Είναι βάρβαρο μετά
το Άουσβιτς να γράφει κανείς ποιήματα…
Η φράση αυτή του Τέοντορ Αντόρνο μαρτυρά το μέγεθος της ερήμωσης μπροστά στην οποία βρέθηκε η καλλιτεχνική δημιουργία μετά το Ολοκαύτωμα και, ειδικότερα, η ποίηση ως τέχνη υμνητική της ζωής.
Ποιήματα, ωστόσο, συνέχισαν να γράφονται, επειδή η ποίηση είναι ακριβώς αυτό: Μια κραυγή απόγνωσης απέναντι και ενάντια σε κάθε χαλασμό. Η καταισχύνη και το όνειδος για το αναπόφευκτο παρελθόν φαίνεται να κατατρύχει εφιαλτικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα τους γερμανόφωνους ποιητές και ποιήτριες. Η αναπνοή τους βαραίνει και εξωθούνται, ως άλλοι Κάιν, να βρουν στο στίχο καταφύγιο από το ανελέητο κυνήγι των Ερινυών. Και να δομήσουν, με υλικά τις λέξεις τους, μια νέα πραγματικότητα.
«Μετά το Άουσβιτς» η ποίηση –όσο υπάρχει ανθρώπινη μνήμη– δεν θα μπορούσε να παραμείνει ίδια. Καθώς όμως ο χρόνος γιατρεύει τις πληγές και η καινούργια ζωή μπορεί αθώα να ξαναγελάσει, ο ποιητής απλώνει και πάλι το χέρι του προς το μέρος μας για να μας προσκαλέσει σε ένα λυρικό ταξίδι στα φθινοπωρινά, μελαγχολικά ή ηλιόλουστα τοπία της ψυχής.
Στο βιβλίο αυτό -της σειράς "Ποιητές του Κόσμου" των Εκδόσεων Ροές- ανθολογούνται 34 ποιητικές φωνές με χρονολογική σειρά εμφάνισης. Πρόκειται για μια αξιοπρόσεκτη και καλαίσθητη έκδοση, με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γερμανόφωνης ποίησης του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Την επιλογή και μετάφραση έκανε ο Γιώργος Καρτάκης, την εισαγωγή ο Ντιρκ Ούβε Χάνζεν και τις διορθώσεις η Εύη Μαυρομμάτη.
Παρακάτω, ένα ποίημα του Χάινερ Μύλλερ (1929-1995):
Μπρεχτ
Έζησε πράγματι σε σκοτεινούς καιρούς.
Οι καιροί έφεξαν.
Οι καιροί μαύρισαν κι άλλο.
Αν πει το φως, εγώ είμαι το σκοτάδι,
λέει την αλήθεια.
Αν πει το έρεβος, είμαι
το φέγγος, δεν λέει ψέματα.
Και ένα ποίημα της Ντέμπορα Φόγκελ (1900-1942):
Ερωτικό
Δεν ήταν μια κίτρινη μέρα που όλα μπορεί να συμβούν
ούτε ένα βράδυ γαλάζιο που σβήνει κανείς από την προσδοκία
όταν ήρθες
μόνο ένα γκρίζο απόγευμα
ανάμεσα σε δυο μέρες μουντές, όμοιες.
Έπεφτε ένα χιόνι υγρό, κουρασμένο,
όπως σταλίζουν και οι μέρες ανθρώπων έρημων,
που δεν θέλουν τίποτα πια.
Τώρα που έρχεσαι μόνο. Μόνο τώρα.
Γιατί πάντα να έρχονται όλα όταν είναι ήδη αργά;
Η φράση αυτή του Τέοντορ Αντόρνο μαρτυρά το μέγεθος της ερήμωσης μπροστά στην οποία βρέθηκε η καλλιτεχνική δημιουργία μετά το Ολοκαύτωμα και, ειδικότερα, η ποίηση ως τέχνη υμνητική της ζωής.
Ποιήματα, ωστόσο, συνέχισαν να γράφονται, επειδή η ποίηση είναι ακριβώς αυτό: Μια κραυγή απόγνωσης απέναντι και ενάντια σε κάθε χαλασμό. Η καταισχύνη και το όνειδος για το αναπόφευκτο παρελθόν φαίνεται να κατατρύχει εφιαλτικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα τους γερμανόφωνους ποιητές και ποιήτριες. Η αναπνοή τους βαραίνει και εξωθούνται, ως άλλοι Κάιν, να βρουν στο στίχο καταφύγιο από το ανελέητο κυνήγι των Ερινυών. Και να δομήσουν, με υλικά τις λέξεις τους, μια νέα πραγματικότητα.
«Μετά το Άουσβιτς» η ποίηση –όσο υπάρχει ανθρώπινη μνήμη– δεν θα μπορούσε να παραμείνει ίδια. Καθώς όμως ο χρόνος γιατρεύει τις πληγές και η καινούργια ζωή μπορεί αθώα να ξαναγελάσει, ο ποιητής απλώνει και πάλι το χέρι του προς το μέρος μας για να μας προσκαλέσει σε ένα λυρικό ταξίδι στα φθινοπωρινά, μελαγχολικά ή ηλιόλουστα τοπία της ψυχής.
Στο βιβλίο αυτό -της σειράς "Ποιητές του Κόσμου" των Εκδόσεων Ροές- ανθολογούνται 34 ποιητικές φωνές με χρονολογική σειρά εμφάνισης. Πρόκειται για μια αξιοπρόσεκτη και καλαίσθητη έκδοση, με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γερμανόφωνης ποίησης του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Την επιλογή και μετάφραση έκανε ο Γιώργος Καρτάκης, την εισαγωγή ο Ντιρκ Ούβε Χάνζεν και τις διορθώσεις η Εύη Μαυρομμάτη.
Παρακάτω, ένα ποίημα του Χάινερ Μύλλερ (1929-1995):
Μπρεχτ
Έζησε πράγματι σε σκοτεινούς καιρούς.
Οι καιροί έφεξαν.
Οι καιροί μαύρισαν κι άλλο.
Αν πει το φως, εγώ είμαι το σκοτάδι,
λέει την αλήθεια.
Αν πει το έρεβος, είμαι
το φέγγος, δεν λέει ψέματα.
Και ένα ποίημα της Ντέμπορα Φόγκελ (1900-1942):
Ερωτικό
Δεν ήταν μια κίτρινη μέρα που όλα μπορεί να συμβούν
ούτε ένα βράδυ γαλάζιο που σβήνει κανείς από την προσδοκία
όταν ήρθες
μόνο ένα γκρίζο απόγευμα
ανάμεσα σε δυο μέρες μουντές, όμοιες.
Έπεφτε ένα χιόνι υγρό, κουρασμένο,
όπως σταλίζουν και οι μέρες ανθρώπων έρημων,
που δεν θέλουν τίποτα πια.
Τώρα που έρχεσαι μόνο. Μόνο τώρα.
Γιατί πάντα να έρχονται όλα όταν είναι ήδη αργά;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου