Συνέντευξη με την Αγγελική Γιαννακίδου

Το «Εθνολογικό Μουσείο Θράκης – Αγγελική Γιαννακίδου» είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που εδώ και δέκα χρόνια περίπου, υπηρετεί με συνέπεια τον πολιτισμό του τόπου μας. Περιλαμβάνει στη συλλογή του αντικείμενα του υλικού πολιτισμού των Θρακών, σπάνιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, καταγραφές - βίντεο και μια εξειδικευμένη βιβλιοθήκη. Σκοπός του Μουσείου είναι να αποτελέσει ένα κέντρο γνωριμίας με τον άγνωστο - εν πολλοίς - πλούτο και την ομορφιά της θρακικής παράδοσης, ένα κέντρο έρευνας και πνευματικής δημιουργίας, που οραματίζεται και εμπνέεται από την αρχέγονη μνήμη και συμφιλιώνει το παλιό με το καινούργιο, τη σύγχρονη πραγματικότητα με τη λαϊκή παράδοση.

Το μουσείο αυτό αποτελεί σημείο αναφοράς, όχι μόνο για τους κατοίκους της Θράκης, αλλά και για τους επισκέπτες στην περιοχή, ενώ ήταν, είναι και θα είναι ένας ζωντανός τόπος γνωριμίας και προβολής του θρακικού πολιτισμού, χώρος έρευνας, μελέτης και πνευματικής δημιουργίας. 

Η διευθύντρια του Ε.Μ.Θ. Αγγελική Γιαννακίδου σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, για τη Θράκη και τον Πολιτισμό.

Αγαπητή κα Γιαννακίδου, ευχαριστούμε πολύ γι’ αυτή συνέντευξη. Μια συνέντευξη που θα δημοσιευτεί στον τοπικό τύπο, αλλά και στο διαδίκτυο. Αλήθεια, ποια είναι η σχέση σας με το διαδίκτυο; Τα καταφέρνετε;
Αγγελική Γιαννακίδου: Αρκετά καλά, παρόλο που άργησα να μπω στο χώρο της τεχνολογίας. Ευτυχώς βέβαια… Ήταν φοβερό, ένας κόσμος ολόκληρος που αγνοούσα και όταν το αντιλήφθηκα,  ένιωσα αναλφάβητη. Το διαδίκτυο ήταν η επανάσταση, είναι ένα εξαιρετικό μέσον πληροφόρησης και επικοινωνίας.


Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στη Θεσσαλονίκη. Πότε ήρθατε πρώτη φορά σε επαφή με τη Θράκη και τι ήταν αυτό που σας εντυπωσίασε περισσότερο στην ιστορία, στην παράδοση της περιοχής, αλλά και στους ανθρώπους;
Α.Γ.: Ήρθα στη Θράκη το 1967, σε ηλικία 18 χρονών. Νόμιζα ότι πήγα σε άλλον πλανήτη. Είχε κάτι αυτός ο τόπος, μια μαγεία, και βέβαια με εντυπωσίασαν οι ανθρώπινες ιστορίες και τα λίθινα εργαλεία. Αντικείμενα που ήταν τόσο εικαστικά και συνάμα φορείς ατομικής, οικογενειακής και συλλογικής μνήμης. 


Αγαπάτε πολύ αυτό τον τόπο, αν και δεν είναι η ιδιαίτερη πατρίδα σας. Πώς βλέπετε το μέλλον της περιοχής; Είστε αισιόδοξη;
Α.Γ.: Δεν είναι ο τόπος που γεννήθηκα, αλλά γενέθλιος πνευματικά και ψυχικά, ορίζοντας σε μένα μια άλλη αντίληψη για τη δύναμη της ζωής, του πάθους και της μνήμης που μετατρέπουν το εγώ σε εμείς. Είναι γεγονός ότι είμαστε συμμέτοχοι και συνένοχοι μιας κατάστασης που μας οδήγησε σε δρόμους εγωκεντρικούς, σε μια κοινωνική ζωή στηριγμένη στη λογική της εντύπωσης και συμφιλιωμένη με τον ευδαιμονισμό της κατανάλωσης, που φθάσαμε να καταναλώνουμε τον εαυτό μας. Ίσως είναι μια καλή ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τον εαυτό μας, με  τους άλλους και το χώρο μας. Ναι, είμαι αισιόδοξη, πώς αλλιώς θα άντεχα όλο αυτό που υπηρετώ; Άλλωστε η Θράκη μας έχει δύναμη. Αυτό που χρειάζεται, είναι να τη γνωρίσουμε καλύτερα, να την αγαπήσουμε για να κάνουμε και τους άλλους να την αγαπήσουν. Αν δεν το πιστεύεις, πώς να πείσεις τον άλλον, πώς να προβάλλεις και να προωθήσεις τον τόπο σου. Είμαι περήφανη για τον τόπο μας γιατί εδώ ζω και γιατί η ιστορία του είναι και η δική μου ιστορία.

Η έρευνά σας και η καταγραφή του Θρακικού πολιτισμού ξεκίνησε νωρίτερα από την ίδρυση του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να ασχοληθείτε τόσο έντονα και αποφασιστικά με όλα αυτά; Ποιες ήταν οι συγκλονιστικότερες εμπειρίες από την πολύχρονη αυτή έρευνα;
Α.Γ.: Η δημιουργία της συλλογής ξεκίνησε το 1967, τη χρονιά που ήρθα στη Θράκη. Ακολούθησαν οι καταγραφές, τα ταξίδια, το διάβασμα. Σιγά σιγά το εικαστικό ενδιαφέρον των αντικειμένων έγινε εμμονή, για ό,τι είχε σχέση με τη γεωγραφία και την ανθρωπογεωγραφία αυτού του τόπου. Πολλές οι χαρές που γεύτηκα με τους ανθρώπους της Θράκης όλα αυτά τα χρόνια. Ποιες να πρωτο ιστορήσω.
Παραμονή Πρωτοχρονιάς στη Στέρνα, παρέα με τους ανθρώπους και τον παπά του χωριού καθισμένοι γύρω από την ξυλόσομπα. Χωρατά και ιστορίες από τα παλιά, με συντροφιά τον ήχο της γκάιντας, που έσχιζε την ομίχλη από την κάπνα των ψητών της πλατείας. Ο Πομάκικος γάμος στον Πετρόλοφο, το κουρμπάνι στην Ανω Καμπή, το μεταμεσονύχτιο ψάρεμα στο ποτάμι στο Διδυμότειχο, οι αμέτρητες βόλτες στις όχθες του Ερυθροπόταμου για να βρούμε με τον κ  Αντωνακούδη, το μέλιο και το θράψο που χρησιμοποιούσαν στις βαφές των ρούχων οι μπογιατζήδες, τα σημάδια και οι γραφές των ανθρώπων πάνω στο υπέροχο τοπίο κάνουν το ταξίδι στη Θράκη, εμπειρία.

Η δημιουργία του «Εθνολογικού Μουσείου Θράκης» ήταν στόχος ζωής; Πώς ξεκίνησε η ιδέα της δημιουργίας ενός τέτοιου χώρου στην Αλεξανδρούπολη;

Α.Γ.: Η δημιουργία του Μουσείου δεν ήταν στόχος ζωής. Αλλά όταν ο Ν. Παπαθανάσης  ήρθε στο τεχνικό γραφείο του Πολυχρόνη Γιαννακίδη, με την πρόθεση της ανέγερσης ενός νέου οικοδομήματος στη θέση του νεοκλασικού κτίσματος, τα παιδιά μου με παρότρυναν στην ίδρυση του Μουσείου, ενώ γνώριζαν το κόστος του εγχειρήματος. Ήταν πολύ συγκινητικό. Μετά από συζητήσεις ενός μήνα, ενέδωσα.  

Πόσα χρόνια κράτησε η αποκατάσταση του νεοκλασικού αυτού κτιρίου του 1899 και η οργάνωσή του σε μουσείο; Ήταν μια δύσκολη διαδικασία;
Α.Γ.: Η αποκατάσταση του κτίσματος και η οργάνωσή του χώρου σε μουσείο, κράτησε τέσσερα χρόνια απίστευτης δουλειάς. Ήταν πολύ δύσκολο και συνάμα μια τεράστια πρόκληση για μένα. Έπρεπε να αντιμετωπισθούν τεχνικά θέματα, να γίνει παράλληλα η καταγραφή της συλλογής, να επιλεγούν οι θεματολογίες, να γίνει η έρευνα, η μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη, αλλά και η καταγραφή προσφύγων και επιπλέον τα πρώτα βίντεο που θα προβάλλονταν, τεκμηριώνοντας και εμπλουτίζοντας τις θεματολογίες. Τέσσερα χρόνια απίστευτης εργασίας και εμπειρίας.
Ποιοι στάθηκαν δίπλα σας στο σπουδαίο αυτό έργο; Ποιοι άνθρωποι ή και οργανισμοί, φορείς, ιδρύματα βοήθησαν στο να ολοκληρωθεί το «Εθνολογικό Μουσείο Θράκης»;
Α.Γ.: Δίπλα μου στάθηκαν η οικογένειά μου, η οποία υφίσταται και όλο το οικονομικό βάρος, αλλά και εξαιρετικοί συνεργάτες όπως ο Σταμάτης Ζάννος από τους πλέον γνωστούς και ικανούς στο χώρο της Μουσειολογίας – Μουσειογραφίας, ο ιστορικός κ. Κ. Χατζόπουλος, ο βιοαρχαιολόγος κ. Ν. Ευστρατίου, ο καθηγητής της αρχιτεκτονικής κ. Α Πρέπης, η Μίνα Μαχαιροπούλου που ήταν διευθύντρια στο Κέντρο Λαϊκών Δρωμένων της Κομοτηνής, ο έως σήμερα συνεργάτης μου Γιάννης Κουκμάς κοινωνικός ανθρωπολόγος, ο μουσικοσυνθέτης κ. Γ. Παπαδάκης, η Μάγια Τσόκλη. Ναι, ήμουν τυχερή. Είχα μαζί μου εξαιρετικούς συνεργάτες και τους ευχαριστώ για άλλη μια φορά. Επίσης, οικονομικά και ηθικά με στήριξε το Ίδρυμα Νιάρχου, δίνοντας ένα μικρό ποσό για την κάλυψη κάποιων εξόδων. 

Το «Εθνολογικό Μουσείο Θράκης» είναι ένας ζωντανός πολιτισμικός οργανισμός. Και λέω ζωντανός, διότι δεν λειτουργεί ως χώρος φύλαξης και ως έκθεση παλιών αντικειμένων μόνο, αλλά συνεχίζει να δημιουργεί διάφορες εκδηλώσεις και να παρεμβαίνει στα πολιτιστικά του τόπου. Γίνονται ημερίδες και σεμινάρια, διαλέξεις, εκθέσεις, εργαστήρια, παρουσιάσεις βιβλίων, μουσικές παραστάσεις, ποιητικές βραδιές, ντοκιμαντέρ, διάφορα δρώμενα…Έτσι πρέπει να λειτουργούν τα μουσεία κατά τη γνώμη σας;
Α.Γ.: Τα μουσεία δεν είναι νεκροταφεία του παρελθόντος. Η παράδοση, αυτή η πολιτιστική κληρονομιά δεν αφορά μόνο τις φορεσιές και τις αναβιώσεις των δρώμενων, εμπεριέχει γνώση και  αξίες, σκέψη, δημιουργία, γιατί καθετί πριν γίνει πολιτιστική κληρονομιά, ήταν δημιουργία. Τα αντικείμενα γίνονται αφορμή για δράσεις που συμβάλλουν στο να ξαναδούν οι άνθρωποι τη σχέση τους με το χώρο και το χρόνο, να ενισχυθεί η ιστορική, η κοινωνική και πολιτική τους συνείδηση. Για μένα ο λαϊκός πολιτισμός είναι ένας πλούτος, μια γνώση που αν την κατέχεις, έχεις και τη δύναμη να κρίνεις. Διότι αν μπορείς να κρίνεις, μπορείς και να αντισταθείς σε οτιδήποτε ενοχλητικό και πιεστικά επιβαλλόμενο.


Στο Μουσείο, λειτουργεί και πωλητήριο. Τι μπορεί να βρει εκεί ο επισκέπτης και σε ποιες τιμές;
Α.Γ.: Το πωλητήριο του Μουσείου, είναι και αυτό ένα τμήμα για το οποίο είμαστε υπερήφανοι. Όλα τα αντικείμενα, χρηστικά ή διακοσμητικά, είναι εμπνευσμένα από τον πλούτο της Θρακικής παράδοσης, είναι μοναδικά, ανταποκρίνονται στη σύγχρονη αισθητική και δηλώνουν το στίγμα του τόπου στον αποδέκτη. Είναι αντικείμενα που διαδίδουν την αισθητική της Θράκης και ενισχύουν τις εκπαιδευτικές δράσεις του Μουσείου. Μπορεί δε, να δει κάποιος όλα τα παραγόμενα είδη και τις τιμές στην ιστοσελίδα του Μουσείου (www.emthrace.org). 

Ποια ήταν η πιο όμορφη στιγμή που ζήσατε στο χώρο αυτό;
Α.Γ.: Ο χώρος αυτός μου δώρισε πολλές συγκινήσεις, όμορφες στιγμές, καθώς μοιράστηκα με τους ανθρώπους τις προσωπικές τους ιστορίες και κυρίως τη χαρά των παιδιών, που περνάνε τόσο καλά και τους γίνεται οικείο το πέτρινο νεοκλασικό του 1899.


Και η πιο δύσκολη; Υπάρχουν και τέτοιες στιγμές πιστεύω…
Α.Γ.: Mα φυσικά υπάρχουν και γίνονται πρόκληση να ξεπεραστούν.


«Διαφύλαξη, διαχείριση και προβολή του πολιτισμού της Θράκης». Σπουδαίο θέμα! Ποιος πιστεύετε πως θα έπρεπε να είναι σήμερα ο ρόλος της Πολιτείας (Υπουργείο Πολιτισμού, Περιφέρειες, Δήμοι κ.λπ.);
Α.Γ.: Να έχουν πολιτιστική πολιτική, για να μην είμαστε μόνο διαχειριστές, αλλά να γίνουμε παραγωγοί, να δημιουργήσουμε την παράδοση του σήμερα και να φθάσουμε στο ζητούμενο από όλους, την ανάπτυξη του τόπου μας.  

Έχετε εμπιστοσύνη στους πολιτικούς; Σας έχουν απογοητεύσει με τη στάση τους απέναντι στον Πολιτισμό, αλλά και γενικότερα;
Α.Γ.: Όλοι είμαστε απογοητευμένοι και δεν το θέλαμε… πόσο μάλλον όταν είσαι εκτός της αντίληψης, ότι πρέπει να είσαι ενταγμένος σε κάποια κομματική οργάνωση. 


Η οικονομική και πολιτική-κοινωνική κρίση έχει επηρεάσει με διάφορους τρόπους τους πάντες. Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι κλείνουν ή υπολειτουργούν. Το «Εθνολογικό Μουσείο Θράκης» αντιμετωπίζει προβλήματα επιβίωσης ή το έχει ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα; Είστε αισιόδοξη για το μέλλον του;
Α.Γ.: Το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης δεν ήταν κρατικοδίαιτο. Αλλά η δυστοκία επηρέασε τα πάντα. Καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια, μέσα από διάφορες δράσεις, για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες.