Το "Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο" της Ορεστιάδας

Το απόγευμα της 17ης Οκτωβρίου 2014 δώσαμε ραντεβού με τον ευγενέστατο κύριο Πασχάλη Μαυρίδη στο ένα και μοναδικό μουσείο της Ορεστιάδας, στο περίφημο "Ιστορικό - Λαογραφικό Μουσείο Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας". Ο 80χρονος συνταξιούχος δάσκαλος και πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου του μουσείου κος Πασχάλης Μαυρίδης μας ξενάγησε και μας ενημέρωσε για την πολύχρονη πορεία του θαυμάσιου αυτού χώρου, για τα εκθέματα και την ιστορία του τόπου. Τον ευχαριστούμε θερμά γι' αυτό το ταξίδι στο πρόσφατο παρελθόν της Ορεστιάδας και της Αδριανούπολης!

Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας έχει σκοπό τη μελέτη και προβολή της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι επισκέπτες, ντόπιοι και ξένοι, γνωρίζουν την ιστορία της περιοχής, τον ξεριζωμό από τις αλησμόνητες πατρίδες, τον τρόπο ζωής των πρώτων προσφύγων, την παράδοση και τα μέσα που χρησιμοποιούσαν για ν' αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της πρώτης εγκατάστασής τους.

Κύρια δραστηριότητα του Μουσείου είναι η συγκέντρωση, συντήρηση και προβολή ιστορικού και λαογραφικού υλικού. Ο συνολικός χώρος έκθεσης του Μουσείου έχει επιφάνεια 585 τ.μ. Στα εκθέματά περιλαμβάνονται παραδοσιακές ενδυμασίες, εκκλησιαστικά σκεύη, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, οικοσκευή, γεωργικά και επαγγελματικά εργαλεία. Κείμενα και φωτογραφίες που συνοδεύουν το υλικό, προβολές ενημερωτικών ταινιών καθώς και ψηφιακά αλληλεπιδραστικά μέσα όπως οθόνες αφής εξασφαλίζουν μια ενδιαφέρουσα και ευχάριστη εμπειρία για τον επισκέπτη του Μουσείου.
Αναπόσπαστο κομμάτι του Μουσείου είναι η Ενόργανη Θρακική Χορωδία με πάνω από 80 μέλη και πρόγραμμά που περιλαμβάνει παραδοσιακά Θρακικά, Μικρασιατικά και Δημοτικά τραγούδια απ' όλη την Ελλάδα. Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει καταγράψει τέσσερις μουσικές συλλογές.

Στις δραστηριότητες του Μουσείου περιλαμβάνονται ακόμα περιοδικές εκθέσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, η οργάνωση ημερίδων και η λειτουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Όραμα μας, να είμαστε ένα δυναμικό τμήμα της κοινωνικής και πολιτιστικής δράσης του τόπου μας, με σκοπό να τιμηθούν οι παλαιότεροι που μόχθησαν και θεμελίωσαν αυτήν την πόλη αλλά και να αναδειχτεί η τοπική μας πολιτιστική κληρονομιά ως πηγή εμπνευσης και περηφάνιας για τη νέα γενιά της περιοχής.

Μετά από τρία χρόνια εργασιών, ανάπλασης και μουσειολογικής οργάνωσης, το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας άνοιξε ξανά τις πύλες του στο κοινό την Κυριακή 2 Μαΐου 2010 και λειτουργεί καθημερινά, εκτός Δευτέρας, ώρες 10.00 έως 13.00.

Στο Μουσείο, που ιδρύθηκε το 1974, έχει προσαρτηθεί η νέα διώροφη πτέρυγα επιφάνειας 360 τ.μ. και φτάνει πλέον σε συνολική επιφάνεια τα 585 τ.μ. Επιπλέον σε όλους τους χώρους του Μουσείου έχει γίνει ανάπλαση και μουσειολογική οργάνωση από ειδικευμένους επιστήμονες στο χώρο της μουσειολογίας, της αρχιτεκτονικής και της εθνολογίας. Στην προσπάθεια αυτή συνέβαλαν με χρηματοδότηση το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», καθώς και Φορείς, Εταιρείες και Ιδρύματα ως Χορηγοί του Μουσείου, ενώ αρκετές εργασίες εντάχθηκαν σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Σημειώνεται ότι το νέο Μουσείο είναι κατάλληλα διαμορφωμένο και τηρεί όλες τις προδιαγραφές, ώστε να είναι επισκέψιμο και από άτομα με αναπηρία.

Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας φιλοξενεί την ιστορία της Νέας Ορεστιάδας, τη δημιουργία της, αλλά και στιγμές από την καθημερινότητα των κατοίκων της, προσφέροντας στους επισκέπτες του ένα ταξίδι στο χρόνο και την ιστορία. Τα εκθέματα, οργανωμένα σε θεματικές ενότητες, καθώς και σύγχρονα ψηφιακά μέσα βοηθούν τον επισκέπτη να πάρει μία μυρωδιά από το Καραγάτς και τη Νέα Ορεστιάδα. Από τα σημαντικότερα εκθέματα που φιλοξενούνται στο Μουσείο είναι ιερά κειμήλια του Αγίου Κυρίλλου Στ', πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, τα οποία μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν στο Μουσείο Μπενάκη. Η πλειοψηφία των εκθεμάτων είναι δωρεές κατοίκων της περιοχής.

Ο επισκέπτης από την πρώτη στιγμή κατά την είσοδό του στο Μουσείο ενημερώνεται για την πρόσφατη ιστορία της περιοχής, ενώ γίνονται αναφορές και στις ρίζες των κατοίκων της Νέας Ορεστιάδας σε εκτυπωμένα ιστορικά κείμενα και φωτογραφίες που είναι τοποθετημένα σε κάθετες επιφάνειες. Στο ισόγειο της παλιάς πτέρυγας υπάρχουν διηγήσεις για τη μετακίνηση των προσφύγων και την εγκατάστασή τους στη Νέα Ορεστιάδα, ενώ εκτίθενται μία άμαξα φορτωμένη με την οικοσκευή των προσφύγων αλλά και ιστορικά χώματα που μεταφέρθηκαν από τις αλησμόνητες πατρίδες.

Στο ισόγειο της νέας πτέρυγας αντικρίζει κανείς παραδοσιακές άμαξες, που χρησιμοποιούνταν ως μέσα μεταφοράς, καθώς και παραδοσιακά γεωργικά εργαλεία, ταυτόχρονα προβάλλεται βίντεο με φωτογραφίες από την ίδρυση της νέας πόλης και τη ζωή των πρώτων κατοίκων. 

Συνεχίζοντας την περιπλάνηση στο Μουσείο, στον πρώτο όροφο εκτίθενται εκκλησιαστικά κειμήλια που μεταφέρθηκαν από το Καραγάτς και από την Αδριανούπολη, καθώς και τα ιερά κειμήλια του Αγίου Κυρίλλου Στ'. Στη συνέχεια, ο επισκέπτης συναντά παραδοσιακά μουσικά όργανα της περιοχής και έχει τη δυνατότητα να ακούσει παραδοσιακές μελωδίες της προτίμησής του με τη βοήθεια οθόνης αφής. Επιπλέον, υπάρχουν εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούνταν στα συνήθη επαγγέλματα και ασχολίες των κατοίκων συνοδευόμενα από φωτογραφίες και πληροφορίες για το καθένα. 

Προχωρώντας στην επόμενη αίθουσα, αντικρίζει κανείς παραδοσιακές στολές της ευρύτερης περιοχής, μία επιπλωμένη σάλα και ένα πλήρες υπνοδωμάτιο. Επιπλέον, έχει εγκατασταθεί οθόνη αφής στην οποία ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί για την ιστορία του Μουσείου και της περιοχής στη ροή του χρόνου μέσα από κείμενα και φωτογραφίες.

Στον δεύτερο όροφο εκτίθενται ιστορικά έγραφα που αναφέρονται στη ζωή των προσφύγων και στρατιωτικά ιστορικά έγγραφα που αναφέρονται στη συμμετοχή των κατοίκων στους αγώνες του Έθνους. Ακόμη, εκτίθεται στρατιωτικό μουσειακό υλικό, αλλά και προσωπικά αντικείμενα του Σπύρου Δάσιου, ιδρυτή της πόλης της Νέας Ορεστιάδας. Προβάλλεται επίσης ντοκιμαντέρ που παρουσιάζει την Ορεστιάδα τόσο ιστορικά όσο και σαν σύγχρονη Ελληνική πόλη.

Η συγκέντρωση ιστορικού και λαογραφικού υλικού της Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας άρχισε το έτος 1972 από ομάδα δασκάλων και καθηγητών. Δυο χρόνια αργότερα η προσπάθεια αυτή οδήγησε στην ίδρυση του Μουσείου ώστε να βρεθεί κατάλληλος χώρος για τη συγκέντρωση, συντήρηση και προβολή του συγκεντρωμένου υλικού.

Σήμερα το Μουσείο προφυλάσσει περίπου 2500 αντικείμενα λαογραφικού υλικού, περισσότερα από 1000 ιστορικά έγγραφα και 850 φωτογραφίες σχετικές με την ιστορία της Ορεστιάδας. Έχουν γίνει όλες εκείνες οι εργασίες που καθιστούν ένα κτίριο κατάλληλο για μουσείο όπως μόνωση στη στέγη, στην ορoφή, στο δάπεδο, στους τοίχους, τοποθέτηση βάθρων και προθηκών και τοποθέτηση μονάδων θέρμανσης και ψύξης ώστε να υφίστανται τα εκθέματα όσο το δυνατόν λιγότερη φθορά από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Πρέπει να τονιστεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εκθεμάτων είναι δωρεές των κατοίκων της περιοχής και πως είναι το μοναδικό μουσείο που υπάρχει στην περιοχή της Ορεστιάδας. 

  Η πόλη της Ορεστιάδας

Ο Δήμος Ορεστιάδας συνίσταται από την πόλη της Νέας Ορεστιάδας και τα δημοτικά διαμερίσματα Αμπελακίων, Άρζου, Βάλτου, Δικαίων, Ελαίας, Ζώνης, Θεραπειού, Θουρίου, Καβύλης, Καστανεών (όπου κάθε καλοκαίρι πραγματοποιείται το Φεστιβάλ του Άρδα), Κομάρων, Κυπρίνου, Μαρασίων, Μεγάλης Δοξιπάρας (μια περιοχή που παρουσιάζει εξαιρετικό αρχαιολογικό ενδιαφέρον), Μηλέας, Νέου Χειμωνίου, Νέας Βύσσας, Νεοχωρίου, Ορμενίου (το βορειοανατολικότερο σημείο του Έβρου και της Ελλάδας), Πενταλόφου, Πετρωτών, Πλάτης, Πτελέας, Ριζίων, Σπηλαίου, Στέρνας, Φυλακίου και Χανδρά. Έχει πληθυσμό 39.485 κατοίκους βάσει της απογραφής του 2001. Το αστικό κέντρο του δήμου, η πόλη της Νέας Ορεστιάδας, είναι μια νέα πόλη που δημιουργήθηκε το 1923 μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης, με αρχικούς κατοίκους πρόσφυγες από το Καραγάτς και την Αδριανούπολη. Έχει το πρόθεμα "Νέα" γιατί η ελληνική ονομασία του Καραγάτς από το οποίο προήλθε η πλειοψηφία των κατοίκων ήταν Ορεστιάδα. Ο Δήμος Ορεστιάδας βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού Έβρου και συνορεύει γεωγραφικά με την Τουρκία και τη Βουλγαρία. Η πόλη της Νέα Ορεστιάδας βρίσκεται σε υψόμετρο 40 μέτρων. Οδικά απέχει από την Αλεξανδρούπολη 114 χλμ., τη Θεσσαλονίκη 407 χλμ. και την Αθήνα 906 χλμ. Η απόσταση της πόλης από τον ποταμό Έβρο που είναι το φυσικό όριο Ελλάδας - Τουρκίας είναι 2 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή. Απέχει οδικά από την Αδριανούπολη 23 χιλιόμετρα, 60 χιλιόμετρα από το τελωνείο Ορμενίου (σύνορα Ελλάδας - Βουλγαρίας) και 35 χιλιόμετρα από το τελωνείο Κυπρίνου (σύνορα Ελλάδας - Βουλγαρίας). Η Νέα Ορεστιάδα χαρακτηρίζεται από το σύγχρονο ρυμοτομικό της σχέδιο και την έντονη οικονομική δραστηριότητα. Η περιοχή της θεωρείται ως μία από τις πιο εύφορες και παραγωγικές περιοχές της Ελλάδας, με ύπαιθρο που διακρίνεται για την ομορφιά και τον πλούτο της. Οι κάτοικοί της είναι φιλόξενοι και προοδευτικοί ενώ αξιοσημείωτη είναι η πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης με πανεπιστήμιο, πολιτιστικούς συλλόγους, θεατρική ομάδα, αθλητικά σωματεία, οργάνωση πολιτιστικών και άλλων εκδηλώσεων.

Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νέας Ορεστιάδας και Περιφέρειας

Αγίων Θεοδώρων 103, 68200, Νέα Ορεστιάδα

Τηλέφωνο: 2552028080, Fax: 2552028080
E-mail: info@musorest.gr

Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη έως Κυριακή: 10.00 - 13.00

Το Μουσείο βρίσκεται στο κέντρο της Νέας Ορεστιάδας, σε μικρή απόσταση από την Πλατεία Δασίου. Για περισσότερες πληροφορίες και στοιχεία:

http://www.musorest.gr/mouseio.htm

Αφιερώματα σε άλλα μουσεία του Έβρου:

Εθνολογικό Μουσείο Θράκης – Αγγέλα Γιαννακίδου: http://theovaf.blogspot.gr/2011/12/blog-post_3766.html

Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης: http://theovaf.blogspot.gr/2012/05/blog-post_6632.html

Μουσείο Λαογραφίας και Φυσικής Ιστορίας – Γεώργιος Κομνίδης: http://theovaf.blogspot.gr/2014/05/blog-post_30.html