Διεξοδική μελέτη για τους πολιτικούς πρόσφυγες στη Ρουμανία

Το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου και η ήττα στο πεδίο των μαχών, βρήκε χιλιάδες κομμουνιστές να μεταβαίνουν κυρίως προς τις βαλκανικές χώρες. Η ιστορία των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων αποτελεί σχεδόν απάτητο κεφάλαιο της νεότερης ελληνικής και ρουμανικής ιστορίας. Σύμφωνα με τον Απόστολο Πατελάκη, συγγραφέα του βιβλίου: "Ο Εμφύλιος Πόλεμος και οι πολιτικοί πρόσφυγες στη Ρουμανία", «η ιστορία των πολιτικών προσφύγων δεν είναι ακόμα αρκετά γνωστή. Υπάρχουν λίγες εργασίες σχετικά με τους πολιτικούς πρόσφυγες γραμμένες από ιστορικούς», ενώ καμία δεν έχει εντρυφήσει στην περιπέτεια των πολιτικών προσφύγων στη Ρουμανία.

Ο ιστορικός Απόστολος Πατελάκης γεννήθηκε στην πόλη Κραϊόβα της Ρουμανίας το 1951 σε μια οικογένεια Ελλήνων πολιτικών προσφύγων που κατέφυγαν εκεί μετά τη λήξη του Εμφυλίου. Καταφέρνει με τρόπο επίμονο, ειλικρινή και έντιμο να καταγράψει το προσωπικό βίωμα και να το αναγάγει σε συλλογικό, μέσα από μια ποιοτική ιστορική μελέτη, που, παρά το συναισθηματικό πρόσημο, στόχο έχει την υιοθέτηση αντικειμενικού χαρακτήρα.

Την αρχική αυτοβιογραφική κατάθεση του συγγραφέα, ακολουθούν προλογικά σημειώματα των ακαδημαϊκών Gheorge Onisoru και Ιάκωβου Δ. Μιχαηλίδη. Ο Onisoru στέκεται στην ιδιαίτερης σημασίας προσπάθεια του Πατελάκη να αποτυπώσει αληθινά στοιχεία ως «καθήκον απέναντι στον ίδιο αλλά και τους συμπατριώτες του, οι οποίοι διήλθαν όλων αυτών των περιπετειών», ενώ τονίζει πως, μέσα από την πληθώρα στοιχείων και πληροφοριών, ανοίγονται νέα πεδία ερευνών.

Ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης, με τη σειρά του, μετά τη σύντομη αναδρομή στον δραματικό, αδελφοκτόνο πόλεμο και τα αποτελέσματά του, αναφέρεται στην επιστημονική μεθοδολογία του Πατελάκη: «Πραγματοποίησε εκτεταμένη αρχειακή έρευνα, μίλησε με πολλούς πολιτικούς πρόσφυγες, αναζήτησε τις γραπτές μαρτυρίες τους, διασταύρωσε, επεξεργάσθηκε και συνέθεσε με μαεστρία την ιστορία της κοινότητας των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στη Ρουμανία», ενώ καταλήγει: «Η μελέτη του Απόστολου Πατελάκη είναι γραμμένη με το χέρι χιλιάδων πολιτικών προσφύγων».

Η εμβριθής μελέτη αποτελείται από δύο μέρη που καλύπτουν περισσότερα από σαράντα χρόνια πολιτικών εξελίξεων στη Ρουμανία, ενώ διανθίζεται με παράρτημα, όπου καταγράφονται ο αριθμός των πολιτικών προσφύγων ανά έτος, και τα ονόματα σημαντικών πολιτικών προσώπων που πέρασαν από εκεί, καθώς υπάρχει και βιογραφικό και φωτογραφικό υλικό. Το πρώτο μέρος πραγματεύεται τη ρουμανική συμβολή κατά την περίοδο της κατοχής και του εμφυλίου (1941-1949), όπως και τις μεταπολεμικές πολιτικές εξελίξεις στη Ρουμανία (1944-1948).

Το δεύτερο μέρος, αρκετά πιο εκτεταμένο, αφιερώνει περίπου 250 σελίδες στους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες στη Ρουμανία (1948-2018). Πραγματοποιεί μια μεγάλη ιστορική διαδρομή, εκκινώντας από την άφιξη και εγκατάσταση των προσφύγων εκεί, την περίθαλψη, την πολιτιστική ζωή, την κομματική ανακαταγραφή, την επανένωση των οικογενειών και κάποτε τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προσλαμβάνουν οι σελίδες που αναφέρονται στον «ήρωα των πολιτικών προσφύγων», τον Νίκο Μπελογιάννη.

Στον ενδιαφέροντα επίλογο αποτιμάται η συνολική παρουσία των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στη Ρουμανία και οι σχέσεις αδελφοσύνης που αναπτύχθηκαν, ενώ δεν εκλείπει η επίρριψη ευθυνών στην ηγεσία του κομμουνιστικού κόμματος που, απορροφημένο σε αντιπαλότητες και κομματικά ζητήματα, δεν διευκόλυνε τη ζωή των προσφύγων.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις Επίκεντρο (http://www.epikentro.gr/).