Ο Αντώνης Ε. Χαριστός είναι ένας νέος και δραστήριος, όπως αποδεικνύεται από το βιογραφικό του σημείωμα, φιλόλογος και συγγραφέας της Θεσσαλονίκης. Προσφάτως κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Γράφημα η νουβέλα του "Μποστάνι Δημοκρατίας". Την επιμέλεια έκδοσης έκανε ο Ιωάννης Τσαχουρίδης και τη μακέτα-επιμέλεια εξωφύλλου η Νάγια Γούγου-Μητροπούλου. Την εικαστική παρέμβαση και την εισαγωγή ανέλαβε ο Αργύρης Φωτάκης, ενώ τον πρόλογο (που παραθέτουμε παρακάτω) ο βιβλιοθηκονόμος και ποιητής Πασχάλης Κατσίκας, από την Κομοτηνή.
Το «μποστάνι Δημοκρατίας» περιστρέφεται γύρω από τους ανθρώπινους χαρακτήρες ενταγμένους στα πλαίσια των κοινωνικών διεργασιών. Διεργασίες τις οποίες ετεροκαθορίζουν ιδέες, επιθυμίες και προοπτικές. Τα συλλογικά και ατομικά πεπραγμένα, διαδραματίζουν την εναλλακτική πρόταση στα είθισται των παραδεδεγμένων αληθειών.
Η προσωπικότητα του λόγου και των πράξεων, μετατοπίζεται από το πεδίο της καθημερινής αναφοράς σε αυτό του ιστορικού χρόνου και της υποκειμενικής διάταξης των ρόλων. Εγκλωβισμένοι στα δεδομένα της κοινωνικής αναπαραγωγής, τρεις νέοι αγκιτάτορες αναμετρώνται με τα πρότυπα συντήρησης και παραδοσιακής πρόσληψης των πραγμάτων. Η νήσος Σαμοθράκη θα μετατραπεί σε γέφυρα άρνησης του παρελθόντος, με το παρόν να μοιάζει αβέβαιο στην αυλαία του αύριο.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τον Σεπτέμβριο του 2019, έπειτα από μια εκλογική αναμέτρηση όπου η «ανατροπή» ηττήθηκε από την «κανονικότητα», οι μοίρες υφαίνουν κατά τέτοιο τρόπο τον ιστό τους και γνωρίζομαι με τον Αντώνη Χαριστό. Σε μερικούς μήνες αναπτύσσεταιμια σχέση αμοιβαίας εκτίμησης και μου ζητά να προλογίσω το βιβλίο του. Στο «μποστάνι Δημοκρατίας», τον Σεπτέμβριο του 1981, όντας η Ελλάδα σε προεκλογική περίοδο, πριν λάβει χώρα η σημαντικότερη αναμέτρηση στην ιστορία της από τη μεταπολίτευση έως σήμερα, τρεις νεαροί ο Πέτρος, ο Χάρης και ο Αντώνης, ως άλλες Λάχεσις, Κλωθώ και Άτροπος, ταξιδεύουν στην αγκαλιά του Ερμή, του μοναδικού πλοίου που κάνει το δρομολόγιο από τη Θεσσαλονίκη προς τη Σαμοθράκη και τούμπαλιν.
Έχουν αναλάβει το καθήκον, ως πολιτικοί αγκιτάτορες, να διαδώσουν σ’ αυτό το προπύργιο του συντηρητισμού που ενισχύθηκε κατά την διάρκεια της επταετούς δικτατορίας, τις καινοτόμες πολιτικές του Δημοκρατικού και Προοδευτικού Κόμματος της «αλλαγής». Η δυσκολία της αποστολής τους έγκειται στις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν την οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ζωή του απομονωμένου νησιού εδώ και δεκαετίες. Γεγονός που αποτέλεσε αντικείμενο κοινωνιολογικών ερευνών, αφού σε κάθε αναμέτρηση ήταν απόλυτη και ολοκληρωτική η κυριαρχία της συντηρητικής παράταξης.
Κατά τη διάρκεια των τριών ημερών της επίσκεψής τους θα ανακαλύψουν πως η πτώση της χούντας δεν διατάραξε την καθημερινότητα του νησιού, ούτε συνοδεύτηκε από διακηρύξεις για μια νέα δημιουργική εποχή. Αντιμετωπίστηκε με σιωπή και αδιαφορία. Σε ένα τέτοιο κλίμα έρχονται με σκοπό να μεταλαμπαδεύσουν στους κατοίκους τα αιτήματα κοινωνικής ριζοσπαστικοποίησης που άρχισαν να εκφράζονται στα μεγάλα αστικά κέντρα, για ανατροπή των δεδομένων σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου και ιδιωτικού βίου. Σε αυτή την αποστολή πολιτικής αυτοκτονίας, μεταμφιεσμένοι σε τουρίστες, θα έρθουν αντιμέτωποι με το κατεστημένο ενός ιδιόμορφου κόσμου, με τους θεματοφύλακες παραδοσιακών και συντηρητικών αξιών: τον δήμαρχο, τον διοικητή της χωροφυλακής, τον παπά —όλοι το γένος Σκυλάκη— και τους «αποσπασμένους»: τον δάσκαλο, τον συνταγματάρχη.
Θα σκοντάψουν στη γραφειοκρατία, την οικογενειοκρατία και την ταύτιση των ατομικών και συλλογικών συμφερόντων, θα ανακαλύψουν μια συσσωρευμένη παρανομία κατάχρησης εξουσιών, οικονομικά σκάνδαλα έως παράνομο εμπόριο στρατιωτικού υλικού και ανθρώπινων οργάνων, αλλά και συμμάχους στο πρόσωπο κληρωτών φαντάρων και νέων ερωτικών συντρόφων. Θα εισχωρήσει η «αλλαγή» στο άντρο της συντήρησης μέσα από μία τράπουλα τυχερών παιγνίων; Θα καταφέρουν να εμβολίσουν με τον σκεπτικισμό τη Σαμοθράκη για να ανατρέψουν νοοτροπίες και θεσμοθετημένες συμβάσεις δεκαετιών; Nα αποκαθηλώσουν στη συνείδηση των κατοίκων και από τους τοίχους δημοσίων υπηρεσιών και ιδιωτικών επιχειρήσεων το «πουλί» του δικτάτορα Παπαδόπουλου; Ή θα πλανευτούν από εικόνες που η εξουσία είναι σε θέση να προσφέρει άνευ ενδοιασμών, ώστε πρόσκαιρα να μετακινηθεί η φαντασία τους από τα δεδομένα της πεζής πραγματικότητας στον μεταφυσικό κόσμο; Θα εξαϋλωθεί τελικώς ο ρόλος τους ως πολιτικών αγκιτατόρων της «αλλαγής», συμβάλλοντας και οι ίδιοι στη διατήρηση της κοινωνικής υποκρισίας;
Οι μοίρες στις χιλιετίες που ζουν σε αυτή τη χώρα, το μόνο που έκαναν πάντα είναι να φυτεύουν τον σπόρο. Από εκεί και πέρα ο καθείς ανάμεσα σε τοίχους και σκεπάσματα στο δωμάτιο του μυαλού του φέρει αποκλειστικά την ευθύνη για το πως θα καλλιεργήσει και θα ποτίσει το μποστάνι και πιο θα είναι το παραγόμενο προϊόν σε ποσότητα και ποιότητα.
Το «μποστάνι Δημοκρατίας» είναι ένα μυθιστόρημα για μια ξεθωριασμένη εποχή λίγο πριν εκπνεύσει και δύο γενιές. Αυτή που γεννήθηκε μεσοπολεμικά και βίωσε την κατοχή, μια γενιά με πειθήνια μέλη και στελέχη φανατισμένα στην αναπαραγωγή των δομών καθυπόταξης. Μεγάλωσε σε μια Ελλάδα συντηρητική που κατακλύζεται από την αντικομουνιστική υστερία. Μία Ελλάδα που την χαρακτηρίζει το σαθρό πολιτικό σκηνικό, οι ανάξιοι πολιτικοί ηγέτες, τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων και η δράση παρακρατικών.
Στην άλλη πλάστιγγα η απότοκη γενιά που παίρνει τα ηνία της ζωής στα χέρια της και ωθεί το κατεστημένο στην «αλλαγή». Μια νέα γενιά που ασκεί δριμεία κριτική στα κομφορμιστικά στερεότυπα. Νέοι που όμως αποτελούνται από ανθρώπινη ύλη και διακατέχονται από πάθη, αισθήματα έρωτος και βαθύτερων επιθυμιών. Ποθούν να γνωρίσουν την ανθρώπινη φύση, να αγγίξουν τον πυρήνα της συναισθηματικής, ψυχικής και πνευματικής της υπόστασης, όχι όμως με όρους υλικής δέσμευσης. Μπορεί πρόσκαιρα να εξοκείλουν μα τελικώς αποδεικνύονται στην πλειοψηφία τους ασυμβίβαστοι και δυνατοί έχοντας ουσιαστικά πρότυπα και αξίες. Τις περισσότερες φορές η αφέλειά τους, ως μη ειδικών στη ζωή, διαλύει τις αυταπάτες των κορυφογραμμών της απόλυτης γνώσης.
Ως πυγολαμπίδες αντιστέκονται σε σκοτεινούς καιρούς που το ατομικό υπονομεύει το συλλογικό θέτοντας εμπόδια στην τέλεση της αγαθότητας και την απόκτηση της αρετής. Στο τέλος πάντα λιμοκτονούν ανακαλύπτοντας πως ο κυρίαρχος λαός θα εξακολουθήσει να είναι το μπαλωμένο θύμα και μετά την υπερίσχυση της όποιας «ανατροπής», έτσι πανηγυρίζεται η επιβεβαίωση ύπαρξης του καλού παρά την αποτυχία επικράτησής του. Αλλά ένα μυθιστόρημα δεν είναι μόνο φορέας απόψεων, είναι και η πλοκή, είναι και οι χαρακτήρες.
Ο Αντώνης Χαριστός με άνεση κινείται εντός της νήσου Σαμοθράκης, με άνεση περιγράφει την κοινωνία της, με καλή και τεκμηριωμένη γνώση χρησιμοποιεί τα προϊόντα της. Με τη σιγουριά του δόκιμου μάστορα στήνει τους χαρακτήρες των ηρώων του -μιας περιόδου που ο ίδιος δεν διαθέτει προσωπικά βιώματα- πράγμα που σημαίνει πως καλά τους έχει γνωρίσει και αγαπήσει. Μυθιστόρημα καθρέπτης μιας εποχής και μιας κλειστής κοινωνίας που σφύζει από κατάλοιπα της επταετίας. Έξυπνα και με βάθος γραμμένο. Με δύο προτάσεις αυτό είναι το «μποστάνι Δημοκρατίας».
12-01-2020, Πασχάλης Κατσίκας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου