Μέσα από τη σύντομη αυτή περιδιάβαση στην ποιητική
ανθοφορία κυρίως της δεκαετίας του ΄70, υποστασιοποιούνται δύο αντιθετικά
ερωτήματα, αν όχι παραδοχές, που συνιστούν τον γνώμονα και τη βάση. Κατά πόσο η
κριτική ματιά του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου χαρακτηρίζεται από υποκειμενισμό κι αν
αποτελεί τροχοπέδη η συνοδοιπορία του, δεδομένου ότι ο ίδιος είναι γεννημένος
το 1945 και οριοθετεί τη γέννηση των εκπροσώπων της γενιάς μεταξύ 1942-1955.
Στον αντίποδα, το κοινό βιωματικό υπόβαθρο πριμοδοτεί την εμβάθυνση, ή έστω την
εκ των ένδον παρακολούθηση: Ο Παπαγεωργίου προστρέχει στην πολύ κοντινή του
μνήμη κι αναφέρεται στα κοινωνικο-ιστορικά συμβάντα που συνετέλεσαν στη
διαμόρφωση των ποικίλων γνωρισματικών στοιχείων της «γενιάς».
Ο ίδιος ο κριτικός επισημαίνει στις προλογικές του
επισημάνσεις πως κύριος σκοπός της επανέκδοσης του 2016 (το 1989 πρωτοεκδόθηκε
το πόνημα) αποτέλεσε η πραγμάτωση τροποποιήσεων, όπως η διακριτική αποκατάσταση
κάποιων, ενδεχομένως αδικημένων από τη μεριά του, ποιητών, ενώ παραδέχεται πως
«ο υποκειμενισμός ενεδρεύει αδιαλείπτως». Αν σταθεί κανείς σε αυτή την
εξομολογουμένη φράση, τα όρια που τίθενται από τον συγγραφέα, θα του φανούν
ρευστά. Η πρόκριση της δυναμικής του πολιτικού απόηχου της εποχής, δηλαδή η
εμπειρία της δικτατορίας ως κυρίαρχο σημείο αναφοράς και ως αίτιο ψυχολογικής
φόρτισης για τις πρώιμες ποιητικές καταθέσεις, έχει σαφώς λογικοφανή χροιά,
αλλά προσκρούει στις ατομικές ιδιοτυπίες. Αφήνω που η ομαδοποίηση και η απόδοση
κοινών αφετηριακών σημείων, αν και δελεαστική, κάποτε αποδυναμώνεται.
Η χρονολογία 1970 θεωρείται σημαδιακή για τον Κ.
Παπαγεωργίου, ακόμη κι αν προεκτείνει την εμφάνιση των πρώτων εκπροσώπων της
γενιάς ως το 1978 με την αναφορά στον Μιχάλη Γκανά και την Άντεια Φραντζή, ενώ
ηχηρή είναι η απουσία της Κατερίνας Γώγου που την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε η
πρώτη ποιητική της συλλογή «Τρία κλικ αριστερά» (εκτός αν, όντας γεννημένη το
1940, την κατατάσσει στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά). Ο κριτικός μπορεί να
προκρίνει το στοιχείο της άρνησης που απορρέει από την αλλαγή των πολιτικών και
κοινωνικών συμφραζομένων, δεν παραμερίζει, όμως, κι άλλα έκδηλα γνωρίσματα της
γενιάς, προβαίνοντας σε αναφορές στην ιδιομορφία της γλωσσικής έκφρασης, την
ερωτική θεματική, τη σύνδεση ποιητών με τον υπερρεαλισμό, την πρώτη
μεταπολεμική γενιά, αλλά και με την παραδοσιακή ποίηση.
Αυτό που έχει απόλυτο βάρος, είναι πως με την
αξιοπρόσεκτη και κατατοπιστική, αλλά ενδεικτική και μη εξαντλητική, απόπειρά
του αυτή, ο Κώστας Παπαγεωργίου δημιουργεί τη βάση, το εφαλτήριο για
διερευνήσεις και για διεξοδικότερες αναλύσεις, όταν και η ποιητική σοδειά θα
έχει ολοκληρωθεί. Ο κριτικός, ωστόσο, έχει την επίγνωση της δυσκολίας ενός
τέτοιου εγχειρήματος, ιδίως τη στιγμή που μαίνεται η καλλιτεχνική δημιουργία,
γι΄ αυτό και περιορίζεται στις πρώιμες ποιητικές αποτυπώσεις.
Το βιβλίο του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου «Η Γενιά Του
΄70. Ιστορία - Ποιητικές διαδρομές» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου