Το 36ο τεύχος των σπουδαίων Ποιητικών

Ποιος είναι καλός ποιητής και ποιος κακός; Ιδού μια ανοιχτή συζήτηση εις τους αιώνες – κι είναι αυτοί, έτσι κι αλλιώς, οι αιώνες δηλαδή, που το αποφασίζουν… Μελέτη περίπτωσης στο ανά χείρας τεύχος, ο Καρυωτάκης. Η τέχνη του δεν ήταν καλής ποιότητας. Η δημιουργική του πνοή λιγοστή και η καλλιέργειά του ακόμη λιγότερη. Πουθενά στα ποιήματά του το αίσθημα του ευγενικού, του άρτιου, του ανεπιφύλακτα ωραίου. Αυτά λέει ο Γιώργος Θεοτοκάς και σ’ αυτά απαντά ο Γιώργος Χονδρογιάννης. Περιγράφοντας τον βαθύ πόνο του ποιητή, ενός «έξαλλου ανθρώπου» που σφράγισε τη γενιά του και τις επόμενες γενιές, ως την αφετηρία μιας αυθεντικής ποίησης: «Ας πούμε ότι ο βαθμός της αναγκαιότητας αυτής που συμπιέζει τον εσωτερικό μας κόσμο στη βαθύτερη ουσία του για το παρουσίασμά του είναι η πληρέστερη δικαιολογία του έργου τέχνης, όποτε αυτό παίρνει τη δύναμή του από τη δυναμικότητα της ψυχής μας και ντύνεται το ντύσιμο που του ταιριάζει καλύτερα, περιβαλλόμενο είτε με τις κομψές καλλίγραμμες αμφιέσεις των μαλλαρμικών φράσεων, είτε με τους ανεμιζόμενους μανδύες των ουγκικών περιόδων.»

Ή με άλλα λόγια, όπως το έθετε ο Μάριος Χάκκας στο «Τρίτο νεφρό», που αντιπαθούσε ωστόσο την ποίηση του Μαλλαρμέ και την έβρισκε mal armé: «Κάποτε είδα ανθρώπους που τρώγανε αποβραδίς μια χαρά έχοντας την καραβάνα στα γόνατα, χρόνια τρώγανε σε τούτη τη στάση χωρίς κανένα παράπονο, και το πρωί παίρνανε μεταγωγή για το τρελοκομείο, γιατί ξαφνικά νιώσαν να σπάει η πλάτη και να πετάγεται η καρδιά προς τα έξω. «Η πλάτη μου», όλο λέγαν, «η πλάτη μου», κι έπεφτε η καραβάνα απ’ τα γόνατα αφήνοντας δυο κόμπους λάδι ανεξίτηλο λεκέ στο τσιμέντο. Μαύρισε η ψυχή κι έκανε τούτο το ρήγμα κι έφερε τούτη την πτώση, παρά την επίμονη θέληση των ανθρώπων να κρατήσουν την καραβάνα στα γόνατα.

«Να μιλήσω για ήρωες, να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης.» Οπωσδήποτε όχι. Πάει καιρός που δε βρίσκομαι σ’ αυτήν τη γραμμή. Δε σημαίνει δηλαδή ότι όποιος κράτησε αυτή τη θεόρατη καραβάνα στα γόνατα φτάνει στο ποίημα. Αλλ’ οπωσδήποτε απ’ αυτούς κάποιος. Μ’ άλλα λόγια, αν έχεις ξοδέψει γι αυτήν την υπόθεση έστω και μια τρίχα απ’ τους όρχεις σου.

Γι αυτό: σε τάιζε η μαμά σου το αυγουλάκι σου και μάλιστα φρέσκο; Καθόσουνα στα πρώτα θρανία, ήσουνα σπαζοδιαβάστρα, καλό παιδί, έκανες ό,τι σου έλεγε ο δάσκαλος; Είχες την Κυριακή χαρτζιλίκι, πήρες γυναίκα με προίκα και όμορφη; (Μερικές από τις ερωτήσεις για τη σύνταξη βιογραφικού σημειώματος μπροστά στο ποιητοδικείο). Άντε, παιδάκι μου, μην ταλαιπωρείς τα γραφτά. Δε σε θέλει το ποίημα. Οι λέξεις σου είναι κούφιες. Ναι, ξέρω, πέρασες κι ένα κοκίτη και τώρα έχεις στρυφνό προϊστάμενο που σε επιπλήττει άμα κάνεις κανένα λαθάκι. Καλά. Καλά. Κάνε μια εντριβή με οινόπνευμα και το πρωί θα είσαι περδίκι. Κοίταξε, μην κρατάς τα αέρια μέσα σου, άσε να φεύγουν προβληματισμοί κι ανησυχίες.»

Ο Καρυωτάκης είναι κατά Χάκκα bon armé και alarmé…

Μα πόσο επίκαιρη είναι πάντα αυτή η συζήτηση… Την αποτυπώνει κι ο Θωμάς Γκόρπας, στο ποίημα «Η ποίηση»:

Το χειρότερο και το καλύτερο στη ζωή ποιητή

/Να χτίζεις για τους άλλους πύργους και παλάτια

/Παίρνοντας πέτρα απ’ το νταμάρι της καρδιάς σου

/Σκαμμένης απ’ τα χαμόγελα τα πάρε και τα δάκρυα

/Παίρνοντας χρώμα και γυαλί απ’ την μεγάλη σου αγάπη

/Που γίνεται βράδι πρωί κομμάτια….

Πατάρι

/Ανάμεσα από καφέ εσπρέσο και ντουμάνια

/Οι νέοι ποιητές σκαλίζουν στην καρδιά του κόσμου

/Για φρέσκους δρόμους για φρέσκα λιμάνια

/κάποτε τέλειωσε αυτή η ιστορία

/κ’ οι ποιητές λιγόστεψαν αμάν πόσο λιγόστεψαν

/τόσοι πουλάν στην αγορά όσο τα τελευταία τους ρετάλια

/τόσοι αγοράζουν γιατρικά πανάκριβα για μια ποίηση ξεγραμμένη

/πια

/οι ποιητές λιγόστεψαν αμάν πόσο λιγόστεψαν.

Πάντα ήτανε λίγοι οι ποιητές. Οι άλλοι κάτι φιόγκοι, που λέει κι ο Χάκκας, «που γράφουνε ανούσια ποιήματα, χάνονται μέσα στις λέξεις, γιατί δε δώσανε γι’ αυτή την υπόθεση σταγόνα αίμα». Πάει καιρός που βρισκόμαστε σ’ αυτήν τη γραμμή.

Ποιητικώς λοιπόν από τα Ποιητικά, καλή χρονιά. Συνεχίζουμε. Για περισσότερα στοιχεία και πληροφορίες, εδώ & εδώ!

Για το Ημερολόγιο Ποίησης 2020 των Εκδόσεων Γκοβόστη, με αφιέρωμα στη Γενιά του '20, εδώ!