«Χόλι μάουντεν» : μια ανάσα ζωής

«Si vis vitam, para mortem»

Σ’ έναν θάλαμο νοσοκομείου, ένας ετοιμοθάνατος ασθενής, ο Γαβρίλης, μετρά τις τελευταίες του στιγμές, μονολογώντας. Οι εξομολογήσεις στις οποίες προβαίνει -  ενώπιον της άγρυπνης δίπλα του φρουρού, της γυναίκας του - εκτός από αυτοσαρκαστικές, αποδεικνύονται βαθιά αναστοχαστικές, κινούμενες σε αρκετά χωροχρονικά πλαίσια και καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα σκέψεων, αποκαλύψεων και απογοητεύσεων. Γεγονός, άλλωστε, που δικαιολογεί η ετοιμοθάνατη κατάσταση, εκτός κι αν η τελευταία είναι μία πρόφαση, μια καλοστημένη σκηνοθετική σύλληψη από την πλευρά του συγγραφέα, Νίκου Βεργέτη, προκειμένου όλα να ειπωθούν, ή να φωτιστούν, χωρίς να προβληματίζει η παραληρηματική παράθεσή τους.

Η συνύπαρξη αλήθειας και ψέματος, αποτελεί κεντρικό και καίριο νοηματικό ζεύγμα στις εξομολογήσεις και τελικά στις προθέσεις του συγγραφέα. Αναζητούνται ψήγματα αλήθειας και κινήτρων εν μέσω όλων των ψευδών ιστοριών που έχει εξυφάνει στο παρελθόν ο αντι-ήρωάς του, ενώ ταυτόχρονα εξυμνείται το να παλεύει κανείς για τις αξίες της ζωής: «και είναι ωραίο πράγμα να καίγεσαι για τη φιλία, για τις ιδέες, για τον έρωτα, δεν είναι παράσημο, είναι ομορφιά, και αυτήν τη στιγμή δεν είμαι ένας ετοιμοθάνατος που ωραιοποιεί τη ζωή του, αυτή τη στιγμή ξεβράζω το ζουμί της δικής μου αλήθειας, το ζουμί απ’ τα ψέματά μου». Το ψέμα είναι τόσο κοντά στην αλήθεια, ή αλλιώς, τα ψέματά μας, όταν επαναλαμβάνονται, οδηγούν στη μεγάλη αλήθεια μας, διατρανώνει πολύ συχνά ο αφηγητής.

Σχετικά με τον τρόπο γραφής, υιοθετείται ένας μακροπερίοδος και ευκολόσυρτος λόγος, χωρίς πολλά κόμματα και με μία τελεία μονάχα στο τέλος, χωρίς κεφαλαία, σαν μια λογοτεχνική ανάσα που κλιμακωτά οδηγείται σε σημαντική ψυχική φόρτιση. Μπορεί η υιοθετούμενη γραφή να μην αποτελεί, σε όλα της τα σημεία, πρωτοτυπία, δεν παύει, όμως, να είναι απολύτως ενδιαφέρουσα και σε πλήρη νοηματική αντιστοιχία με το κείμενο. Παρόλο που μπορεί να ξενίζει που εντοπίζεται κάποτε μια διάθεση εντυπωσιασμού, όπως και κάποιες επαναλαμβανόμενες υβρεολογίες, δεν αποδεικνύονται αυτά καταδικαστικά, καθώς το δεύτερο μισό του βιβλίου έρχεται να ανατρέψει τις αρχικές εκτιμήσεις και τελικώς να δικαιώσει το αποτέλεσμα.

Κυρίως σ’ αυτές τις τελευταίες σελίδες, δημιουργούνται άφθονοι συναισθηματικοί συνειρμοί, ενώ αυτό που είναι σημαντικό, είναι ότι παραμερίζονται στοιχεία μελοδραματικά, ακόμη και σε διαπιστώσεις που συνταράσσουν, όπως στο εξομολογητικό σημείο: «έπρεπε να καπνίζω λιγότερο για να μπορώ ύστερα να καπνίζω περισσότερο… έπρεπε λιγάκι να προσέχω». Παραμερίζεται, παρά τις εκάστοτε απογοητεύσεις, και το απολύτως ζοφερό κλίμα, με αποστάγματα ζωής να διατρέχουν το κείμενο: «άλλωστε τι είμαστε; οι άνθρωποι που αγαπήσαμε, τα βιβλία που διαβάσαμε, οι τόποι που επισκεφτήκαμε, οι μουσικές που ακούσαμε», καμωμένα κάποιες φορές με αρκετή δόση αισιοδοξίας: «ο έρωτας νικάει τον θάνατο».                         

Ο πρωτόπειρος συγγραφέας οικειοποιείται έναν χοδοροφσκικό τίτλο και καταπιάνεται με το δύσκολα διαχειρίσιμο θέμα του θανάτου, προκειμένου να διαφανεί η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και ταυτόχρονα η φθαρτότητά της, ενώ προκρίνεται η πίστη στις αληθινές αξίες της ζωής, που μπορεί να καταφέρει σημαντικό πλήγμα στην ιδέα του επερχόμενου τέλους. Ο Βεργέτης πλέει στα πολύ βαθιά και δεν πνίγεται.

Το «χόλι μάουντεν» του Νίκου Βεργέτη, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέλευθος.