Μίκης Θεοδωράκης και Κώστας Γουλιάμος στη διαλεκτική της αρμονίας

"Δεν είναι παράξενο το γεγονός ότι την εποχή του καπιταλισμού η ποσότητα αλλά και η ποιότητα του ελεύθερου χρόνου, για όλες τις τάξεις και όλα τα βαλάντια, είναι οι χαμηλότερες στην ιστορία του ανθρώπινου γένους" (σελ.20).

"Όταν όμως προσπάθησα να πλουτίσω την τέχνη μου με τα δυτικά επιτεύγματα των Ευρωπαίων, χωρίς να ξεφύγω από τον ελληνικό πυρήνα, βρέθηκα μπροστά στα χαλύβδινα τείχη προσώπων, τάξεων και θεσμών που θεωρούν τους εαυτούς τους ιδιοκτήτες της «λόγιας» Τέχνης και, έως σήμερα, έχουν αποκλείσει ένα μεγάλο μέρος του συνθετικού μου έργου (50.000 σελίδες μουσικών μου χειρογράφων περιέχει το Μουσικό μου Αρχείο που έχω δωρίσει στη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας), το οποίο παραμένει θαμμένο περιμένοντας να γλυτώσει από την καταδίκη του Σκότους" (σελ.24).

Δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο "Η διαλεκτική της αρμονίας" που κυκλοφόρησε το 2018 από τις Εκδόσεις Gutenberg. Πρόκειται για μιαν έκδοση εξαιρετικής ποιότητας, στην οποία παρακολουθούμε μια εκ βαθέων συζήτηση μεταξύ του Μίκη Θεοδωράκη και του πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, Κώστα Γουλιάμο. Ένας ενδιαφέρον διάλογος με αναφορές σε κοινωνικά και καλλιτεχνικά κινήματα, σε μεγάλα πνεύματα και φιλοσοφικά ρεύματα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. 

Οι δύο συνομιλητές αναζητούν μέσα από τη διαλεκτική της αρμονίας, το "μονοπάτι προς το μέλλον" σε όλες τις πτυχές του βιόκοσμου. Όπως σημειώνει στο βιβλίο ο μεγάλος μας μουσικοσυνθέτης, "σήμερα με την επικράτηση της λογικής επί της ψυχής οδηγηθήκαμε στο χάος. Όμως πλησιάζει η ώρα της ψυχής. Ψυχή είναι η ιδιότητα του ανθρώπου να γεννά πνευματικά έργα χάρη στα οποία νικά τον θάνατο".

Στη "Διαλεκτική της αρμονίας" κυριαρχεί, όχι μόνο στη συζήτηση αλλά και σε όλα τα επιμέρους κεφάλαια, το αναλυτικό-κριτικό και αντικομφορμιστικό πνεύμα και, παράλληλα, η συμπαντική κοσμοθεωρία του Θεοδωράκη, με επίκεντρο την έννοια της Μοναδικότητας: Η "μετάβαση από τη Διαφορετικότητα στη Μοναδικότητα" του Μίκη, γράφει στο επίμετρο του βιβλίου ο κ. Γουλιάμος, "γίνεται ένα ευάγωγο κίνημα". Έχει μια κινηματική ιδιότητα που -κατά τον πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου- συνδέεται με τη "λογική της φαντασίας".

Η σκέψη και το έργο του Μίκη μας βοηθά "να ξαναμιλήσουμε αληθινά μέσα από τη Μοναδικότητα, του εσωτερικού κόσμου" και, ταυτόχρονα, μας υπενθυμίζει "την ανάγκη του πάθους, της φαντασίας και του συναισθήματος", σημειώνει σε ένα από τα κεφάλαια της "Διαλεκτικής της αρμονίας" ο κ. Γουλιάμος. "Τα στοιχεία του πολιτισμού και της ειρήνης αποτελούν πάντοτε τις ενοποιητικές και ολοποιητικές δυνάμεις για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Δυνάμεις, ωστόσο, εξηγεί στα κεφάλαια του βιβλίου ο κ. Γουλιάμος, "που κατά τον Θεοδωράκη, βρίσκονται στον πυρήνα της συμπαντικής αρμονίας και της Μοναδικότητας του εσωτερικού κόσμου".

"Έζησα μόνος, περιχαρακωμένος πίσω από τα έργα και τις ιδέες μου, αντιμετωπίζοντας συχνά φαρμακερά βέλη που όμως δεν ήταν ικανά να κλονίσουν την πνευματική μου γαλήνη", εκμυστηρεύεται ο Μίκης Θεοδωράκης στο διάλογό του με τον Κώστα Γουλιάμο. 

Και οι δύο συγγραφείς στη "Διαλεκτική της αρμονίας" θεωρούν πως μουσική, φιλοσοφία, καθημερινότητα, πολιτική και, γενικά, όλες οι εκφάνσεις του πνευματικού, πολιτισμικού και κοινωνικού βίου συνδέονται με τον λόγο. Ειδικότερα, ο Κώστας Γουλιάμος αναφέρεται στην πολυτροπική αρμονία του μεγάλου μας συνθέτη, πιστεύοντας πως "με την αναζήτηση της αρμονίας, η Ηθική - ως αντίληψη και ως πράξη -, αποτελεί ενιαίο σύνολο. Είναι πεποίθηση και ταυτόχρονα ευθύνη".

Στο εξώφυλλο ένα θαυμάσιο έργο του Χρήστου Μποκόρου (Φωτεινή χαρακιά, Κύπρος, 2012), ενώ την έκδοση σχεδίασε και επιμελήθηκε ο Γιάννης Μαμάης.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Gutenberg - Γιώργος και Κώστας Δαρδανός,  περισσότερα βιβλία των οποίων μπορείτε να δείτε, εδώ!