Απομνημονεύματα του Άιρες... αυτό που οι άνθρωποι αποκαλούν έρωτα

 

Νέα Κυκλοφορία-Δελτίο Τύπου

Από τις εκδόσεις Ροές, και στη σειρά «Ισπανόφωνοι και πορτογαλόφωνοι συγγραφείς», κυκλοφόρησε, σε μετάφραση του Νίκου Πρατσίνη (ο οποίος υπογράφει επίσης την εισαγωγή και τις κατατοπιστικές σημειώσεις), το βιβλίο Απομνημονεύματα του Άιρες (1908) του μεγαλύτερου Βραζιλιάνου συγγραφέα Joaquim Maria Machado de Assis (1839-1908), τον οποίο ο Harold Bloom κατέταξε στους 100 μεγαλύτερους συγγραφείς του δυτικού λογοτεχνικού κανόνα, επισημαίνοντας ότι ήταν ο πλέον σημαντικός μη λευκός ανάμεσά τους. 

Στο ιδιότυπο και εν πολλοίς αυτοβιογραφικό αυτό μυθιστόρημα υπό μορφή ημερολογίου, πρωταγωνιστής και αφηγητής είναι ο σύμβουλος Άιρες, διπλωμάτης, που επιστρέφει οριστικά από την Ευρώπη στο Ρίο ντε Ζανέιρο, χήρος και άτεκνος, για να ξεκινήσει τη ζωή του ως συνταξιούχου. Στο ημερολόγιό του καταγράφει και σχολιάζει τη μουντή «νέα ζωή» του, ενώ παρακολουθεί με εμμονή και πάθος τη ζωή του γηραιού αγαπημένου άτεκνου ζεύγους των Αγκιάρ. Ειδικότερα, την περίεργη σχέση που αυτό αναπτύσσει με την όμορφη νεαρή χήρα Φιντέλια, προσηλωμένη ακόμη στον νεκρό σύζυγό της, που τόσο αγάπησε, καθώς και με τον φιλόδοξο νεαρό Τριστάου. Με το ίδιο πάθος μελετάει και το φαινόμενο του έρωτα στον εαυτό του και στους νέους. Ο φιλογυνισμός του είναι εντυπωσιακός για τα δεδομένα της εποχής. 

Η γραφή, εναλλάξ περίτεχνη και «ατημέλητη», παλιομοδίτικη και μοντέρνα, μελαγχολική και ειρωνική, σκληρή και τρυφερή, νηφάλια και ταραγμένη, έχει ως φόντο την ιδιόμορφη αστική ζωή των Τροπικών στο Ρίο ντε Ζανέιρο –την αγαπημένη πόλη που ο συγγραφέας νιώθει πως αποχαιρετά– της διετίας 1888-1889, τότε που η Βραζιλία κατάργησε τη δουλεία και τη μοναρχία. 

Κύκνειο άσμα του συγγραφέα, το μυθιστόρημα αυτό αποτελεί ένα πολιτικό, κοινωνικό και ιστορικό σχόλιο για τη Βραζιλία αλλά και την ίδια τη λογοτεχνία, απ’ όπου δεν λείπει ο πρωτότυπος εμπειρικός φιλοσοφικός στοχασμός για τα ανθρώπινα (έρωτα, γάμο, θάνατο, πίστη, ιδανικά κ.ά.) – για τα οποία ο συγγραφέας είχε κάποτε δηλώσει επιγραμματικά: Ο Θεός, για να είναι ο άνθρωπος ευτυχισμένος, επινόησε την πίστη και τον έρωτα. Ο Διάβολος, καθότι φθονερός, έκανε τον άνθρωπο να συγχέει την πίστη με τη θρησκεία και τον έρωτα με το γάμο.

Οπισθόφυλλο

Όλα τα ήξεραν. Φαίνεται απίστευτο πώς δυο άτομα που δεν είχαν ειδωθεί ποτέ τους, ή μια φορά μονάχα, φευγαλέα και σχετικά αδιάφορα, φαίνεται απίστευτο το πώς τώρα γνωρίζονταν με το νι και με το σίγμα και από στήθους. Γνωρίζονταν ολοκληρωτικά. Αν δεν είχαν εξερευνήσει ακόμη κάποιο κελί του άλλου ή καμιά σοφίτα, το έκαναν τώρα παρευθύς και γρήγορα, και εισχωρούσαν ο ένας μέσα στον άλλο οδηγημένοι από μια γνώση αυτόφωτη. […] Και τους ζήλεψα.

O σύμβουλος Άιρες, διπλωμάτης, επιστρέφει οριστικά από την Ευρώπη στο Ρίο ντε Ζανέιρο, χήρος και άτεκνος, για να ξεκινήσει τη ζωή του ως συνταξιούχος. Στο ημερολόγιό του καταγράφει και σχολιάζει τη μουντή «νέα ζωή» του, ενώ συγχρόνως παρακολουθεί με πάθος τη ζωή του γηραιού, επίσης άτεκνου ζεύγους των Αγκιάρ. Ειδικά την περίεργη σχέση που αυτό αναπτύσσει με την όμορφη νεαρή χήρα Φιντέλια, προσηλωμένη ακόμη στον νεκρό σύζυγό της, που τόσο αγάπησε, καθώς και με τον φιλόδοξο νεαρό Τριστάου. Με το ίδιο πάθος μελετάει, παράλληλα, ο ήρωας-αφηγητής και το φαινόμενο του έρωτα, στον εαυτό του και στον περίγυρό του.

Γράψιμο μελαγχολικό και ειρωνικό, γαλήνιο και διεισδυτικό, με φόντο την ιδιότυπη αστική ζωή των Tροπικών στο Ρίο ντε Ζανέιρο, κατά τη διάρκεια της διετίας (1888-1889) που η Βραζιλία κατάργησε δουλεία και μοναρχία.

Το κύκνειο άσμα του μεγαλύτερου συγγραφέα της Βραζιλίας και ενός από τους εκατό σημαντικότερους συγγραφείς της Δύσης, από την Aρχαιότητα έως τη Σύγχρονη εποχή, σύμφωνα με τον Harold Bloom.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Printa-Ροές