Ο θαυμαστός κόσμος του Προυστ

Το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Μαρσέλ Προυστ έμελλε να αναστατώσει το λογοτεχνικό πεδίο του εικοστού αιώνα. Ογκώδες στην έκταση και δύσκολο να καταταχθεί σε κάποιο είδος, αποτέλεσε έργο ορόσημο για τη σύγχρονη λογοτεχνία και οι βασικές του θέσεις για τον χρόνο και για τη μνήμη αποτυπώνονται στο παρόν βιβλίο «Ο κόσμος του Προυστ» που κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις Πατάκη. Οκτώ μυθιστοριογράφοι, βιογράφοι και ακαδημαϊκοί, που έχουν αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής τους στο έργο του Γάλλου συγγραφέα, υπογράφουν κείμενα, τα οποία δεν δρουν βοηθητικά μόνο για όσους γνωρίζουν και έχουν διαβάσει το έργο του Προυστ, αλλά αποτελούν μια χρήσιμη και κατατοπιστική εισαγωγική αναφορά στο έργο του Προυστ και στην προσωπική του κοσμοθέαση, όπως και στα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του.

Μεγάλο μέρος της αναγνωρισιμότητας του Προυστ οφείλεται στη λογοτεχνική αποτύπωση της μνήμης και του χρόνου. Ο μακρύς χρόνος, και η λαβυρινθώδης του πλευρά, που πότε αποδεικνύεται φευγαλέος και η απώλειά του φαντάζει αμετάκλητη, και πότε ο χρόνος επανακατακτάται μέσω της βοήθειας της μνήμης. Το προυστικό μυθιστόρημα θεμελιώνεται σε μια ιστορία της μνήμης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το πολύτομο έργο αναφέρεται μόνο στην αναζήτηση ενός παρελθόντος. Συνάμα αποτελεί και ένα δυνατό μυθιστόρημα πλοκής και χαρακτήρων, το οποίο «μας μιλάει για την ύπαρξη, τα σκιρτήματα της μνήμης, τη λεπτεπίλεπτη φύση των ανθρώπινων σχέσεων, την αμφισημία του ερωτικού αισθήματος, τα ευεργετήματα της φαντασίας, αλλά και για την ομορφιά των τεχνών» γράφει στο εισαγωγικό της σημείωμα η Λορά Ελ Μακκί.

Αν το Αναζητώντας συνιστά «μια παρότρυνση να γνωρίσουμε εαυτόν σε βάθος και δεν επιδιώκει να εξηγήσει μια ιστορία. Θέλει μάλλον να φωτίσει τους δρόμους της γραφής, ώστε να κάνει να αναδυθούν λέξεις, φράσεις και εικόνες που μπορούν να μιλήσουν σε όλους, στον νεοφώτιστο και στον μυημένο, στους φιλοπερίεργους και στους ονειροπόλους», και η στόχευση του ανά χείρας τόμου κινείται προς την ίδια κατεύθυνση. Η βοηθητική δομή του βιβλίου και η οργάνωση των τίτλων, τα προσιτά επιστημονικά κείμενα και οι παρατιθέμενες φράσεις του Προυστ σε κάθε κεφάλαιο, συντελούν στο να γνωρίσουμε καλύτερα το έργο του Προυστ και να κατανοήσουμε πτυχές που εμφάνιζαν δυσκολίες στο να κατακτηθούν. Αυτό που κυρίως επιτυγχάνεται είναι να αναστοχαστούμε σε σχέση με τον εαυτό μας και τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε και διαχειριζόμαστε τον χρόνο που περνά. «Προσπαθήστε να κρατήσετε πάντα ένα κομμάτι ουρανό πάνω από τη ζωή σας», προτρέπει ο Προυστ.

Το βιβλίο "Ο κόσμος του Προυστ" κυκλοφόρησε το 2019 από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση Μήνας Πατεράκη-Γαρέφη. Τίτλος πρωτοτύπου: Un été avec Proust