τί είναι αυτό που σας μαγεύει σε μια φωνή;

 
Ελένη-Σουζάνα: Αυτό που μας μαγεύει σε μια φωνή δεν είναι ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό! Σίγουρα υπάρχουν κάποια τεχνικά κριτήρια (η μεγάλη έκταση μιας φωνής, ο όγκος, τα γυρίσματα, οι χρωματισμοί, η ιδιαιτερότητα…) αλλά συνήθως είναι η αίσθηση που θα μας προκαλέσει μία φωνή. Έχουμε πολλά παραδείγματα μεγάλων (για εμάς) φωνών που όποτε τις ακούμε ανατριχιάζουμε, δακρύζουμε, συγκινούμαστε, εκστασιαζόμαστε. Μας ταξιδεύουν σε άλλο σύμπαν! Δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε… είναι ένας συνδυασμός! 

Υπάρχουν καλλιτέχνες της γενιάς σας με τους οποίους νιώθετε μια μουσική συγγένεια; 

 
Ελένη: Υπάρχουν αρκετοί καλλιτέχνες που κάνουν world music με τους οποίους νιώθουμε ότι έχουμε μια μουσική συγγένεια. Κάποια ονόματα που μας έρχονται είναι οι Beirut, οι Galexico, οι Dead Can Dance ακόμα και οι Muse!
Σουζάνα: Επειδή όμως εκτός από το φως των Βαλκανίων είμαστε και λίγο σκοτεινοί τύποι βρίσκουμε και συγγένεια με συγκροτήματα και μουσικούς όπως τον Nick Cave, τους Black Heart Procession…

Επειδή έχετε ακούσει πολύ μουσική στη ζωή σας και πολλά διαφορετικά πράγματα, θα ήθελα να μου πείτε ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού τραγουδιού; Τι σημαίνει "καλή μουσική" για εσάς; 

 
Ελένη-Σουζάνα: Καλή μουσική και καλό τραγούδι για εμάς είναι αυτό που έχει αυθεντικότητα, αλήθεια! Πέρα και πάνω από ταμπέλες και είδη… και πιστεύουμε ότι ο κόσμος καταλαβαίνει πότε κάτι είναι αυθεντικό και πότε κάτι είναι δήθεν! Αλάνθαστος κριτής είναι κι ο χρόνος…!!! Το ψεύτικο δεν είναι διαχρονικό… ενώ κάτι το αυθεντικό αντέχει στο πέρασμα των χρόνων και η ύπαρξη του έχει πάντα νόημα γιατί προήλθε από μια πραγματική και αρχέγονη ανάγκη του δημιουργού να το κάνει.

  

Έχω την αίσθηση ότι ζείτε για τη μουσική. Ξέρω ότι κάνετε επίπονες και πολύωρες πρόβες, μελετάτε πάρα πολύ. Μήπως η τέχνη και η ζωή είναι ένα πράγμα για κάποιους ανθρώπους; Καλό είναι αυτό; Κακό; 

 
Ελένη-Σουζάνα: Είναι όπως το λες! Η τέχνη για εμάς είναι συνυφασμένη με τη ζωή μας! Πολλές φορές νιώθουμε ότι κάνουμε κάτι σαν πρωταθλητισμό, διότι απαιτείται τρομερή αφοσίωση και πραγματική πίστη για να πετύχεις τα οράματά σου! Κάποιες εποχές, όχι πάντα, η ζωή του καλλιτέχνη είναι ασκητική. Αυτό το θεωρούμε όχι απλά καλό, αλλά μαγικό, αρκεί να υπάρχει μέτρο για να μπορεί κανείς να έχει ψυχική ισορροπία και δύναμη ώστε να εξελίσσεται και να δημιουργεί! Είμαστε άνθρωποι ανοιχτοί στις χαρές και τα ερεθίσματα της ζωής, καθώς είναι αυτά που μας εμπνέουν και «χαρίζουν» φως στην πορεία μας…

Όταν είστε έξω από αυτό το μαγικό κόσμο της μουσικής… πώς διασκεδάζετε;

 
Ελένη-Σουζάνα: Διασκεδάζουμε πάλι μέσα στον μαγικό χώρο της μουσικής! Η μουσική υπάρχει παντού εξάλλου! Πηγαίνουμε σε συναυλίες, παραστάσεις, μπαράκια, ταβέρνες, οπουδήποτε νιώθουμε ωραία με φίλους, με πολλή κουβέντα, με τρέλα! Η συζήτηση είναι κάτι που το θεωρούμε πολύ σημαντικό, οξύνει την κρίση των ανθρώπων. Είναι πολλές φορές ο τρόπος να βγάλεις τις πιο σπουδαίες ιδέες, να γίνεσαι πιο δυνατός και μαλακός ταυτόχρονα στην κρίση σου, να φιλοσοφείς, να καταλαβαίνεις και ν’ αγαπάς την επιστήμη, την τέχνη, τους ανθρώπους, τη φύση, τη ζωή.

Ποιο είναι το μεγάλο σας όνειρο, κορίτσια;

 
Ελένη-Σουζάνα: Το όνειρό μας είναι να κάνουμε πάντα αυτό που πραγματικά πιστεύουμε και αγαπάμε στην τέχνη μας χωρίς εκπτώσεις και φυσικά να έχουμε κοινωνούς στην τέχνη μας. 

Ίσως να ακούγεται πολύ ρομαντικό αλλά θα θέλαμε μέσα από τις συναυλίες - παραστάσεις μας να γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι, και εμείς αλλά και οι ακροατές - θεατές! 

Εξάλλου πάντα ο απώτερος στόχος της τέχνης ήταν η Κάθαρση… 

Σ’ αυτό θα θέλαμε να φτάσουμε!!!