Άπαντα τα πεζά του Γιώργου Χειμωνά

«Γεννήθηκα στην Καβάλα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη. Εκεί έζησα και εκεί τελείωσα την Ιατρική. Αργότερα, μετά τον στρατό, έφυγα στο Παρίσι, στη Γαλλία. Στη Γαλλία ειδικεύθηκα στην Ψυχιατρική και τη Νευροψυχολογία. Τώρα [το 1983] μένω μόνιμα στην Αθήνα και εργάζομαι στο «Αιγινήτειο Νοσοκομείο». Είμαι παντρεμένος κι έχω ένα γιο δώδεκα χρονών. Τα βιβλία μου είναι ο Πεισίστρατος (1960), Η εκδρομή (1964), το Μυθιστόρημα (1966), Ο γιατρός Ινεότης, (στη χούντα, 1971), Ο γάμος (1974), Ο αδελφός (1975) και Οι χτίστες (1979). Στο τέλος του '83 θα βγει το τελευταίο μου βιβλίο που λέγεται Η φρουρά. Έχω δημοσιεύσει επιστημονικά άρθρα, έxω γράψει ένα βιβλίο για τον Λόγο σαν εγκεφαλική λειτουργία, που είναι μια περιοχή σχεδόν ανεξερεύνητη ακόμη και για τη Νευρολογία, ετοιμάζω ένα βιβλίο με εκλαϊκευτικά δοκίμια πάνω στον Λόγο, που ονομάζεται Εφτά μαθήματα για τον Λόγο.

Αυτή είναι η βιογραφία μου. Αλλά εγώ θέλω να μιλήσω για μια άλλη βιογραφία. Ξεκινά από έναν ανυπολόγιστο παιδικό χρόνο και είναι η βιογραφία της όρασής μου. Η ιδιότητά μου του συγγραφέα ζυμώθηκε μ' αυτή την ιδιότητα, έγινε ένα με μία διαρκή, καθημερινή, αυθόρμητη προσοχή να προσέχω συνέχεια τους ανθρώπους. Από παιδί έβλεπα. Έβλεπα συνέχεια τους ανθρώπους. Την έσχατη λεπτομέρεια των σωμάτων, το πρόσωπό τους, το δέρμα τους, τα σκισίματά του, τη στάση τους, την ακινησία τους, τις φυσιογνωμίες τους, άκουγα την ηχώ των λόγων τους. Περιφερόμουν στους στενούς λαϊκούς, έρημους δρόμους της Καβάλας και της Θεσσαλονίκης, γεμάτοι λάσπη, νερά της βροχής, σιωπή, ερημιά. Ξαφνικά ν' ανοίγει μια αυλόπορτα και να χυμάει έξω ολολύζοντας μια γυναίκα. Έτρεχε, έβγαινε έξω στο δρόμο και άρχιζε να θρηνεί. Ένας πατέρας κάτισχνος, κατάχλωμος, νεαρός, έβγαζε περίπατο το παιδί του στο δρόμο, ένα παιδί τριών τεσσάρων ετών. Ξαφνικά αυτός ο νεαρός πατέρας να πέφτει κάτω σαν κεραυνοβολημένος. Το παιδί τον κοίταζε εμβρόντητο, δεν καταλάβαινε, δεν καταλάβαινα, έβλεπα τα πρόσωπα των ανθρώπων πίσω από τα τζάμια και μάντευα τη ζωή τους. Τέτοιες εικόνες μιας διάχυτης παντού λαϊκής δυστυχίας. Αισθανόμουν - και θα ήμουνα παιδί όχι πάνω από δέκα χρονώ - αυτά τα περίεργα συναισθήματα - που μονάχα τα παιδιά μπορούν και έχουν - που είναι αντιφατικά. Αισθανόμουνα μαζί σαν κάτι πολύ ελκυστικό και κάτι πολύ αποτρόπαιο. Την ανάγκη και την επιθυμία αυτές τις εικόνες, να τις αναδιπλώσω, να ελευθερώσω την σκοτεινή τους αγωνία. Αλλά εκείνο που από πολύ νωρίς έμαθα, είναι ότι το ανθρώπινο σώμα, ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα, δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να μιλάει, να μιλάει ακατάπαυστα για όλα τα πάθη των ανθρώπων. Δεν έχεις παρά να το δεις.

Αργότερα οι ιατρικές εικόνες πλάτυναν αυτή την όραση, την έκαναν πιο βαθιά, πιο δραματική. Χρωστάω, σαν συγγραφέας, πάρα πολλά στην Ιατρική. Δεν χρωστάω τίποτε στην Ψυχιατρική. Απλά σαν γιατρός, να βλέπω τους συγγενείς των αρρώστων να συνωστίζονται στους διαδρόμους των νοσοκομείων, μπροστά στα κλειστά θυρωρεία των νοσοκομείων, να τριγυρίζουν τα κρεβάτια των αρρώστων τους, να παραστέκονται, να βλέπω το ίδιο το σώμα του αρρώστου. Πολλά μού έμαθαν όλα αυτά τα λόγια και όλα αυτά τα σώματα, γιατί η ιατρική σχέση είναι το ίδιο έντονη, το ίδιο αποκαλυπτική (με όλες τις σημασίες της λέξης), το ίδιο διαπεραστική όσο και η ερωτική σχέση…»

Απόσπασμα από το κείμενο του Γιώργου Χειμωνά (1936-2000) «Η βιογραφία της όρασής μου» που συμπεριλαμβάνεται μαζί με όλα τα πεζογραφικά έργα του συγγραφέα στον νεοεκδοθέντα τόμο «Γιώργος Χειμωνάς. Άπαντα τα πεζά» από τις εκδόσεις Πατάκη. Αναλυτικά, εμφανίζονται οι τίτλοι: Πεισίστρατος (1960), Η εκδρομή (1964), Μυθιστόρημα (1966), Ο γιατρός Ινεότης (1971), Ο γάμος (1974), Ο αδελφός (1975), Οι χτίστες (1979), Τα ταξίδια μου (1984), Ο εχθρός του ποιητή (1990), ενώ εισαγωγικά κείμενα του Ευριπίδη Γαραντούδη, της Μάρως Δούκα, του Γιώργου Βέλτσου και του Αλέξανδρου Ίσαρη, καθώς και παράρτημα με αποσπάσματα κριτικών για το έργο του, εμπλουτίζουν σημασιολογικά τον τόμο. Την επιμέλεια της έκδοσης έφερε εις πέρας η Ελένη Κεχαγιόγλου.

Αν και το 2005 είχε εκδοθεί για πρώτη φορά το σύνολο του πεζογραφικού του έργου ("Πεζογραφήματα" του Γιώργου Χειμωνά, από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, σε επιμέλεια Ευριπίδη Γαραντούδη), θεωρείται κομβικής σημασίας η παρούσα, καλαίσθητη έκδοση των Εκδόσεων Πατάκη που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του 2019, με αισθητά πιο εύστοχη επιλογή εξωφύλλου. Περιλαμβάνει, λοιπόν, τα εννέα ολιγοσέλιδα μα πολυδύναμα πεζογραφήματα του ιδιαίτερου συγγραφέα που συνέγραψε σε διάστημα τριάντα χρόνων (1960-1990) και τα οποία συνομιλούν με ένα ευρύ φάσμα της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πλαισιώνονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, χειρόγραφα και εικαστικά έργα του ίδιου. Για τον Χειμωνά η πιο σοβαρή υπόθεση της ζωής του ήταν η γραφή και η αγωνία της έκφρασης, όπως μαρτυρούν οι ακατάβλητες επεξεργασίες και η αδιάπτωτη προσπάθεια που υπαγορεύει η πύκνωση του πεζού χειμώνειου λόγου. Συνέγραψε, επίσης, επιστημονικά βιβλία σχετικά με την ψυχιατρική, ενώ υπήρξε δεινός μεταφραστής, επιχειρώντας να αποδώσει έργα των Σοφοκλή, Ευριπίδη και Σαίξπηρ, τα οποία ελπίζουμε συντόμως να συγκεντρωθούν και να κυκλοφορήσουν σε μια ανάλογη έκδοση.