Παρασκευή 3 Ιουλίου 2020

Η στρατιωτική ζωή στη Νεοελληνική Λογοτεχνία (19ος-21ος αιώνας)



Την άνοιξη του 2001 ανατέθηκε στην Έλενα Χουζούρη από το Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων (ένα ίδρυμα που ανήκε στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας) να γράψει μια μελέτη της λογοτεχνίας του στρατού. Η έρευνα αυτή είχε ως αποτέλεσμα, λίγους μήνες μετά, την έκδοση ενός βιβλίου που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. Αρκετές σελίδες στρατιωτικής λογοτεχνίας όμως δεν συμπεριελήφθησαν στην πρώτη έκδοση και έτσι, 19 χρόνια μετά, η συγγραφέας επανέρχεται με νέα επαυξημένη και εμπλουτισμένη έκδοση της ενδιαφέρουσας εργασίας της, από το «Επίκεντρο» της Θεσσαλονίκης αυτή τη φορά, έναν από τους αξιόλογους εκδοτικούς οίκους της χώρας.

Το πλούσιο υλικό αυτής της μελέτης έχει ελάχιστα ερευνηθεί. Ένα υλικό που αντλείται από 160 περίπου χρόνια λογοτεχνικής δημιουργίας - από τον Δημήτριο Αινιάνα, τον Δημοσθένη Βουτυρά και προπαντός από το μυθιστόρημα Αγνώστου «Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι» που τυπώθηκε και κυκλοφόρησε το 1870 - έως τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα. Στο διάστημα αυτό, η στρατιωτική ζωή είτε εν καιρώ πολέμου είτε σε καιρό ειρήνης έγινε αντικείμενο λογοτεχνικής μετάπλασης κυρίως από αρκετούς πεζογράφους αλλά και ποιητές μας: Ο. Ελύτης, Δ. Χατζής, Ρ. Αποστολίδης, Ν. Κάσδαγλης, Β. Βασιλικός, Ντ. Χριστιανόπουλος, Μ. Κουμανταρέας, Μ. Χάκκας, Ν.Α. Ασλάνογλου, Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλος, Τ. Καζαντζής, Π. Σφυρίδης, Δ. Χαριτόπουλος, Α. Σουρούνης, Γ. Κάτος, Γ. Κοντός, Χ. Λιοντάκης, Μ. Ξεξάκης, Γ. Μανιώτης, Α. Δοξιάδης, Θ. Γρηγοριάδης, Θ. Βαλτινός, Κ. Μουρσελάς, Γ. Αδαμίδης, Κ. Ακρίβος, Τ. Καπερνάρος, Χ. Χωμενίδης, Β. Γκουρογιάννης, Σ. Λίγκας, Η. Μαγκλίνης, Γ. Ατζακάς, κ.ά., εμπνεύστηκαν από τις στρατιωτικές εμπειρίες, ενώ διανθισμένο υλικό με φωτογραφίες από τη στρατιωτική θητεία των λογοτεχνών υπάρχει στο τέλος του βιβλίου. 

Ενός βιβλίου που αν εξαιρέσουμε ορισμένα τυπογραφικά λάθη ή επί του πιεστηρίου όπως λέμε (π.χ. στη σελίδα 111 το όνομα του σκηνοθέτη Γεωργιάδη είναι Βασίλης και όχι Κώστας), πρόκειται για μια αξιέπαινη προσπάθεια και καταγραφή μιας σημαντικής πλευράς της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας που ευελπιστούμε να έχει ανάλογη συνέχεια και αξιοποίηση. 

Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Ιωάννη Χουζούρη, Αντισυνταγματάρχη Διαβιβάσεων και πατέρα της συγγραφέως. Φώτο εξωφύλλου: Ο Γιάννης Ατζακάς στο Διδυμότειχο το 1968. Για περισσότερα στις Εκδόσεις Επίκεντρο

Ο Οδυσσέας Ελύτης στον πόλεμο της Αλβανίας (1940)

Από τα μέσα του 19ου αιώνα έως σήμερα, η στρατιωτική ζωή έγινε πολλές φορές αντικείμενο έμπνευσης των συγγραφέων μας, των πεζογράφων κυρίως, αλλά και των ποιητών. Μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για ένα ιδιαίτερο είδος της Nεοελληνικής Λογοτεχνίας που έχει χαρακτηριστεί ως «λογοτεχνία του στρατώνα»; Kαι αν ναι, ποια είναι η φυσιογνωμία της; Από ποιες διαδρομές περνάει; Oι διαδρομές αυτές συναντούν τις ιστορικές και κοινωνικές διαδρομές της χώρας και σε τι βαθμό επηρεάζονται; Στο βιβλίο αυτό η συγγραφέας επιχειρεί μια περιδιάβαση στις λογοτεχνικές στρατιωτικές σελίδες από το 1870 μέχρι σήμερα.

Η Έλενα Χουζούρη έχει εκδώσει έξι ποιητικές συλλογές, δοκίμια και μελέτες για πρόσωπα [Η Θεσσαλονίκη του Γιώργου Ιωάννου (εκδ. Επίκεντρο)] και θέματα της ελληνικής λογοτεχνίας [Η στρατιωτική ζωή στη νεοελληνική λογοτεχνία (εκδ. Μεταίχμιο)], μία συγκεντρωτική έκδοση κριτικών της για Έλληνες ποιητές και μία συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων της [2011]. Στην πεζογραφία εμφανίστηκε το 2004 με το μυθιστόρημα Σκοτεινός Βαρδάρης [εκδ. Κέδρος], υποψήφιο για το Κρατικό Bραβείο Λογοτεχνίας [βραχεία λίστα] και υποψήφιο για το βραβείο BALKANIKA 2006. Το 2009 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της Πατρίδα από βαμβάκι [εκδ. Κέδρος], υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών, ενώ συμπεριελήφθη στη βραχεία λίστα των λογοτεχνικών βραβείων του περιοδικού Διαβάζω. Το 2013 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της Δύο φορές αθώα [εκδ. Κέδρος], υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο [βραχεία λίστα] και το βραβείο του περιοδικού Ο αναγνώστης [βραχεία λίστα] και το 2016 το μυθιστόρημα Ο θείος Αβραάμ μένει πάντα εδώ [εκδ. Πατάκης], Βραβείο Πεζογραφίας 2016 του περιοδικού Κλεψύδρα, καθώς και υποψήφιο [βραχεία λίστα] των λογοτεχνικών βραβείων για το Athens Prize for Literature.

Ποιήματα, διηγήματα καθώς και κριτικές της έχουν δημοσιευθεί σε συλλογικές εκδόσεις, καθώς και σε λογοτεχνικά περιοδικά. Τα μυθιστορήματά της έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, γερμανικά, σερβικά, βουλγαρικά και τουρκικά. Ως κριτικός της λογοτεχνίας έχει συνεργαστεί με την Καθημερινή [1995-2000] και τη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας [2000-2009]. Διετέλεσε σύμβουλος ξένης λογοτεχνίας στις εκδόσεις Πατάκη [1992-1996] και ελληνικής λογοτεχνίας στις εκδόσεις Λιβάνη [1996-1999].

Για πολλά χρόνια εργάστηκε ως δημοσιογράφος στον τομέα πολιτισμού και βιβλίου στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, καθώς και στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών [ΕΣΗΕΑ] και της Εταιρείας Συγγραφέων, στο ΔΣ της οποίας έχει χρηματίσει Αντιπρόεδρος [2009-2011] και Γεν. Γραμματέας [2011-2013].


Δεν υπάρχουν σχόλια:

"Νότες Λογοτεχνίας"

Πολιτιστικό ιστολόγιο (από το 2009) και ραδιοφωνική εκπομπή (από το 1999) με συνεντεύξεις, αφιερώματα, ρεπορτάζ, απόψεις, ιδέες και θέσεις γύρω από το Βιβλίο, τη Μουσική και το Ελληνικό Τραγούδι, το Θέατρο και τον Κινηματογράφο, τα Εικαστικά και τη Φωτογραφία, τη Θράκη...

Για αποστολές βιβλίων, περιοδικών, μουσικών έργων (LP-CD), καθώς επίσης και για προτάσεις, ιδέες, παρατηρήσεις, επικοινωνήστε μαζί μας: theodosisv@gmail.com

Το blog δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Δημοσιεύονται άρθρα πολιτιστικού και κοινωνικού περιεχομένου και οι κάθε είδους διαφημίσεις απαγορεύονται.

Επιτρέπεται η χρήση και η αναδημοσίευση των άρθρων και των φωτογραφιών, με σαφή αναφορά της πηγής σε ενεργό σύνδεσμο. Υπεύθυνος - Διαχειριστής: Θεοδόσιος Π. Βαφειάδης.