Ίσως φταίνε τα φεγγάρια, του Τάσου Σαμαρτζή

Η στήλη μας αυτή τη φορά φιλοξενεί έναν αγαπημένο στιχουργό που κατάφερε να αγγίξει τις ευαίσθητες χορδές μας αρκετές φορές. Ο Τάσος Σαμαρτζής, είναι ένας σεμνός, ευγενικός και διακριτικός άνθρωπος. Συνεργάστηκε, από τα μέσα του ΄80 μέχρι σήμερα με πολλούς σημαντικούς συνθέτες, τραγουδοποιούς και ερμηνευτές: Νότης Μαυρουδής, Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Ελένη Βιτάλη, Νίκος Ξυδάκης, Αρλέτα, Τάνια Τσανακλίδου, Μανώλης Μητσιάς, Σταμάτης Κραουνάκης, Παντελής Θαλασσινός κ.ά.
Όταν του ζητήσαμε να γράψει την ιστορία ενός τραγουδιού του, επέλεξε ασφαλώς ένα τραγούδι που αγαπήθηκε όσο λίγα! Τώρα που το σκέφτομαι, ίσως είναι το τραγούδι με τις περισσότερες επανεκτελέσεις της τελευταίας 20ετίας. Το ερμήνευσε πρώτη και καλύτερη η Ελένη Βιτάλη το 1990 και έπειτα ο Αντώνης Καλογιάννης, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, η Έλλη Πασπαλά, η Τάνια Τσανακλίδου, η Αναστασία Μουτσάτσου, ο Διονύσης Τσακνής… ίσως κι άλλοι που ξεχνώ τώρα!

Η ίδια η Ελένη Βιτάλη το ηχογράφησε άλλες δυο φορές. Το 2000 στο ζωντανά ηχογραφημένο δίσκο της ιστορικής επανεμφάνισής της – ύστερα από απουσία επτά χρόνων – «Προσκήνιο» με δύο κιθάρες (Νότης Μαυρουδής και Παναγιώτης Μάργαρης) και πρόσφατα στο live album «Ζωντανό Κύτταρο» (2009) με το σαντούρι της Αρετής Κετιμέ στην εισαγωγή, να κάνει τη διαφορά.

Κάποτε είχε κυκλοφορήσει και μια συλλογή τραγουδιών με τίτλο «Ίσως φταίνε τα τραγούδια» αν θυμάμαι καλά, παραφράζοντας το γνωστό στίχο του Τάσου Σαμαρτζή… 

Έγραψε κάποτε γι’ αυτό το διαμάντι ο Νότης Μαυρουδής (σημείωμα δίσκου «Θα βρεθούμε ξανά»): Ο Τάσος Σαμαρτζής καταγράφει με τον καλύτερο τρόπο τον ατελέσφορο έρωτα. Η Ελένη Βιτάλη σε μια ανεπανάληπτη ερμηνεία που την καθιστά αξεπέραστη. Ο λόγος στον Τάσο Σαμαρζή...

Τα τραγούδια είναι σαν τα παιδιά: άλλα της τύχης, άλλα του έρωτα, άλλα της αναγκαιότητας... κάποια γεννώνται με ευκολία, κάποια σε παιδεύουνε, για κάποια (λίγα) μετανιώνεις, κάποια σε στοιχειώνουνε... Εγώ, από παιδιά δεν έχω ιδέα, γι’ αυτό και σπεύδω να σας καταθέσω μια ιστορία που αφορά σ’ ένα τραγούδι που σίγουρα έχετε σιγοψιθυρίσει, χωρίς όμως να σας αποκαλύψω από τώρα τον τίτλο...(ίσως να το έχει κάνει ήδη ο Θεοδόσης στον πρόλογό του όμως…τέλος πάντων).

Χειμώνας λοιπόν του ’90 - παρακαλώ να λείπουν οι υπολογισμοί ηλικίας και άλλες τέτοιες αηδίες - και ήμουν τότε παραγωγός στην κρατική ραδιοφωνία με διευθυντή προγράμματος τον Νότη Μαυρουδή... έτσι γνωριστήκαμε. Κάποια στιγμή με ρώτησε αν ήθελα να συμμετάσχω σε μια πολυσυλλεκτική (από άποψη στιχουργών, αλλά και ερμηνευτών) δουλειά κι έτσι, να μην τα πολυλογούμε, συμφωνήσαμε να του παραδώσω στίχους για τέσσερα τραγούδια : «Στο Φαρ-Ουέστ της Ομονοίας» (Μανώλης Μητσιάς), «Της ζωής το σινεμά» (Αρλέτα) και «Αυτοί που αφιερώθηκαν» / «Ερωτικό» (Τάνια Τσανακλίδου).

Από τη στιγμή λοιπόν που ανταποκρίθηκα, το ξέχασα το θέμα εντελώς, αφού ποτέ μου δεν πήρα την ιδιότητα του στιχουργού πολύ στα σοβαρά... πέρασε ο καιρός, ώσπου ένα απόγευμα μου τηλεφωνεί ο Μαυρουδής : «Άκου να δεις», μου λέει ασθμαίνοντας, «...συνέβη κάτι και αποφασίσαμε να μην βάλουμε ένα από τα επιλεγμένα τραγούδια στο δίσκο! Το πρόβλημα είναι ότι βρισκόμαστε στο τέλος των ηχογραφήσεων και πρέπει να μου γράψεις κάτι καλό μέχρι αύριο... δεν υπάρχει χρόνος, με σώζεις!»

Για όποιον γνωρίζει ή μπορεί να υποψιασθεί αυτό μοιάζει με διαταγή αναστολής ζωής, αφού σου δένει ένας κόμπος το στομάχι και το μυαλό σου δε λέει να ξεκολλήσει... το ίδιο βράδυ όμως, είχα κανονισμένο ερωτικό ραντεβού με μία κυρία (εδώ ταιριάζει το κοινότοπο «η σάρκα αντιμάχεται το πνεύμα»)... κι έτσι τραβήξαμε σ’ ένα φτηνό ξενοδοχείο στις παρυφές των Εξαρχείων, διότι οι καιροί – απ’ όσο θυμάμαι - ήσαν πάντα δύσκολοι από οικονομική άποψη.

Τις ξέρετε τώρα τις γυναίκες: όταν ανάβεις το «μετά-τσιγάρο» και δε δίνεις την πρέπουσα προσοχή, αρχίζουνε οι γκρίνιες! Εγώ όμως, αντέδρασα αστραπιαία, ζητώντας της ένα μολύβι κι εκείνη μου έδωσε αυτό που διέθετε τέλος πάντων... ένα μολύβι ματιών! Έσπευσα λοιπόν στη τουαλέτα για απομόνωση, κατέβασα το γνωστό καπάκι κι εκεί, με ένα μολύβι ματιών κι ένα μακρόστενο χαρτί από τον «Άσσο σκέτο» που κάπνιζα τότε, έγραψα :

«Μεσ’ το φτηνό ξενοδοχείο
και στα σεντόνια των πολλών
Μεσ’ σε καθρέφτες δίχως μνήμη,
θα ξεκινήσουμε λοιπόν...
Γλιστρούν τα όνειρα στον ύπνο
όπως τα τρένα στο σταθμό
και στην ανάσα σου γυρεύω
κάποιο αρχαίο σκηνικό...»
( . . . )
«Μια αχτίδα φως περνά τις γρίλιες
και σβήνει αυτά που γίναν χθες
πως μπλέκουν λέω οι ιστορίες
και των ανθρώπων οι τροχιές...
Μεσ’ στο φτηνό ξενοδοχείο
και στα σεντόνια των πολλών
μεσ’ σε καθρέφτες δίχως μνήμη,
θα τελειώσουμε λοιπόν...»

Λίγες ώρες αργότερα - σχεδόν ξημερώματα - τα κουπλέ αυτά συνάντησαν το ρεφρέν που τους ταίριαζε, το οποίο είχα γράψει μια δεκαετία πιο πριν (αφού το «πείραξα» λίγο, για να γίνει «θηλυκό»):

«Ίσως φταίνε τα φεγγάρια
που 'μαι τόσο μοναχή -
νιώθω πως γερνώ τα βράδια
και χρωστάω στη ζωή...
Ίσως φταίνε τα φεγγάρια
και πολλοί με λεν τρελή -
που όλο ψάχνω στα σκοτάδια
μήπως κάτι και συμβεί...

Ο Τάσος Σαμαρτζής, όπως πληροφορηθήκαμε σήμερα από σχετική ανάρτηση του Νότη Μαυρουδή, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 65 ετών. Γεννήθηκε στις 03 Ιουλίου του 1956. Ένας θαυμάσιος δημιουργός και άνθρωπος που μας έκανε την τιμή να μας στείλει πριν αρκετά χρόνια την παραπάνω ιστορία τραγουδιού και μια φωτογραφία του, έπειτα από μια επίμονη τηλεφωνική μου παράκληση. Καλό του ταξίδι. 

Θεοδόσης Βαφειάδης (16/08/2021).