Η Σοφία Βούλγαρη για την πεζογραφία του Γιώργου Χειμωνά

«Ο Γιώργος Χειμωνάς θεωρείται ακόμα, παρά τις ερμηνευτικές απόπειρες της κριτικής, ένας συγγραφέας εν πολλοίς ιδιότυπος, σκοτεινός και δύσκολος. Η απάντηση στο ερώτημα αν είναι συγγραφέας «εύκολος» ή «δύσκολος» εξαρτάται από τις αναγνωστικές προσδοκίες, από το εάν και κατά πόσον έχει ο αναγνώστης εθιστεί στην ηθογραφική, γραμμική αφήγηση και το προδιαγεγραμμένο νόημα ή εάν είναι, αντιθέτως, διατεθειμένος να αφήσει τον εαυτό του να σαγηνευτεί, γιατί η ανάγνωση είναι πρωτίστως ευκαιρία παράδοσης στη σαγήνη, στοίχημα συμμετοχής στην εκστατική περιπέτεια αναστολής των αμυντικών μηχανισμών», γράφει, μεταξύ άλλων, η κυρία Σοφία Βούλγαρη στον πρόλογο του δοκιμίου που συνέγραψε το 2015 και κυκλοφόρησε από τις «Εκδόσεις Μανδραγόρας», με τίτλο «Η γραφή του ανέφικτου» (Για την πεζογραφία του Γιώργου Χειμωνά).

Πρόκειται για ένα αξιοπρόσεκτο πόνημα, που κατατέθηκε μετά από εμπεριστατωμένη έρευνα, αναζητήσεις εσωτερικές και καταβυθίσεις σε πλούσια ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία, αλλά και στη μελέτη χρόνων πάνω στο έργο και τη γραφή του σπουδαίου αυτού πεζογράφου, δοκιμιογράφου και μεταφραστή, που γεννήθηκε πριν 80 χρόνια στην Καβάλα (1938) και άφησε την τελευταία του πνοή, από ανακοπή καρδιάς, στο Παρίσι (27/02/2000), όπου διέμενε τα τελευταία χρόνια.

Είναι ένα απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο μελέτης όχι μόνο για τον φοιτητή και καθηγητή, αλλά και για εκείνους που ως αναγνώστες ανακαλύπτουν καθημερινά την αξία της λογοτεχνίας στη ζωή μας. 

Και συνεχίζει η πανεπιστημιακός και συγγραφέας, για την «αποτυχημένη» γραφή:

Μια δήλωση του Γιώργου Χειμωνά, ελαφρώς προκλητική και εκ πρώτης όψεως αντιφατική, αποτελεί το κέντρο γύρω από το οποίο περιστρέφονται οι προβληματισμοί του βιβλίου αυτού: "Το τι είναι η γραφή μου, αν με ρωτούσαν θα απαντούσα ότι είναι η πιο αποτυχημένη της νεοελληνικής γραμματείας, και δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς." (Χειμωνάς 1987: 31).

Με αφετηρία τις αλληλένδετες έννοιες της "αποτυχίας" και του "ανέφικτου", θα επιχειρήσω εδώ να πλησιάσω τον απολύτως αυτοαναφορικό και, κατ' ουσίαν, αυτοβιογραφικό πυρήνα της ποιητικής του Χειμωνά, με βάση την εκτίμηση ότι το έργο του αποτελεί μια άκρως ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερα ερεθιστική περίπτωση διαπραγμάτευσης της σχέσης και των ορίων μεταξύ λογοτεχνίας και ζωής, αφήγησης και βιώματος, μυθοπλασίας και πραγματικότητας, ζωής και θανάτου, θανάτου και γραφής.

Βασική πεποίθηση που υπόκειται της αναγνωστικής απόπειρας είναι ότι η κριτική δεν έχει αντιμετωπίσει με τη δέουσα αποφασιστικότητα την απόλυτη κρισιμότητα της γραφής του Χειμωνά, η οποία ανάγεται, κατά κύριο λόγο, στη ρευστότητα των ορίων μεταξύ ζωής και γραφής, στη συγχώνευση των δύο ή ακόμη και στην αντιστροφή των όρων: στην περίπτωση του Χειμωνά δεν αντανακλάται μόνο η ζωή στο έργο, αλλά το έργο διεισδύει, εισχωρεί και εκτοπίζει σχεδόν την «πραγματική» ζωή: «Ο τρόπος γραφής μου ενσωματώνεται στον γενικό τρόπο της ζωής μου σε τέτοιο βαθμό, ώστε να πλεονάζει και να γίνεται τρόπος ζωής» (Χειμωνάς 1995: 71). [...]

(Από την εισαγωγή της έκδοσης – Σ.Β.)

Περιεχόμενα
Εισαγωγή: Η «αποτυχημένη» γραφή 
Ι. Ο Άλλος ως ξένος: η ηθική της ευθύνης 
1. Το εγώ ως άλλος 
2. Περί φιλοξενίας 
3. Η «ουσιαστική μοναξιά» 
4. Ο ξέν(ι)ος συγγραφέας 
II. Ο θάνατος ως Άλλο(ς): η ποιητική του τέλους 
1. Ο θάνατος των άλλων 
2. Ο θάνατος ως Άλλο(ς) 
3. Η γραφή ως δοκιμή θανάτου 
4. Ο θάνατος του (τελευταίου) συγγραφέα 
Επίλογος: Η γραφή του ανέφικτου/το ανέφικτο της γραφής 
Βιβλιογραφία 
Ευρετήριο

Σελ. 240, 24χ16 εκ.

Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα

Η Σοφία Βούλγαρη είναι μόνιμη επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (Κομοτηνή). Σπούδασε στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο King’s College του Λονδίνου. Έχει διδάξει Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Έχει δημοσιεύσει άρθρα για τη μεσοπολεμική και μεταπολεμική νεοελληνική λογοτεχνία με προσανατολισμό θεωρητικό ή συγκριτολογικό και με έμφαση σε ζητήματα είδους, ιδεολογίας και διακειμενικών σχέσεων. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει μόνιμα με τον σύζυγο και τις δύο κόρες τους.