Ξένη ποίηση ακριβών υλικών από τις εκδόσεις Γκοβόστη

Οι Εκδόσεις Γκοβόστη παρουσίασαν στο βιβλιοπωλείο τους τη Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019 τη νέα σειρά {ξένη ποίηση}. Τα πρώτα βιβλία της σειράς αποτελούν η μεταφραστική απόδοση της Τιτίκας Δημητρούλια πάνω σε μια επιλογή ποιημάτων του Γάλλου Ζαν-Μπατίστ Παρά, και η μετάφραση του Βίκτωρα Ιβάνοβιτς σε ποιήματα από συλλογές του Ρουμάνου Ντίνου Φλαμάντ, και περιλαμβάνουν διαφωτιστικά προλογικά σημειώματα για τον εκάστοτε ποιητή, τις επιρροές και το έργο του.

Οι φιλοξενούμενοι μίλησαν για τη μετάφραση, για την ποίηση και την εκδοτική ποιητική πραγματικότητα, διάβασαν ποιήματα και έκαναν ορισμένες αναφορές στο πολιτικό ποίημα και το ρόλο του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η απαγγελία των ποιημάτων στα γαλλικά από τον ίδιο τον Ζαν-Μπατίστ Παρά.

Σύμφωνα με τον εκδότη Κωνσταντίνο Γκοβόστη, η σειρά {ξένη ποίηση} που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, Γάλλους, Σέρβους, Αργεντινούς, Ισπανούς, Ρουμάνους και Παλαιστίνιους ποιητές, αποτελεί μια γενναία εκδοτική απόφαση αλλά συνάμα αντανακλά την αναγκαιότητα μιας σφαιρικότερης εκδοτικής προσέγγισης, καθώς η ίδια η οικουμενικότητα της ποίησης δεν μας επιτρέπει να τη θεωρούμε και να την θωρούμε σε στενά γεωγραφικά όρια. 

Οι Εκδόσεις Γκοβόστη, συνεχίζοντας, λοιπόν, να προωθούν τη σημαντική υπόθεση της ποίησης και μάλιστα της σύγχρονης ποιητικής παραγωγής, εγκαινιάζουν μια νέα σειρά που είναι αφιερωμένη στην ξένη μεταφρασμένη ποίηση. Και μάλιστα σε δίγλωσσους και καλαίσθητους τόμους!

"Η ποίηση κρίνεται απειλητική από πολλούς λόγω του γεγονότος ότι εμπεριέχει την ουτοπία και αυτό όχι με όρους αμιγώς πολιτικούς αλλά με όρους εξέγερσης συνολικότερα" Ζαν-Μπατίστ Παρά

"Η μεταφραστική πράξη είναι πάντα το ίδιο σημαντική και μεγαλειώδης. Όταν πρόκειται όμως για μετάφραση της ποίησης τα πράγματα αποκτούν κρίσιμο βάρος, γιατί η ποίηση είναι μια τέχνη γλωσσοκεντρική, και στην ποίηση η Γλώσσα είναι το συμβάν". Βαγγέλης Χατζηβασιλείου

Ο Φλαμάντ πρωτοστάτησε σε ένα πολιτιστικό γεγονός που έβαλε τη σφραγίδα του στη δεκαετία του '70, την ίδρυση του Echinox που ήταν ένα περιοδικό σχεδόν ελεύθερο μέσα στη σταλινική και νεοσταλινική Ρουμανία. Βίκτωρ Ιβάνοβιτς

Χώρες και γλώσσες, ύλη και μορφές, κείμενα αλληλοπεριχωρούνται στα ποιήματά του. Έχουμε έναν διάλογο ανάμεσα σε πρόσωπα, μύθους, ιστορίες, εποχές και πολιτισμούς και, κυρίως, έναν λόγο που έχει λειανθεί με πολλή υπομονή και κόπο, ανοιχτός στους άλλους και στον άλλο. Τιτίκα Δημητρούλια (για τον Ζαν-Μπατίστ Παρά).

Θα τολμούσα να πω ότι πλάι στην κλασική πάλη των τάξεων έχουμε σήμερα μια χρονομαχία, μια πάλη με το χρόνο δηλαδή. Διαβλέπω στους συγχρόνους μου μια επιθυμία να έχουν χρόνο κι η επιθυμία αυτή αποκτά βαθιά πολιτική σημασία εάν δεν μείνουμε απλά στον ελεύθερο χρόνο, αλλά αντιθέτως αντιληφθούμε ότι αφορά ένα ξανάνοιγμα του χρόνου, την έξοδό μας από τον κλοιό ενός χρόνου μονίμως ξεριζωμένου, ενός παρόντος που μοιάζει σαν διαδοχή εφήμερων στιγμιότυπων.

JEAN – BAPTISTE PARA

O Ζαν-Μπατίστ Παρά (1956) είναι αρχισυντάκτης του θρυλικού περιοδικού Europe, το οποίο ίδρυσε το 1923 ο Ρομαίν Ρολλάν. Η οικογένειά του καταγόταν από ένα μικρό ορεινό χωριό του Πεδεμοντίου, όπου μιλούσαν οξιτανικά και στο οποίο επέστρεφαν κάθε καλοκαίρι. Ασχολήθηκε από νωρίς με την ποίηση, τη μετάφραση και την κριτική. Του έχουν απονεμηθεί δύο βραβεία μετάφρασης, Nelly Sachs και Laure Bataillon, όπως και το βραβείο Apollinaire (2006) για τη συλλογή του La faim des ombres.

Ποιητής του ελάχιστου και του απείρου, ο Παρά συνομιλεί συστηματικά με την παλαιότερη και τη σύγχρονη ποίηση. Η ποίηση του ανοίγεται ως χώρος, σημασίας και μορφής, που μετρά τον χρόνο μέσα και έξω από την Ιστορία. Χώρες και τόποι, γλώσσες, φόρμες, κείμενα απλώνονται μέσα και πίσω τους στίχους, σε ένα διάλογο ανάμεσα σε πρόσωπα, μύθους, ιστορίες, μορφές, εποχές και κουλτούρες.

Ο λόγος, μεστός από διακείμενα και συνδηλώσεις, λειαίνεται με πολλή δουλειά έως ότου λάμψει χωρίς στολίδια, πολυφωνικός, χαμηλότονος, αλλά γεμάτος ένταση, ανοιχτός στον άλλον και στο άλλο, στο ξένο σε όλα τα επίπεδα. Το βλέμμα που τιτλοφορεί τα τεχνοκριτικά κείμενα του Παρά, γεννά στην ποίηση του τον κόσμο μέσα σε μια σιωπή ανάμεσα στο πριν την κοσμογονία και μετά το όποιο τέλος, του ανθρώπου ή του ίδιου του σύμπαντος.

Στοχαστικός, περιγράφει την ανάδυση των πραγμάτων στο βλέμμα και στον κόσμο, με μια ένταση που φανερώνεται μέσα από τα κενά, τις απουσίες, τις τρύπες της δαντέλας. Η εικονοποιία του είναι έτσι πολύτροπη και ανοιχτή στις ερμηνείες, αμφίσημη, γεμάτη διαφυγές που δίνουν ανάσες στο νόημα, στη διερώτηση για τη ζωή και τον θάνατο, τον πόνο της ύπαρξης, τους ορίζοντες του έπους και του πένθους, τον έρωτα, την Ιστορία και το μέλλον που αναπόδραστα θα έρθει και θα έχει το χρώμα που θα του δώσουμε.

Πατρίδα-Ματρίδα Πατρίδα: εστία ανέστιων σημαίνει,

Ματρίδα: μάνα υιών που ορφάνεψαν,

Τα εσώτερά σου κτίσματα κατάρρευσαν

Μ’ ερήμωσης το άροτρο οργωμένη...

Ποιος σπόρος φονικός της ιστορίας

Στο σπαραγμένο σου να φύτρωσε κορμί;

Και ποια ετυμηγορία να βγάλαν οι θεοί

Που έχουμε γίνει το κενό της ιστορίας;

Ίδια σκουλήκια κάτω από την πέτρα

Ξεριζωμένην απ’ του χρόνου την οπλή,

Φανήκαμε κι εμείς στο φως της μέρας...

Ο φόβος τις ματιές μας πυρπολεί!

Πάρε από πάνω μας, Πατρίδα, τα βουνά σου,

Το είναι τους δώσε πίσω, Ματρίδα, στα παιδιά σου!

H ποίηση του ΦΛΑΜΑΝΤ απηχεί τα χρόνια της απουσίας τουαπό τον γενέθλιο τόπο, χρόνια αναγκαστικής και επώδυνης σιωπής. Τα ποιήματα του Dinu Flămând αφενός ανακλούν την ατμόσφαιρα της «σατανικής δεκαετίας», τελευταίας και πιο σκληρής φάσεως του ολοκληρωτισμού στη Ρουμανία, και αφετέρου την περίοδο του ξεριζωμού, της νεύρωσης και της αλλοτρίωσης που επιφέρει η εξορία. Μια σπαρακτική υπαρξιακή, έως και πολιτική (δια)μαρτυρία, δοσμένη όμως στην αδαμάντινη γλώσσα ενός ώριμου ποιητή.

Ο Dinu Flamand ('Dinu / Ντίνος' εκ του Anchidim = Ακίνυνος!) γεννήθηκε το 1947 στην Ρουμανία, περιοχή της βόρειας Τρανσυλβανίας. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Cluj-Napoca συμμετέχει στη δημιουργία του περιοδικού Echinox ('Ισημερία'), γύρω από το οποίο συσπειρώθηκε μία από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές ομάδες της εποχής, στην χώρα του, με διάρκεια αρκετών δεκαετιών και με χαρακτηριστικό γνώρισμα το αντιδογματικό πνεύμα και το άνοιγμα προς τις όπου γης ανθρωπιστικές αξίες.

Μετά την αποφοίτηση, μετακομίζει στο Βουκουρέστι και εργάζεται σε διάφορους εκδοτικούς οίκους και λογοτεχνικά περιοδικά. Εκδίδει ποίηση, δοκίμια, ρεπορτάζ και άρθρα λογοτεχνικής κριτικής· την ίδια περίοδο, ασκεί κατά καιρούς, αλλά και επί μονίμου βάσεως, την κριτική υποδοχής σε διάφορα φιλολογικά έντυπα. 

Πλην όμως, καθώς το ιδεολογικό κλίμα γίνεται όλο και σκληρότερο στην Ρουμανία και ο ασφυκτικός έλεγχος της λογοκρισίας τείνει να ισοπεδώσει κάθε εκδήλωση πρωτοτυπίας και ανεξαρτησίας του πνεύματος, στρέφεται προοδευτικά στην κατεύθυνση των μεταφράσεων από μεγάλους συγγραφείς του κόσμου όπως οι Fernando Pessoa, César Vallejo, Borges, Carlos Drummond de Andrade, Umberto Saba, Beckett, Pablo Neruda, Martin Booth, Herberto Helder, Miguel Torga, Sophia de Mello, Antonio Lobo Antunes κ.ο.κ.

Μετά από σύσταση του τελευταίου, το 1985 του χορηγείται υποτροφία του πορτογαλικού ιδρύματος Gulbenkian προκειμένου να μελετήσει. στη Λισσαβόνα. το έργο του Fernando Pessoa, το οποίο εν συνέχεια θα μεταφράσει συστηματικά στην ρουμανική. Μια δεύτερη πρόσκληση στην Πορτογαλία του δίδει την ευκαιρία να σταματήσει στην επιστροφή του στο Παρίσι, όπου ζητά και λαμβάνει πολιτικό άσυλο. τον Μάρτιο του 1989, αφού είχε καταγγείλει το τυραννικό καθεστώς της χώρας του, στον γαλλικό Τύπο (Libération, Le Monde). 

Αφού συνεργάσθηκε ως free lancer με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς Free Europe και το BBC Radio, εργάζεται για 20 και πλέον χρόνια ως δίγλωσσος δημοσιογράφος στο Radio France Internationale, στο Παρίσι. Επιστρέφοντας στην Ρουμανία, μετά την ανατροπή του κομμουνιστικπού καθεστώτος το 1989, χρημάτισε παραγωγός εβδομαδιαίας τηλεοπτικής εκπομπής και δημοσίευσε στον ημερήσιο τύπο άρθρα και σχόλια για θέματα επικαιρότητας. 

Το 2012 έγινε σύμβουλος του Υπουργείου Εξωτερικών και, από το 2013 έως το 2014, διορίστηκε σύμβουλος υπουργός, εκπροσωπώντας στο Παρίσι την Ρουμανία, στα πλαίσια του Διεθνούς Οργανισμού Γαλλοφωνίας. Έχει δημοσιεύσει πολλές ποιητικές συλλογές, δοκίμια και μεταφράσεις, του έχουν απονεμηθεί διακρίσεις και βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του Εθνικού Βραβείου Ποίησης "Mihai Eminescu". Αρκετά βιβλία και ανθολογίες του δημοσιεύονται στη Γαλλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, τη Γερμανία, το Μεξικό και τη Χιλή. Τα πιο πρόσφατα είναι: Ίσκιοι σε απόκρημνες ακτές (Μεξικό, Γερμανία, Πορτογαλία, Ιταλία), Στον ύπνο και στον ξύπνο, 2016 και Άνοιξη στην Πράγα, 2017 (Ρουμανία). Campos de cáñamo de mi Transilvania, Casa de Libros Editores, Μπογκοτά, Κολομβίαw, 2018=. Πρόσφατα κυκλοφόρησε η εκτενέστερη επιλογή από το ποιητικό του έργο, Ξυλώνω και υφαίνω, 2 τόμοι (εκδ. Școașa Ardeleană, Cluj-Napoca, 2018). 

* Ο ανά χείρας τόμος, «Κατάσταση πολιορκίας και άλλα ποιήματα» έχει ως άξονες τις ποιητικές συλλογές «Κατάσταση πολιορκίας» (1983) και «Δοκιμαστικός ζην (1998), οι οποίες, χρονολογικά, πλαισιώνουν δεκαπέντε από τα είκοσι χρόνια η εξορίας του ποιητή, χρόνια απουσίας, αναγκαστικής και επώδυνης σιωπής. Ο τόνος αυτών των ποιημάτων είναι ο πικρός προβληματισμός και η διαμαρτυρία, αντανακλώντας αφενός την ατμόσφαιρα της «σατανικής δεκαετίας» της ολοκληρωτικής δικτατορίας στη Ρουμανία, και αφετέρου τα χρόνια του ξεριζωμού, της νεύρωσης και της αλλοτρίωσης της εξορίας. 

Φυσικά, δεν λείπουν ούτε μεγάλα και αιώνια θέματα της ποίησης, όπως η αγάπη, το πέρασμα του χρόνου, η ανθρώπινη κατάσταση στον ορίζοντα του θανάτου. ... Μια σπαρφακτική υπαρξιακή, έως και πολιτική μαρτυρία, δοσμένη όμως στην αδαμάντινη γλώσσα ενός ώριμου ποιητή.

Βίκτωρ Ιβάνοβιτς 

Για περισσότερα εδώ και εδώ!