Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2009

Συνέντευξη με τη Ρίτα Αντωνοπούλου



Ποια είναι τα πρώτα μουσικά σου ακούσματα Ρίτα; Τι άκουγαν οι δικοί σου στο σπίτι;

Αυτό που θυμάμαι πολύ έντονα είναι ότι ο πρώτος δίσκος που μου χάρισε ο πατέρας μου όταν ήμουν 6 χρονών ήταν της Γλυκερίας. Αγαπούσα πολύ τη φωνή της από τότε καθώς και τη φωνή της Χαρούλας Αλεξίου. Θυμάμαι να ακούω Μάνο Χατζιδάκι, Θάνο Μικρούτσικο, αλλά θυμάμαι να ακούω και πολλά ξένα τραγούδια,αγγλόφωνα,ιταλόφ
ωνα. Γενικά υπήρχε μουσική στο σπίτι και μετά την άφιξή μου στην οικογένεια ήταν πια αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητάς μας σε σημείο που ίσως να τους έσπαγα και λίγο τα νεύρα!

Τι σπούδασες; Πώς δέχτηκαν οι γονείς σου αργότερα την απόφασή σου να ασχοληθείς επαγγελματικά με το τραγούδι;

Οι βασικές μου σπουδές είναι πάνω στο σχέδιο και τη γραφιστική. Ήταν δική μου επιλογή αυτή η κατεύθυνση γιατί αγαπάω πολύ τη ζωγραφική. Δεν ήταν ιδιαίτερα σύμφωνοι με αυτή μου την επιλογή στο περιβάλλον μου γιατί ήμουν πολύ καλή μαθήτρια και όλοι ήθελαν να μπω σε μια σχολή «γκράντε» αφού θα μπορούσα. Δεν τους έκανα το χατίρι και μετά παρέκκλινα κι άλλο ασχολούμενη με το τραγούδι. Οι γονείς μου είναι εξαιρετικοί άνθρωποι και όπως οι περισσότεροι γονείς ήθελαν για το παιδί τους αυτό που νόμιζαν ότι είναι το καλύτερο… μια σταθερή δουλειά, καλές σπουδές κ.λπ.  Οπότε όλο αυτό που έκανα εγώ δεν ήταν μέσα στα πλάνα. Όταν όμως είδαν καθαρά, ήταν δίπλα μου και με στήριξαν και συνεχίζουν να το κάνουν μέχρι σήμερα με συγκινητικό τρόπο.


Πώς ξεκίνησε η περιπλάνησή σου στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού; Πώς ήταν η πρώτη φορά που τραγούδησες μπροστά σε κόσμο; Μπορείς να περιγράψεις με λόγια τα συναισθήματα του πρώτου χειροκροτήματος;

Καταρχάς τραγουδούσα από το σχολείο… ξέρεις σε όλες τις εθνικές εορτές κ.λπ. … με το που τελείωσα το σχολείο έπιασα και δουλειά. Είχα βγει ένα βράδυ με φίλους κι είχαμε πάει σε ένα μαγαζί με ζωντανή μουσική, ανέβηκα να πω ένα τραγούδι, μετά είπα και δεύτερο, μετά και τρίτο… στο τέλος της βραδιάς ήρθε η υπεύθυνη και μου έδωσε ένα φάκελο με χρήματα και μου ζήτησε να πάω και την επόμενη μέρα. Δε θυμάμαι το πρώτο χειροκρότημα γιατί δεν υπάρχει στο μυαλό μου με αυτήν την έννοια. Το μόνο που ήθελα ήταν να τραγουδάω…αν υπήρχε και κόσμος να με ακούει τόσο το καλύτερο!

Αργότερα στα χρόνια που ακολούθησαν, όταν έγινες πια επαγγελματίας τραγουδίστρια ποιες φωνές μελέτησες, πάνω σε ποιες φωνές ακούμπησες…εκτός από τη Χάρις Αλεξίου και τη Γλυκερία;

Αγαπώ ιδιαίτερα τη σπουδαία φωνή της Ελένης Βιτάλη, την αξέχαστη Μαρία Δημητριάδη και την αξεπέραστη Βίκυ Μοσχολιού… με έχει επηρεάσει ο τρόπος με τον οποίο ερμήνευσαν οτιδήποτε και θεωρώ πως είναι μεγάλο σχολείο για όλες τις νέες τραγουδίστριες!


Η πρώτη σοβαρή και επαγγελματική σου συνεργασία ήταν μ' έναν μεγάλο δημιουργό. Το Μίμη Πλέσσα... μίλησέ μου γι' αυτή την συνάντηση!

Δεν το κυνήγησα όπως και τίποτε άλλο από την αρχή της πορείας μου. Είχα γνωριστεί καιρό πριν με ένα βασικό του μουσικό χωρίς ποτέ να του αναφέρω ότι τραγουδάω ή ότι θα ήθελα να με ακούσει ο κος Πλέσσας. Το έμαθε από αλλού και μου κανόνισε συνάντηση. Εκεί απλά τραγούδησα και το μόνο που θυμάμαι είναι ότι μου είπε ότι έχω όλα τα συστατικά του καλού τραγουδιστή και ξεκινήσαμε τη συνεργασία μας.


Έπειτα βρέθηκε στο δρόμο σου ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες... ο Σταμάτης Κραουνάκης. Πώς προέκυψε η συνεργασία σας;

Σε αυτήν την περίπτωση συνέβη το εξής απίστευτο. Είχα ένα demo στο οποίο υπήρχαν και τραγούδια του Σταμάτη. Μου το ζήτησε μια φίλη που δούλευε στην Athens Voice για να το δώσει σε κάποιον γνωστό της που έψαχνε για τραγουδίστρια. Το είχε αφήσει πάνω στο γραφείο της και το βρήκε ο κος Μηλάτος τον οποίο και δεν έχω γνωρίσει μέχρι σήμερα (αλλά τον ευχαριστώ πάραυτα ιδιαιτέρως!) το άκουσε και θεώρησε ότι θα ταίριαζα στο Σταμάτη και του το έστειλε. Μια ωραία πρωία με ενημέρωσε η φίλη μου ότι θα έπρεπε να πάρω τον Κραουνάκη τηλέφωνο για να μιλήσουμε…καταλαβαίνεις πώς ένιωσα. Μιλήσαμε, πήγα στην Αθηναΐδα, είδα τη Σπείρα, ζήλεψα που δεν ήμουν πάνω στη σκηνή κι εγώ και μετά από λίγο καιρό κι ενώ παρακολουθούσα κάποια σεμινάρια που έκανε ο Σταμάτης πάνω στο θέατρο και το τραγούδι, μου πρότεινε να ενσωματωθώ στην ομάδα. Έτσι έγινε.


Πιστεύω πως όλη αυτή τη θεατρικότητα και την έντονη εκφραστικότητα την χρωστάς κυρίως στην μαθητεία σου μέσα στην ομάδα μουσικού θεάτρου "Σπείρα-Σπείρα" και στον Σταμάτη Κραουνάκη. Κάνω λάθος; Όποιος σε βλέπει και σε ακούει να τραγουδάς οτιδήποτε, έχει την εντύπωση πως έχεις σπουδάσει θέατρο!

Η αλήθεια είναι ότι ήμουν θεατρική από την πρώτη στιγμή. Όταν όμως δουλεύεις δίπλα στο Σταμάτη και στη Σπείρα, ό,τι κι αν είναι αυτό που κρύβεις μέσα σου θα βγει στην επιφάνεια θες δε θες σε όλο του το μεγαλείο! Αυτό είναι ένα ιδιαίτερο ταλέντο αυτού του ανθρώπου. Μπορεί να ακουμπήσει ό,τι πιο βαθύ έχεις μέσα σου. Τουλάχιστον σε μένα λειτούργησε λυτρωτικά και θα τον ευγνωμονώ πάντα για αυτά που μου έμαθε. Μεγάλη εμπειρία! Το θέατρο είναι μεγάλος έρωτας και δεν έχω τολμήσει να τον ζήσω γιατί φοβάμαι. Φοβάμαι ότι θα με πάρει μακριά από ό,τι άλλο αγαπάω στη ζωή μου. Ίσως κάποια στιγμή…


Συνεργάστηκες και δισκογραφικά μαζί του και νομίζω πως είναι και η μοναδική συμμετοχή σου μέχρι σήμερα…. σωστά;

Ναι… είναι η μοναδική μου συμμετοχή. Ερμήνευσα ένα τραγούδι μόνη μου και ένα με τη Νατάσσα και την Ερωφίλη από το Τρίφωνο για τις ανάγκες της ταινίας του Νίκου Παναγιωτόπουλου «Πεθαίνοντας στην Αθήνα» όπου ο Σταμάτης έγραψε εξαιρετική μουσική και υπέροχα τραγούδια. Τον ευχαριστώ που με επέλεξε και σ’ αυτή τη δουλειά!


Και έπειτα ήρθε στη ζωή σου ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο της ελληνικής μουσικής. Τι σε γοητεύει στις μουσικές του Θάνου Μικρούτσικου; Άκουγες από μικρή τα τραγούδια του ή τα ανακάλυψες αργότερα όταν μπήκες πια στο χώρο του τραγουδιού; Πες μας για την πρώτη αυτή συνάντηση... σε ένα μεγάλο βαθμό πρέπει να πούμε όλοι - όχι μόνο εσύ - ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Γιάννη Κούτρα... έτσι δεν είναι;

Φεύγοντας από τη Σπείρα-Σπείρα, το μόνο που είχα στο μυαλό μου σαν επόμενη κίνηση ήταν να δουλέψω με το Θάνο Μικρούτσικο. Ένιωθα έντονα ότι μου ταίριαζε η μουσική και ο τρόπος του. Ένιωθα υπέροχα τραγουδώντας συνθέσεις του από πολύ μικρή… στο σχολείο τραγούδουσα το «Ερωτικό» και θυμάμαι ακόμα τα συναισθήματα που μου προκαλούσαν αυτά τα τραγούδια από τότε. Δεν ήξερα όμως πως θα γινόταν αυτή η συνεργασία. Γνωριζόμουν ήδη με το Γιάννη Κούτρα από εποχής Πλέσσα και είχαμε μια πολύ καλή σχέση. Ο Γιάννης ήταν πάντα δίπλα μου σα μια πατρική φιγούρα, ένιωθα ότι με προστάτευε εξαρχής. Το 2005 για καλή τύχη όλων μας ο Κούτρας με το Μικρούτσικο ξανασυναντήθηκαν μετά από πολλά χρόνια… το καλοκαίρι του 2006 εγώ χωρίς δουλειά και με μόνη επιθυμία αυτήν που προανέφερα βρίσκομαι με το Γιάννη και του λέω ότι θα ήθελα να με έχει υπόψη του, αν χρειαστεί συνεργάτιδα ο Μικρούτσικος να με προτείνει. Έτσι έγινε και μετά την πρώτη συνάντηση-ακρόαση με το Θάνο τα πράγματα πήραν το δρόμο τους. Το ευχαριστώ στο Γιάννη είναι λίγο!


Έπειτα από ένα χρόνο συνεργασίας σε συναυλίες θα προκύψει και η πρώτη σας δισκογραφική συνεργασία. Το 2007 ο Θάνος Μικρούτσικος θα παρουσιάσει στο δίσκο "Για φωνή και ορχήστρα" γνωστά τραγούδια του με τη συνοδεία συμφωνικής ορχήστρας. Ήταν ένα στοίχημα και γι' αυτόν, αλλά και για σένα Ρίτα…μίλησε μου για το κλίμα στις πρόβες και στις ηχογραφήσεις!

Μεγάλο στοίχημα Θεοδόση. Για μένα ήταν πρόκληση να αναμετρηθώ με αυτά τα τραγούδια, με την ιστορία τους καθώς και με τους εξαιρετικούς ερμηνευτές τους. Το φοβήθηκα στην αρχή γιατί ούτε εγώ είμαι «φαν» των επανεκτελέσεων… πόσο μάλιστα σε τραγούδια που έχουν χαραχτεί ήδη στην καρδιά των Ελλήνων και φέρουν τη στάμπα κάποιων εκ των σπουδαιότερων ερμηνευτών αυτού του τόπου. Όμως σκέφτηκα ότι θα κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ τη δεδομένη στιγμή που μου δίνεται αυτή η ευκαιρία και στην τελική ήξερα ότι θα τα αντιμετωπίσω με ειλικρίνεια, σεβασμό και αγάπη, οπότε είχα τη συνείδησή μου καθαρή. Οι πρόβες ήταν μεγάλο σχολείο για μένα. Κάθε μέρα ήταν πρόβα. Όπου κι αν ήμουν ήταν πρόβα. Μέσα στο κεφάλι μου υπήρχαν στίχοι και μουσικές που έπρεπε να βρω το δικό μου τρόπο για να τα εκφράσω. Θυμάμαι την πρώτη ημέρα ηχογράφησης. Νομίζω ως τότε δεν είχα συνειδητοποιήσει τι ακριβώς μου συμβαίνει. Όταν μέσα στο στούντιο άκουσα για πρώτη φορά «τα κύματα» ηχογραφημένα, ήμουν καθισμένη σε μια πολυθρόνα κι απλά κοίταξα γύρω μου και έβαλα τα κλάματα. Είναι από τις στιγμές που θα θυμάμαι για πάντα.

Γράφει στο σημείωμα του δίσκου: "Η Ρίτα έχει το μεγάλο χάρισμα να τη «θέλει η σκηνή», έχει το προνόμιο της αρθρωμένης εκφοράς του λόγου, δυναμικό τρόπο έκφρασης, είναι βαθύτατα μελετηρή, διευρύνει συνεχώς τις γνώσεις της και κυρίως μπορεί να κινηθεί σε μεγάλο μέρος του φάσματος του ελληνικού τραγουδιού...". Πώς νιώθεις που ένας μουσικοσυνθέτης τέτοιου βεληνεκούς γράφει τέτοια λόγια για σένα;

Νομίζω ότι ο Θάνος Μικρούτσικος είδε κάτι σε μένα και το πίστεψε. Κι όποιος γνωρίζει το συγκεκριμένο άνθρωπο ξέρει πως όταν πιστεύει πραγματικά σε κάποιον το δείχνει με όλους τους δυνατούς τρόπους. Δεν έχω γνωρίσει πιο γενναιόδωρο άνθρωπο. Όπως έχει ένα μεγαλείο η μουσική του και το ταλέντο του, έτσι έχει ένα μεγαλείο και ως προσωπικότητα. Δε νιώθω πάντα καλά ακούγοντας τόσο μεγάλα λόγια γιατί αγχώνομαι λιγάκι. Είμαι πολύ τυχερή όμως, αυτό είναι σίγουρο. Ειλικρινά ελπίζω να μην τον απογοητεύσω ποτέ.

Το επόμενο σημαντικό δισκογραφικό βήμα λοιπόν ήταν το "Πάμε ξανά απ' την αρχή" των Θάνου Μικρούτσικου - Οδυσσέα Ιωάννου (2008) με 13 καινούργια - και 1 παλαιότερο - τραγούδια που όπως λένε και οι ίδιοι: "Γράψαμε τραγούδια για εμάς έχοντας στο μυαλό μας εκείνη". Μίλησέ μου γι' αυτή τη δουλειά, πώς βλέπεις την πορεία που έχει διανύσει μέχρι σήμερα;

Είναι μια σπουδαία δουλειά από άποψη δημιουργών, αυτό είναι βέβαιο. Είναι μεγάλη μου τιμή αυτή η συνεργασία. Μια δύσκολη δουλειά με την έννοια ότι δεν περιέχει τίποτα εύπεπτο και απλοϊκό. Είμαι τυχερή που έχω στις αποσκευές μου τραγούδια όπως το «πίσω μη μ’ αφήνεις», το «όλα θα γίνουν», το «πάντα θα κλαις τις Κυριακές» ή τον «πιτσιρικά» με την επανεκτέλεσή του. Υπάρχουν και πολλά άλλα μέσα στη δουλειά που δεν ακούστηκαν πολύ, πού όμως τα θεωρώ υπέροχα τραγούδια. Είμαι πολύ ευχαριστημένη με την πορεία αυτής της δουλειάς και πιστεύω ακράδαντα ότι έχει κι άλλο δρόμο μπροστά της.


Πώς θα χαρακτήριζες την στιχουργική του Οδυσσέα Ιωάννου; Τι σου αρέσει στον ποιητικό λόγο του;

Έχει έναν απλό τρόπο να λέει σπουδαία πράγματα. Έχει βαθύ πολιτικό λόγο αλλά ταυτόχρονα μπορεί να είναι και βαθύτατα συναισθηματικός. Έχει ιδιαίτερη σκέψη και άριστα εκφραστικά μέσα. Αγαπάει αυτό που κάνει και δεν είναι η «δουλειά» του. Ήθελα να το αποφύγω αλλά επειδή τον έχω γνωρίσει αρκετά καλά πια, οφείλω να πω ότι πρόκειται για εξαιρετική πάστα ανθρώπου. Έχει μια ποιότητα στη ζωή του. Έτσι τον αντιλαμβάνομαι. Από εκεί ξεκινούν όλα. Γι’ αυτό μπορεί και γράφει έτσι.


Ξέρω πως όλα τα τραγούδια του δίσκου τα αγαπάς... θέλω να μου πεις όμως ένα δίστιχο που σε εκφράζει απόλυτα και γιατί !



«Κι αν σκοτείνιασες κι άμα νομίζεις όλα πια τα έχεις χάσει,


έλα, εγώ είμαι εδώ, στ’ ορκίζομαι κι αυτό πως θα περάσει»

Κάθε φορά που το λέω σκέφτομαι τους φίλους μου που τους αγαπώ και μ’ αγαπούν, τους δικούς μου ανθρώπους που είναι πάντα δίπλα μου και τους το χαρίζω με όλη μου την καρδιά.


«θέλω να δω το άσπρο του κόσμου μέσα απ’ τα μάτια ενός πιτσιρικά,


να ημερέψω λίγο φως μου κι όταν θα γεννηθεί ο γιος μου


θα μου τα μάθει της ζωής τα μαγικά»

Σπουδαίος στίχος και με αγγίζει βαθιά.


«ανοίγω τα χέρια μου και περιμένω ό,τι κι αν έρθει όπως κι αν γίνει


πολύ μ’ αρέσει που επιμένω λες και κάτι απ’ όλα αυτά θα μείνει»

Κάθε φορά που το λέω κοιτάζω τον κόσμο απέναντι και σκέφτομαι ότι όντως δε θα μείνει κάτι από όλο αυτό που ζω σήμερα. Αυτό που μένει για όσο ζεις είναι αυτό που κουβαλάς μέσα σου, γι’ αυτό θα πρέπει να το περιποιείσαι με φροντίδα ιδιαίτερη. Μπορώ να συνεχίσω μέχρι αύριο και να σου δικαιολογήσω όλα τα δίστιχα που με εκφράζουν. Δυστυχώς δε μπορώ να διαλέξω ένα.

Σε καταλαβαίνω απόλυτα… εμένα πάντως στη σημερινή εποχή με εκφράζει το "...δεν είναι η σιωπή φωνή, φωνή είναι μόνο η φωνή...". Γιατί πιστεύεις πως κάποιοι άνθρωποι όμως έχουν επιλέξει τη σιωπή ως αντίδραση σε όσα συμβαίνουν γύρω μας; Σημεία των καιρών η απομόνωσή τους πιστεύω. Τι λες;

Βόλεμα. Συνήθεια. Ο καθένας στο μικρόκοσμό του να προσπαθεί απλά να τα βγάλει πέρα και να κοιτάει την πάρτη του. Δύσκολα σηκώνεσαι από τον καναπέ σου. Κούραση. Δε νομίζω ότι αντιδρά κανείς με τη σιωπή κι όποιος το ισχυρίζεται ψεύδεται… κρυβόμαστε. Σα να είμαστε σε λήθαργο. Σα να πρέπει να γίνει κάτι φοβερό και τρομερό για να ξυπνήσουμε…και πάλι όμως μετά από λίγο θα ξεχαστούμε. Είναι φοβερή η εποχή που ζούμε. Με τρομάζει και με θλίβει. Είναι κακή εποχή. Ίσως όμως να γίνει και η αρχή για κάτι καλύτερο. Δε μου αρέσει να είμαι απαισιόδοξη. Πιστεύω στη γενιά μου και στις επόμενες.


Ποια η γνώμη σου για την κριτική γενικότερα; Πως αντιδράς σε ένα αρνητικό σχόλιο για την δουλειά σου;

Είμαι πολύ θετική στην κριτική όταν νιώθω ότι προέρχεται από καλοπροαίρετους ανθρώπους που λένε την αλήθεια τους. Το αντίθετο μπορεί να με εκνευρίσει ή να με αφήσει παγερά αδιάφορη. Δε γίνεται να αρέσουμε σε όλους. Απλά δε γίνεται και έτσι πρέπει. Είναι λογικό. Δε θέλω να αρέσει σε όλους ο τρόπος που τραγουδάω ή τα τραγούδια που λέω. Δε με αφορά. Θέλω να αρέσω σε όσους με καταλαβαίνουν και μπορούμε να επικοινωνήσουμε μέσα από τη μουσική. Αρνητικά σχόλια θα υπάρχουν πάντα. Προχθές μια φίλη μου ας πούμε σε μια συναυλία άκουσε δυο κορίτσια που έλεγαν ότι η Αντωνοπούλου παίρνει ναρκωτικά πριν βγει στη σκηνή και γι’ αυτό έχει αυτήν την ενέργεια. Τι να σκεφτώ τώρα εγώ για αυτό το σχόλιο; Πες μου! Πώς μπορώ εγώ να αντιδράσω σε κάτι τέτοιο; Μπορεί εκεί δίπλα να καθόντουσαν οι γονείς μου… φαντάζεσαι να στενοχωριόμουν κάθε φορά που κάποιος αγνώμων απλά λέει ό,τι του κατεβαίνει στο κεφάλι; Δεν προχωράς έτσι.


Σου έχουν φερθεί καλά οι δημοσιογράφοι; Ποια η σχέση σου με τον Τύπο; Τι σε ενοχλεί όσον αφορά την αντιμετώπιση προς τους καλλιτέχνες και γενικά για όλα αυτά που προβάλλουν σχετικά με τη μουσική;

Δεν έχω παράπονο. Γενικά νομίζω ότι έχω τύχει καλών σχολίων και θετικής αντιμετώπισης και χαίρομαι γι’ αυτό και τους ευχαριστώ. Ας μην ανοίξουμε όμως το θέμα του τι προβάλλεται και πώς προβάλλεται γιατί πλέον νιώθω ότι γινόμαστε γραφικοί. Όποιος θέλει να ακούσει καλή μουσική θα ψάξει και θα τη βρει και δε χρειάζεται κανέναν ειδικό να του πει τι να ακούσει και τι είναι καλό ή κακό. Αυτό πιστεύω εγώ. Έτσι κι αλλιώς η τέχνη είναι υποκειμενική. Αυτό που αρέσει σε σένα και θες να το προβάλλεις, εμένα μπορεί να μου φαίνεται αποκρουστικό.


Στην τηλεόραση τι σου αρέσει; Ραδιόφωνο ακούς;

Τηλεόραση βλέπω ελάχιστα. Κάποιες ειδήσεις ή κάποια προγράμματα που μπορεί να μ’ ενδιαφέρουν. Ραδιόφωνο ακούω πολύ, αλλά παρακολουθώ πιο πολύ την ξένη σκηνή.

Με ποιους άλλους δημιουργούς και ερμηνευτές θα ήθελες να πορευτείς Ρίτα;

Δε μπορώ να απαντήσω με ονόματα σε αυτήν την ερώτηση Θεοδόση… ή θα τους αναφέρεις όλους ή κανέναν. Είναι πάρα πολλοί ! Το μόνο που με αφορά είναι οι καλές μουσικές και οι καλοί στίχοι. Τραγούδια που να μου ταιριάζουν και να με αγγίζουν. Από όποιον κι αν προέρχονται είναι καλοδεχούμενα με αγάπη κι ευγνωμοσύνη. Το ίδιο ισχύει και για τους ερμηνευτές. Το βασικό είναι να εκτιμούμε ο ένας τη δουλειά και τις ικανότητες του άλλου και να ταιριάζουν τα χνώτα μας γιατί σε αυτή τη δουλειά πρέπει να περνάμε καλά και κάτω από τη σκηνή, αλλιώς είναι πολύ ψυχοφθόρα.


Πώς βλέπεις αυτή τη νέα γενιά στο ελληνικό τραγούδι που ήρθε για να μείνει τελικά... έτσι δεν είναι; Νιώθεις πως κάτι καινούργιο άρχισε να τρέχει στη μουσική μας; Ευχάριστη εντύπωση έχει προκαλέσει και η περίφημη συναυλία του Οκτωβρίου(Τεχνόπολις Δήμου Αθηνών) όπου η συνύπαρξή σου με τη Νατάσσα Μποφίλιου και την Ελεωνόρα Ζουγανέλη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον!

Θέλω να πιστεύω πως έτσι θα γίνει τελικά. Φωνές υπάρχουν πολύ αξιόλογες. Δημιουργοί υπάρχουν επίσης πολύ αξιόλογοι. Χώρος χρειάζεται για να ακουστούν κι ανοιχτά αυτιά και μυαλά για να δεχτούν το καινούργιο. Αυτή τη συναυλία την περιμένουμε με πολλή αγωνία και χαρά. Εγώ είμαι πολύ ευτυχής που θα μοιραστώ τη σκηνή με τη Νατάσσα και την Ελεωνόρα. Δεν το κρύβω ότι είναι δυο νέες φωνές που θαυμάζω πολύ και είναι υπέροχο να συνυπάρχουμε. Τα βρίσκουμε!


Τι ετοιμάζεις το χειμώνα όσον αφορά τις ζωντανές εμφανίσεις σου; Υπάρχει καινούργιο υλικό για την επόμενη δισκογραφική σου κίνηση;

Το χειμώνα θα ξεκινήσουμε κάποιες εμφανίσεις στις Γραμμές με το Μανώλη Μητσιά. Είναι ένας άνθρωπος που αγαπώ ιδιαίτερα και μια φωνή που έχει τεράστια βαρύτητα και ιστορία, αλλά το κυριότερο παραμένει δυνατή και αναλλοίωτη. Είναι μεγάλη μου τιμή να συνεργάζομαι με το Μανώλη Μητσιά. Έχουμε βρεθεί στην ίδια σκηνή πολλές φορές στο παρελθόν και κάθε φορά νιώθω υπέροχα. Να είναι καλά. Ταυτόχρονα θα κάνω και κάποιες εμφανίσεις μόνη μου αλλά αυτά θα τα πούμε εν καιρώ. Τώρα όσον αφορά στην καινούρια δουλειά που θα βγει το 2010, έχουμε ξεκινήσει τις συζητήσεις. Ακόμη υλικό δεν υπάρχει, αλλά δε σου κρύβω ότι ανυπομονώωωωωωω!


Για το τέλος θα ήθελα να μου πεις ένα τραγούδι που λες σχεδόν σε κάθε σου συναυλία και το αγαπάς... όχι από αυτά που έχεις ερμηνεύσει στους δυο δίσκους σου... κάποιο άλλο. Ένα τραγούδι που το κουβαλάς πάντα μαζί σου!

Αυτό το τραγούδι δεν είναι άλλο από το «Αυτή η νύχτα μένει». Το αγαπώ από την πρώτη στιγμή που το άκουσα (1999) και το θεωρώ μεγάλη στιγμή του Σταμάτη κι είναι απεριόριστη η χαρά μου όταν έρχονται άνθρωποι και μου ζητούν να το πω που σημαίνει ότι έστω και λίγο το έχουν συνδέσει και με μένα. Τους ευχαριστώ πολύ. Λατρεμένο τραγούδι.

Οκτώβριος 2009

Συνέντευξη με τη Μαρία Σουλτάτου



Μαρία, τι χρώματα και αρώματα, εικόνες και μουσικές έχεις από την ιδιαίτερη πατρίδα σου, την Κρήτη; Πόσο σ' έχει επηρεάσει η Κρητική μουσική παράδοση; Γεννήθηκες και μεγάλωσες με τους ήχους της λύρας νομίζω, έτσι δεν είναι;

Οι μελωδίες της λύρας του πατέρα μου ήταν τα πρώτα ακούσματα που έφτασαν στην ψυχή μου Θεοδόση. Κοντυλιές, ριζίτικα και στιχάκια που σκάρωνε με τους φίλους του, δημιουργώντας μια πολύ όμορφη ατμόσφαιρα και κέφι. Από πολύ μικρή κατάλαβα ότι το τραγούδι και η μουσική γενικότερα θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Ο τρόπος που η μουσική έφερνε σε επαφή και επικοινωνία τους ανθρώπους μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Στα γλέντια αυτά γνώρισα πολλούς και σημαντικούς ανθρώπους όπως τους Νίκο Ξυλούρη, Κώστα Μουντάκη, Βασίλη Σκουλά, Καλομοίρη και πολλούς άλλους αξιόλογους μουσικούς. Όπως καταλαβαίνεις όλα αυτά επηρέασαν όλη τη σκέψη αλλά και την πορεία μου στο χώρο της μουσικής.


Σε εμπιστεύτηκαν και συνεχίζουν να σε εμπιστεύονται οι σημαντικότεροι Έλληνες μουσικοσυνθέτες. M. Θεοδωράκης, Στ. Ξαρχάκος, Χρ. Λεοντής... πώς νιώθεις γι' αυτό και τι έχεις κερδίσει από την επαφή σου με όλους αυτούς τους δημιουργούς; Θέλω να σταθείς σε κάποιους σταθμούς αυτής της διαδρομής!

Από την αρχή της διαδρομής μου στο χώρο, είχα τη χαρά να συνεργαστώ με πολλούς και σημαντικούς δημιουργούς. Ανθρώπους που τους είχα αγαπήσει και τραγουδήσει από παιδί. Η πρώτη μου συνεργασία ήταν με το Λίνο Κόκοτο στο κοσμικό κέντρο «ΔΙΑΣ». Την ίδια χρονιά έρχεται και η πρώτη δισκογραφική συμμετοχή στο δίσκο του Κώστα Μουντάκη με τίτλο «ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΑ» ένα έργο σε στίχους του Δραμυντινού. Ακολουθεί η συνεργασία μου με τον Αριστείδη Μόσχο που μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω με λεπτομέρεια την παράδοσή μας και να την αγαπήσω. Μετά έρχεται η γνωριμία μου με το Χριστόδουλο Χάλαρη στη Βυζαντινή όπερα «ΠΟΥΛΟΛΟΓΟΣ» αλλά και στο έργο «ΚΡΗΤΩΝ ΕΠΟΣ». Ακολουθούσα λοιπόν τον δρόμο μου ώσπου εντελώς τυχαία και απρόσμενα έγινε η πρόταση συνεργασίας από το Σταύρο Ξαρχάκο για την μουσική παράσταση που ανέβαζε στο Αθηναϊκό Δημοτικό θέατρο «ΑΜΑΝ ΑΜΗΝ». Η συνεργασία μου μαζί του ήταν υπέροχη, μαγική. Δίπλα σε αυτόν τον δημιουργό, κατάλαβα τι σημαίνει να είσαι καλλιτέχνης, κατάλαβα την αληθινή έννοια της μουσικής. Όπως λέει και ο ίδιος ο συνθέτης «Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΕΒΕΤΑΙ ΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΚΡΟΑΤΗ». Ο Σταύρος Ξαρχάκος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πορεία μου, με εμπιστεύθηκε απόλυτα σε όλες τις μουσικές του προτάσεις από το 1996 μέχρι και σήμερα. Εκτός από το «ΑΜΑΝ ΑΜΗΝ» συμμετείχα στα «ΝΥΧΤΕΣ ΜΑΓΙΚΕΣ», «ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ», «ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΧΤΕΣΙΝΗΣ ΜΕΡΑΣ» και βέβαια μου έκανε τη μεγάλη τιμή να μου αναθέσει την ερμηνεία του «ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ». Του χρωστάω την πιο σημαντική στιγμή της καριέρας μου. Η πρόταση συνεργασίας με το Μίκη Θεοδωράκη ήρθε μετά τον «ΕΠΙΤΑΦΙΟ». Συμμετείχα σε πολλές συναυλίες που είχαν αναφορά στο έργο του όπως : «ΛΙΑΝΟΤΡΑΓΟΥΔΑ», «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ», «ΤΑ ΛΑΪΚΑ» κ.ά. Οι συναυλίες που έγιναν με την ορχήστρα του Μίκη Θεοδωράκη είναι πολλές και σημαντικές. Θα ήθελα όμως να μείνω στις τρεις βραδιές στη Μακρόνησο, βραδιές με πολλή συγκίνηση και δέος. Ήταν σημαντική η προσέλευση του κόσμου στο νησί. Χιλιάδες άνθρωποι έφταναν συγκινημένοι, κλαμένοι, θέλοντας να δουν το νησί που βίωσαν οι οικείοι τους και όχι μόνο, τόσο μεγάλο πόνο και ιδιαίτερα μαρτυρικές μέρες. Ακολούθησε η συνεργασία μου με το Χρήστο Λεοντή, έναν επίσης μεγάλο δημιουργό με πολύ σημαντικό έργο. Η συνεργασία μου μαζί του με έφερε σε επαφή με υπέροχες μελωδίες, τραγούδια γραμμένα για το αρχαίο θέατρο. Τον γνώριζα από παιδί καθώς ένα από τα πιο σημαντικά έργα του ήταν το αγαπημένο μου «ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΕΝΟ ΤΣΟΥΚΑΛΙ» το οποίο θεωρώ ότι είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα του αιώνα που πέρασε αλλά και αυτού που διανύουμε. Οι φωνές του Ξυλούρη, της Τσανακλίδου και η αφήγηση του Ρίτσου μπήκαν βαθιά μέσα στην ψυχή μου. Ιδιαίτερα ο στίχος «….γιατί εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε αδερφέ μου από τον κόσμο, εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο…» έγινε για μένα στάση ζωής, γιατί πιστεύω ότι αυτό είναι η μουσική ένωση των ανθρώπων κι όχι η επίδειξη δυνατοτήτων. Έχω συνεργαστεί όμως και με άλλους σημαντικούς δημιουργούς όπως: Ηλία Ανδριόπουλο, Χρήστο Νικολόπουλο, Μιχάλη Τερζή, Τάκη Σούκα, Βαγγέλη Σίμο, Νίκο Παπακώστα.


Έχεις συνεργαστεί με ερμηνευτές που έχουν μεγάλη ιστορία στο χώρο... Γ. Μπιθικώτσης, Σ. Μπέλλου και με αρκετούς νεότερους βέβαια. Σίγουρα κάποιες ξεχωρίζεις... ποιες νοσταλγείς και γιατί;

Έχω συνεργαστεί σχεδόν με όλους τους Έλληνες τραγουδιστές…Πόλυ Πάνου, Γιώτα Λύδια, Βίκυ Μοσχολιού, Ελένη Βιτάλη, Μαρία Φαραντούρη, Αντώνη Καλογιάννη, Μαργαρίτα Ζορμπαλά, Νένα Βενετσάνου, Γιώργο Νταλάρα, Νίκο Δημητράτο, Λάκη Χαλκιά, Βασίλη Σκουλά, Βαγγέλη Περπινιάδη, Τάκη Μπίνη, Μανώλη Μητσιά, Γιάννη Κότσιρα, Δημήτρη Μπάση κ.ά. Θα ήθελα όμως να μείνω στη συνεργασία μου με τη Σωτηρία Μπέλλου και το Γρηγόρη Μπιθικώτση από τους οποίους έμαθα πάρα πολλά. Το πιο σημαντικό όμως που έμαθα δίπλα τους είναι πως όσοι ασχολούνται με τη μουσική πρέπει να χαρακτηρίζονται από απλότητα και όταν μάλιστα επηρεάζεις ανθρώπινες ψυχές και ιδιαίτερα παιδιά έχεις υποχρέωση να ξέρεις τι λες. Οι παλιοί τραγουδιστές δεν χρειαζόταν να κάνουν σόου. Έδιναν απλά την ψυχή τους και για αυτό τα τραγούδια τους ακούγονται μέχρι σήμερα και μάλιστα με αμείωτη ένταση. Γιατί αυτά τα τραγούδια και όλα τα καλά τραγούδια γίνονται κώδικας επικοινωνίας για τους ανθρώπους. Τα τραγουδούν, τα νιώθουν, τους εκτονώνουν.

Πώς βλέπεις σήμερα τη δισκογραφία; Έχει μέλλον με τη μορφή που την γνωρίζουμε εμείς σήμερα; Ποια είναι η γνώμη σου για τη διακίνηση της μουσικής μέσω διαδικτύου; Και πέρα απ’ αυτό έχεις καλή σχέση με το internet ;

Τα πράγματα στη δισκογραφία είναι πολύ δύσκολα!!! Υπάρχει μια μεγάλη βιασύνη και έτσι η μουσική έχει μπει στη γρήγορη κατανάλωση. Είναι σαν να βάζεις μούστο στο βαρέλι τη Δευτέρα και την Τρίτη θέλεις να πιεις κρασί. Γίνεται; Νομίζω πως όχι. Όλα θέλουν το χρόνο τους αλλά νομίζω πως το έχουν ξεχάσει οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη δισκογραφία. Γι' αυτό και έχει μπει πλέον το διαδίκτυο στη ζωή μας, όπου ο καθένας ακούει ότι και όπως θέλει χωρίς παρεμβολές από κανέναν. Αν λοιπόν διασφαλίζονται τα πνευματικά δικαιώματα δημιουργών και ερμηνευτών, τότε καλό είναι να γίνεται διακίνηση μέσω διαδικτύου, χωρίς μεσάζοντες. Στο διαδίκτυο δεν υπάρχουν ούτε κλίκες, αλλά ούτε play list και βεβαίως ούτε αποκλεισμός της φωνής, της έκφρασης και της ψυχής κανενός. Προσωπικά έχω μια απλή σχέση με το internet. Επειδή έχω αποκλείσει την τηλεόραση και πρέπει να ενημερωθώ από κάπου το προτιμώ. Έτσι βλέπω και ακούω ότι θέλω και όχι ότι με ταΐζουν με το ζόρι.


Μπήκες στον χώρο του τραγουδιού, όσον αφορά τη δισκογραφία, μέσα από μια τηλεοπτική εκπομπή της ΕΡΤ τότε. Μίλησε μου γι' αυτή την εμπειρία σου και θέλω να μου αναφέρεις τις βασικές διαφορές των τότε εκπομπών ταλέντων με τις σημερινές όπου πάλι βλέπει ο κόσμος νέα παιδιά να προσπαθούν να σταδιοδρομήσουν στη μουσική πραγματικότητα...

Ναι, σε ηλικία 14 χρόνων πήγα στην εκπομπή της Ε.Ρ.Τ «ΝΑ Η ΕΥΚΑΙΡΙΑ» και ο λόγος ήταν ότι ήθελα να μάθω αν είχα τα εφόδια και το ταλέντο που θα μου έδιναν την ευκαιρία να ακολουθήσω το όνειρό μου, να κάνω το δικό μου ταξίδι στο χώρο της μουσικής. Τότε όμως ήταν πιο απλά τα πράγματα (τραγούδι, συνέντευξη, σχόλια, βράβευση, συμβόλαιο ή τίποτα ). Ήμουν από τους τυχερούς και πήρα όλα όσα ήθελα και τελειώνοντας το σχολείο άρχισα να κάνω τα βήματά μου. Η μεγάλη διαφορά όμως με τα σημερινά talent show είναι ότι δεν υπήρχε τόση χρυσόσκονη και εξευτελισμός των ανθρώπων που συμμετείχαν σε αυτές τις εκπομπές. Δεν υπήρχαν ούτε manager ούτε αυλικοί. Η σημαντικότερη διαφορά όμως είναι ότι σήμερα υπάρχει όλη αυτή η βιασύνη που είπαμε παραπάνω. Μουσική και τραγούδι δεν είναι παίρνω ένα μικρόφωνο και βγαίνω στη σκηνή. Θέλει αγάπη, δουλειά, μελέτη και υπομονή. Όμως θέλει και ψάξιμο μέσα μας για να βρούμε τη δική μας έκφραση, τη δική μας ψυχή, τον εαυτό μας. Δεν γίνεται από τα θεμέλια να φτάσεις στα κεραμίδια σε μια μέρα.


Τι θα έλεγες σ' ένα νέο παιδί που ξεκινά τώρα και θέλει να μπει στην δισκογραφία; Ποιόν δρόμο πρέπει να ακολουθήσει; Τον δρόμο της τηλεοπτικής "υπερπροβολής" και "υπερέκθεσης" ή κάποιον άλλο κατά τη γνώμη σου.

Αγάπη, δουλειά, μελέτη, σύνεση, ήθος, σεβασμό, καλές επιλογές και υπομονή. Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκομαι σε αυτό τον χώρο και από τις ιδιαίτερα σημαντικές συνεργασίες κατάλαβα ότι η μουσική είναι ιερή και πρέπει να τη σεβόμαστε για να μας σέβεται κι αυτή. Όσον αφορά την υπερπροβολή και υπερέκθεση η δική μου άποψη είναι πως «ΟΠΟΙΟΣ ΒΙΑΖΕΤΑΙ ΣΚΟΝΤΑΦΤΕΙ».

Θυμάσαι την πρώτη φορά που τραγούδησες επαγγελματικά μπροστά σε κόσμο; Πώς ήταν;

Βεβαίως και την θυμάμαι. Ήταν πολύ όμορφο το συναίσθημα να βρίσκεσαι μπροστά στον κόσμο, να εκτονώνεις και να εκτονώνεσαι, να γίνεται η φωνή και η ψυχή σου μέσον να ταξιδέψουν και να ξεχαστούν οι ψυχές των ανθρώπων που σε ακούν. Αυτό το συναίσθημα δεν περιγράφεται με λόγια…..


Θέλω να μου πεις αν όλα αυτά τα χρόνια υπήρξε κάποια στιγμή που απογοητεύτηκες από το χώρο γενικά τόσο πολύ που να είπες: "Σταματάω. Δεν θα ξανατραγουδήσω". Σίγουρα θα υπήρξαν κάποιες δυσκολίες...

Πολλές φορές ήρθα στο σημείο να πω τα παρατάω, δεν θέλω να ξανατραγουδήσω. Όμως η αγάπη του κόσμου είναι αυτή που με κρατάει όρθια και κάθε φορά αναθεωρώ την απόφασή μου. Για μένα είναι σημαντικό που μετά από όλα αυτά τα χρόνια έχω αποκτήσει μια μεγάλη συντροφιά, μια μεγάλη παρέα στο ταξίδι μου.


Τι μουσική άκουγες και ακούς εσύ Μαρία. Από τα εφηβικά σου χρόνια μέχρι σήμερα! Ποια ήταν τα πρότυπά σου; Ποιες φωνές αγαπάς;

Άκουγα και ακούω όλα τα είδη μουσικής. Μου αρέσει όμως η Ελληνική μουσική περισσότερο από όλες. Έχουμε τόσο όμορφη μουσική, τόσο καλούς και σημαντικούς ποιητές, στιχουργούς, συνθέτες, τόσο μουσικό πλούτο που νομίζω σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου δεν υπάρχει αυτό. Έχω αγαπήσει πολλές φωνές όπως: Αμπατζή, Νίνου, Μπέλλου, Μπιθικώτση, Καζαντζίδη. Ιδιαίτερα αγαπώ τη Χαρούλα Αλεξίου όχι μόνο σαν ερμηνεύτρια αλλά και σαν δημιουργό αλλά και την Πόλυ Πάνου, τη Βίκυ Μοσχολιού, τη Γιώτα Λύδια, την Ελένη Βιτάλη, τη Νένα Βενετσάνου, τη Μελίνα Κανά και βέβαια τη Φλέρυ Νταντωνάκη.


Πώς είναι δυνατόν, λένε όλοι, μια τέτοια φωνή να έχει κάνει μόνο δύο προσωπικούς δίσκους όλα αυτά τα χρόνια; Μίλησέ μου γι' αυτές τις επιλογές σου, για τα όχι και τα ναι που έχεις πει όσον αφορά την δισκογραφική σου πορεία.

Όπως ανέφερα και παραπάνω αυτό που με ενδιέφερε ήταν το ταξίδι κι όχι ο προορισμός. Δεν έκανα πολλούς προσωπικούς δίσκους όμως έκανα πολλές και σημαντικές συμμετοχές που έχουν μεγάλη αξία. Από την αρχή ήθελα να έχει η μουσική μου πρόταση την υπογραφή ενός δημιουργού και όχι πολλών. Η δημιουργία και η γέννηση ενός τραγουδιού είναι σημαντική υπόθεση για μένα. Πρέπει να γεννηθεί, να μεγαλώσει, να περπατήσει και να ζήσει. Δεν είναι να γεννηθεί και να μείνει ορφανό στο δρόμο να πουλάει χαρτομάντιλα στο φανάρι. Γιατί όλα τα τραγούδια που δεν έχουν φτάσει πουθενά, είναι ορφανά παιδιά στο δρόμο.


Μίλησέ μου για την συνεργασία σου με το Μιχάλη Τερζή. Νομίζω από τα πρώτα χρόνια σε στήριξε στο χώρο και έκανες βέβαια μαζί του και την πρώτη προσωπική δισκογραφική σου δουλειά:" Το Παραμύθι μου"(2006).

Με το Μιχάλη Τερζή γνωριζόμαστε πολλά χρόνια και μάλιστα είναι ο πρώτος συνθέτης που με πίστεψε και μου εμπιστεύτηκε την ερμηνεία των τραγουδιών του. Ο Μιχάλης Τερζής είναι από τους πιο αξιόλογους δημιουργούς του σήμερα, με σημαντικό έργο και πολλές αξιόλογες μουσικές προτάσεις. Τον εκτιμώ ιδιαίτερα για το ήθος και την εντιμότητά του στο χώρο. Τα τραγούδια αυτά είχαν κυκλοφορήσει παλαιότερα, αλλά όπως σου είπα δεν θέλω ορφανά παιδιά στο δρόμο και έτσι συγκεντρώθηκαν και κυκλοφόρησαν όλα μαζί το 2006 σε ψηφιακό δίσκο με τον τίτλο «ΤΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΜΟΥ». Χαίρομαι πάρα πολύ για αυτό γιατί μεγαλώνουν και παίρνουν τη θέση τους στην καρδιά του κόσμου όπως πρέπει και όπως τους αξίζει, γιατί είναι υπέροχα τραγούδια.


Και η επόμενη συνεργασία με το Νίκο Παπακώστα στον "Μυστικό Εσπερινό"(2007) ήταν μια ιδιαίτερη στιγμή στην πορεία σου, έτσι δεν είναι;

Κάθε νέα συνεργασία αποτελεί ιδιαίτερη στιγμή. Η γνωριμία μας με τον Νίκο Παπακώστα έγινε μέσω του Βαγγέλη Σίμου (με τον οποίο έχουμε συνεργαστεί δισκογραφικά). Όταν άκουσα τα τραγούδια του Νίκου μου άρεσαν πολύ. Ήρθαν στη σκέψη μου εικόνες, μυρωδιές. Ευαίσθητες μελωδίες και στο στίχο του Ελλάδα. Όλα τα τραγούδια γραμμένα σε δρόμους πού είχα πολλά χρόνια να ακούσω. Καινούργιο ύφος αλλά γνώριμο. Έτσι γεννήθηκε ο «ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ» με τραγούδια που επίσης αγαπώ πολύ και ευχαριστώ το Νίκο που μου τα εμπιστεύθηκε καθώς επίσης και για το υπέροχο ταξίδι που έκανα μέσα στη μουσική του.


Πέρα όμως από αυτές τις δουλειές και τις πολλές καλές συμμετοχές σου, ηχογραφήθηκε και η περίφημη εκείνη συναυλία του Ηρωδείου, όπου ερμήνευσες τον "Επιτάφιο" των Μ. Θεοδωράκη - Γ. Ρίτσου με την ενορχήστρωση του Σταύρου Ξαρχάκου. Πώς προσέγγισες αυτό το έργο και πόσο δύσκολο ήταν αυτό για σένα;

Το να τραγουδάς Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, τραγούδια που έχει ερμηνεύσει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και σε ενορχήστρωση του Σταύρου Ξαρχάκου ομολογώ πως δεν ήταν και το ευκολότερο πράγμα. Ήταν πολύ βαρύ στις πλάτες μου όλο αυτό. Με την καθοδήγηση όμως και με την εμπιστοσύνη του Σταύρου Ξαρχάκου ανέβηκε ο «ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΚΑΤΑ ΣΤΑΥΡΟ ΞΑΡΧΑΚΟ». Προσπάθησα όσο μπορούσα να σταθώ στο ύψος των περιστάσεων, με μεγάλο σεβασμό και δέος στους δημιουργούς και να το υπενθυμίσω στον κόσμο όσο καλύτερα μπορούσα. Όσο για το αποτέλεσμα, αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ να το κρίνω εγώ, αλλά όλοι όσοι το είδαν και όσοι το άκουσαν και το ακούν. Για μένα ήταν η σημαντικότερη στιγμή στην καριέρα μου μέχρι σήμερα, συγκινητική και μεγαλειώδης. Ένιωσα όλα όσα μπορεί να νιώσει ένας καλλιτέχνης σε αυτή τη δουλειά και ευλογημένη από το Θεό που το έζησα. Ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου τον Σταύρο Ξαρχάκο που μου έδωσε αυτή την ευκαιρία.


Έχεις ερμηνεύσει πολλά είδη μουσικής, από μπαλάντες και μελοποιημένη ποίηση μέχρι σμυρνέϊκα και αρχοντορεμπέτικα. Τι σου αρέσει να τραγουδάς περισσότερο; Και όταν σου φέρνουν ένα τραγούδι να πεις, τι προσέχεις περισσότερο; Το στίχο, τη μουσική; Τι είναι αυτό που θα σε κάνει να πεις "Θέλω να το τραγουδήσω αυτό"!

Μου αρέσουν τα τραγούδια που έχουν μελωδία και στίχο που έχει κάτι να πει. Θέλω όταν κλείνω τα μάτια μου και το ακούω να μου δίνει εικόνες, αρώματα, παραστάσεις, θέλω να ταξιδεύω μέσα του. Μόνο τότε θα το τραγουδήσω, μόνο τότε θα το πω. Η μουσική και ο στίχος είναι σαφώς αλληλένδετα. Δίνω όμως μια ιδιαίτερη βαρύτητα στο λόγο. Θέλω ο στίχος να αγγίζει την ψυχή μου για να μπορώ και εγώ με τη σειρά μου να τον μεταφέρω στον ακροατή. Όπως έχω ξαναπεί το τραγούδι είναι σαν το φαγητό. Μπαίνει μέσα σου και αν είναι καλής ποιότητας το ευχαριστιέσαι και το χωνεύεις. Αν δεν είναι, δεν το ευχαριστιέσαι και δεν το χωνεύεις.


Έχεις δουλέψει αρκετά χρόνια στη νύχτα και σε ιερά προγράμματα του παρελθόντος. Θα ήθελα να μου αναφέρεις τις διαφορές της τότε νυχτερινής διασκέδασης με την πραγματικότητα σήμερα. Και όσον αφορά τον κόσμο και τους τραγουδιστές, αλλά και τους χώρους διασκέδασης.

Ομολογώ ότι ήταν εντελώς διαφορετικά τα πράγματα στη νυχτερινή διασκέδαση τότε. Δεν τραγουδούσαμε για να καταπλήξουμε κανέναν. Τραγουδούσαμε για να περάσει καλά ο κόσμος αλλά κι εμείς. Απλά πράγματα δηλαδή. Δούλευα σε μαγαζιά που ο κόσμος γινόταν ένα με τους καλλιτέχνες. Υπήρχε κώδικας επικοινωνίας κι αυτός ήταν το καλό Ελληνικό τραγούδι. Όμως και οι χώροι ήταν προσεγμένοι, νοικοκυρεμένοι, γι' αυτό και ένας οικογενειάρχης μπορούσε να πάρει την οικογένεια του και να έρθει να διασκεδάσει. Πράγμα που νομίζω ότι δεν γίνετε σήμερα.


Εσύ γιατί απέχεις από όλη αυτή την ιστορία; Τραγουδάς σε ανοιχτούς χώρους, συμμετέχεις σε συναυλίες με σπουδαίες ορχήστρες πάντα, αλλά αποφεύγεις να εμφανιστείς τον χειμώνα σε ένα μαγαζί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Την έχεις πληρώσει αυτή την επιλογή σου και πως;

Δεν απέχω, απλά νομίζω ότι έχω παραμείνει η ίδια ενώ τα πράγματα έχουν αλλάξει. Είμαι λαϊκή τραγουδίστρια και θέλω να έχω επαφή με τον κόσμο κι όχι να δουλεύω σε σουπερμάρκετ διασκέδασης απλά και μόνο για να βγάζω χρήματα. Όλα αυτά τα χρόνια μπορεί να μην δούλευα σε μαγαζιά, όμως έκανα αρκετές εμφανίσεις σε χώρους, μουσικές σκηνές , παραστάσεις όπως το « ΜΙΑ ΖΩΗ ΕΛΛΑΔΑ - Μίκης Θεοδωράκης» στο θέατρο Παρκ σε κείμενα της Κάκιας Ιγερινού και σκηνοθεσία του Κοραή Δαμάτη και το «UMITLΕRIM SMYRNH» μια μουσικοθεατρική παράσταση για τις καλές στιγμές της Σμύρνης πριν την καταστροφή στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα» σε σκηνοθεσία του Κοραή Δαμάτη που είχαν τεράστια επιτυχία και η αγάπη και η θετική ενέργεια που έλαβα από τον κόσμο μου έδωσαν αρκετή δύναμη για να συνεχίσω….


Έχεις δρόμο ακόμα μπροστά σου με αυτή την φωνή! Με ποιους δημιουργούς και καλλιτέχνες θα ήθελες να συνεργαστείς στο μέλλον;

Υπάρχουν αρκετοί και καλοί δημιουργοί με τους οποίους θα ήθελα να συνεργαστώ όπως με το Σταμάτη Κραουνάκη, τη Χαρούλα Αλεξίου, τον Παντελή Θαλασσινό, το Σωκράτη Μάλαμα, το Θέμη Καραμουρατίδη κ.ά.


Είσαι ευχαριστημένη από αυτά που βλέπεις και ακούς στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο σήμερα; Τι σ' ενοχλεί;

Αυτό που με ενοχλεί είναι η προχειρότητα και για αυτό έχω αποκλείσει την τηλεόραση εκτός βέβαια από κάποιες αξιόλογες εκπομπές. Ακούω περισσότερο ραδιόφωνο αλλά κι εκεί τα πράγματα νομίζω ότι δεν εξελίσσονται καλά. Υπάρχουν άνθρωποι στο ραδιόφωνο που κάνουν επιλογές με οκνηρία για τα τραγούδια που θα παίξουν. Κάνουν μια λίστα την οποία ανακυκλώνουν συνεχώς βάσει των δικών τους επιλογών και εκμεταλλεύονται τη δύναμη που τους δίνει το μικρόφωνο που έχουν μπροστά τους. Υπάρχουν στιγμές που ακούω εκπομπές στο ραδιόφωνο και νομίζω ότι δεν ζω στην Ελλάδα, αλλά κάπου αλλού. Καλό είναι να υπάρχει μέτρο και αντικειμενικό κριτήριο σε όλα. Η μουσική είναι ένα γλυκό συναίσθημα που το εισπράττουμε όπως το οξυγόνο. Πρέπει να τη σεβόμαστε λοιπόν για να μην πάθουμε ασφυξία.




Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σου, μετά από αυτό το καλοκαίρι. Τόσο δισκογραφικά, όσο και με τις ζωντανές σου εμφανίσεις. Τι έχεις στο μυαλό σου να κάνεις;

Πρέπει να τελειώσω τις συναυλίες που έχω μέχρι το τέλος του Σεπτέμβρη. Μετά βλέπουμε. Είμαι ανοιχτή σε προτάσεις συνεργασίας φτάνει αυτές να βασίζονται στο σεβασμό και την αγάπη για τη καλή μουσική.

Μαρία, ευχαριστώ και για αυτή τη συνομιλία μας, να είσαι πάντα γερή και δυνατή και βέβαια σ' αυτό το παραμύθι, σ' αυτό το ταξίδι να είσαι αυτό που σου αξίζει. Πρωταγωνίστρια πρώτου μεγέθους!

Εγώ σε ευχαριστώ, Θεοδόση Βαφειάδη. Χαίρομαι που συνομιλώ με έναν άνθρωπο που δεν προδίδει τις επιλογές του, που μένει πιστός στο μετερίζι που λέγετε ραδιόφωνο, πάντα αντικειμενικός και σταθερός στις απόψεις του και βέβαια υποστηρικτής του καλού ελληνικού τραγουδιού. Αυτό που θέλω και εύχομαι για όλους μας είναι υγεία, για να μπορούμε από όποια μεριά κι αν είμαστε, να κάνουμε το σωστό για μας και για τον κόσμο που μας ακούει και του κρατάμε συντροφιά σε εύκολες ή δύσκολες στιγμές του.

Σεπτέμβριος 2009







Συνέντευξη με την Ελεωνόρα Ζουγανέλη


Ελεωνόρα γεννήθηκες και μεγάλωσες σ' ένα σπίτι όπου η μουσική και το θέατρο, γενικά οι τέχνες, ήταν η καθημερινότητά σας. Πώς το βίωσες όλο αυτό και πόσο σ' έχουν επηρεάσει οι γονείς σου;

Αισθάνομαι πολύ τυχερή γι' αυτό. Στο σπίτι μας μπαινόβγαιναν πολλοί τραγουδιστές, μουσικοί, ποιητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί... αυτές οι εμπειρίες και τα βιώματα ήταν από τα τυχερά μου και έχουν γράψει μέσα μου πολλές και διάφορες ιστορίες. Οι γονείς μου, με επηρέασαν όσο επηρεάζει κάθε γονιός το παιδί του. Πάρα πολύ δηλαδή! Το καλό είναι ότι έχουμε μεγαλώσει με μια ελευθερία. Και λέω "έχουμε" συνειδητά, γιατί και αυτοί μεγάλωσαν μαζί μου και εγώ μεγάλωσα δίπλα τους. Πιστεύω πραγματικά πως μπορούν να μάθουν μέσα από μένα και αυτό έχει συμβεί. Μπορώ να σου πω πως στη σχέση με τους γονείς μου, έμαθαν αυτοί περισσότερα από μένα, παρά εγώ απ' αυτούς! Και γι' αυτό έχουμε μια ισορροπημένη σχέση. Είναι άνθρωποι με ανοιχτό μυαλό. Δεν ήθελαν ποτέ να είναι διδακτικοί και φορτικοί στο να μου προσφέρουν πληροφορίες χωρίς νόημα και ουσία. Το σημαντικό που μου χάρισαν οι γονείς μου είναι ότι με πείσανε πως πρέπει να μπω στο παιχνίδι της ζωής και για μένα αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο, η καλύτερη στήριξη σ' ένα νέο άνθρωπο.


Ποια είναι τα μουσικά σου ακούσματα; Τι άκουγες από μικρή; Τι τραγούδια ακούς τώρα;

Άκουγα τα πάντα, δεν ήμουν ένα παιδί που άκουγε φανατικά ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής ή κάποιον συγκεκριμένο τραγουδιστή. Άκουσα πολύ rock κάποια στιγμή, ελληνικό και ξένο κυρίως. Άκουσα πολύ έντεχνη - λαϊκή, όπως το λένε, μουσική... την Βίκυ Μοσχολιού που είναι και η αγαπημένη μου μέχρι και τα ποπ σουξέ της εποχής. Άκουσα επίσης πολύ Sting, Quin, Michael Jackson... όπως και τώρα δηλαδή, ακούω πάρα πολλά είδη μουσικής! Απλά τον τελευταίο καιρό ακούω και ψάχνω όσο μπορώ την παραδοσιακή μουσική κάποιων χωρών... Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία... με έχουν κερδίσει το τελευταίο διάστημα!

Ήταν όνειρό σου να γίνεις τραγουδίστρια από μικρή; Έχεις σπουδάσει θέατρο, έτσι δεν είναι;

Ήταν το όνειρό μου από τότε που με θυμάμαι. Έχω σπουδάσει θέατρο και συνεχίζω να κάνω χορό. Όχι επαγγελματικά, αλλά το κάνω για το κέφι μου, έτσι γιατί μ' αρέσει. Με έχουν βοηθήσει όλα αυτά. Κυρίως το θέατρο. Όχι μόνο πάνω στη σκηνή που τραγουδώ, αλλά και στην προσωπική μου ζωή. Μου άνοιξε ένα δρόμο μελέτης δηλαδή, δεν είχα κατεύθυνση πριν το θέατρο. Μου έδειξε προς τα που πρέπει να πάω.

Πιστεύεις πώς είναι απαραίτητα όλα αυτά τα εφόδια για την εξέλιξη ενός τραγουδιστή σήμερα;

Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να ψάξει να βρει τη σκηνική του παρουσία. Την παρουσία του αρχικά και μετά την παρουσία του επί σκηνής! Για μένα όσα περισσότερα πράγματα κάνεις και μελετάς συνεχώς, καλό είναι. Αυτό σε βοηθά να γνωρίσεις τον εαυτό σου και επομένως να έχεις και παρουσία.


Θα ήθελα να μου πεις πώς ξεκίνησε η περιπέτειά σου στο ελληνικό τραγούδι. Όλα άρχισαν από μια ακρόαση, σωστά;

Σωστά! Γενικά, ήμουν συνηθισμένη με τις οντισιόν εκείνη την περίοδο(2003-4) και ως ηθοποιός. Έπρεπε να βρω έναν τρόπο για να υπάρξω σ' αυτό το χώρο σαν τραγουδίστρια. Οι γονείς μου ποτέ δεν υπήρξαν για μένα το μέσο για να μου ανοίξει μια πόρτα. Ποτέ... ούτε και σε πιο απλά πράγματα, στο σχολείο ας πούμε. Δεν είμαστε τέτοια οικογένεια! Έτσι λοιπόν βρέθηκα στην Δεύτερη Ακρόαση της Μικρής Άρκτου και του στιχουργού Παρασκευά Καρασούλου. Τον θαύμαζα από τότε και τον θεωρώ ένα πολύ σημαντικό άνθρωπο που ξέρει από μουσική και έχει ένα κριτήριο. Εγώ ήθελα να πάω να διαγωνιστώ και πίστευα πως και τα υπόλοιπα παιδιά που θα επιλέξουν αυτόν τον τρόπο, θα ήταν άτομα που το έχουν σκεφτεί σοβαρά. Μου άρεσε σαν διαδικασία, γνωρίστηκα με κάποια άτομα, μας επέλεξαν και μας είπαν: "Εσύ θα πεις το τραγούδι αυτό... εσύ θα πεις το τραγούδι του τάδε..." και έτσι βγήκε ο περίφημος αυτός δίσκος, όπου τραγουδώ το "Μια βροχή" των Κώστα Τσίρκα-Γεράσιμου Ευαγγελάτου και το ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη "Ποιος ξέρει" σε μουσική Μίλτου Σελητσανιώτη, ντουέτο με τη φίλη μου τη Νατάσσα Μποφίλιου. Η Νατάσσα εκεί βρήκε δύο-τρεις συνεργάτες που την ακολουθούν πιστά και έχουν δημιουργήσει από τότε μια ομάδα. Εγώ δεν δέθηκα με κάποιο άτομο εκεί και έτσι έφυγα γρήγορα... Βέβαια, δεν είμαι και άτομο πολύ της ομάδας... δεν το έχω ακόμα αυτό. Θέλω να συνεχίσω να συνυπάρχω με ανθρώπους που εκτιμώ χωρίς να είναι κάτι "ομαδικό". Χαίρομαι πάντως που εκεί γνώρισα τη Νατάσσα, την παρακολουθώ από τότε και γουστάρω που προχωράμε παράλληλα!


Πώς βλέπεις αυτή τη νέα γενιά στο ελληνικό τραγούδι, αλλά και γενικότερα τους νέους ανθρώπους; Ποια είναι κατά τη γνώμη σου, τα προτερήματα και ποια τα μειονεκτήματά της;

Σαν γενιά, όχι μόνο οι τραγουδιστές, αλλά γενικότερα... έχουμε κάτι, αυτό είναι το μόνο σίγουρο! Υπάρχουν άνθρωποι που πάνε κόντρα σ' αυτά που έκαναν οι παλαιότεροι έτσι για την κόντρα μόνο, υπάρχουν και κάποιοι που κάνουν πιο συνειδητά πράγματα, η ουσία είναι πως υπάρχει μια γενικότερη κίνηση πάντως, εγώ τουλάχιστον αυτό αντιλαμβάνομαι. Ξέρω ότι υπάρχουν πάρα πολλοί συνομήλικοί μας που δεν το πιστεύουν αυτό. Το προτέρημα της γενιάς μας είναι πως όλοι βγήκαν με χαρακτήρα και άποψη! Δεν θεωρώ πως βγήκε κάποιο παιδί από τη γενιά μας ας πούμε, έτσι όπως βγήκαν πιο πριν, τη δεκαετία του '90 για παράδειγμα, μιμούμενοι αρκετές φορές κάποιον άλλο!


Μετά από αρκετές συμμετοχές σε διάφορους δίσκους, θα κάνεις το 2008 την πρώτη σου ολοκληρωμένη προσωπική δισκογραφική δουλειά, το "Έλα". Πώς έγινε αυτός ο δίσκος;

Ο πρώτος δίσκος πήρε αρκετό χρόνο, δουλεύω αρκετά χρόνια στο χώρο χωρίς να έχω προσωπική δουλειά. Δηλαδή έμαθα ότι ήταν να μάθω με επανεκτελέσεις και διάφορα άλλα πράγματα και κάποια στιγμή είχα την ανάγκη να εκφράσω δικό μου ήχο, την δική μου φωνή, όπου κι αν εμφανιζόμουν. Όλοι οι άνθρωποι που έχουν γράψει στο δίσκο μου, είναι άνθρωποι που με έχουν επιλέξει στο παρελθόν να συνεργαστώ μαζί τους, ο Α. Μιτζέλος, ο Φ. Πλιάτσικας... είχα έτσι κι αλλιώς μια επαφή μαζί τους και τους ζήτησα τα τραγούδια. Και αυτοί ήξεραν που τα έδιναν, με είχαν ακούσει live, γνωρίζανε τις δυνατότητές μου, τον τρόπο που εκφράζομαι και μου έδωσαν πράγματα κοντά σε μένα. Και τους ευχαριστώ πολύ γι' αυτό. Ο δίσκος έχει οκτώ καινούργια τραγούδια, ένα διασκευασμένο ιταλικό τραγούδι, το "φεύγω για μένα μια φορά" και το "τικ τακ του ρολογιού" των Λ. Παπαδόπουλου - Μ. Κριεζή που πρωτοερμήνευσε πριν αρκετά χρόνια η Μαργαρίτα Ζορμπαλά. Και βέβαια σε αυτό το δίσκο γνώρισα και συνεργάστηκα με τη Sunny Μπαλτζή που τη θαύμαζα πάρα πολύ και είμαι χαρούμενη που ταιριάξαμε σαν άνθρωποι καταρχάς. Με ξέρει η Sunny... το "έλα" είμαι εγώ και η Sunny είναι το "έλα". Η εξωτερική μας εμφάνιση μπορεί να μην είναι κοντά, αλλά είναι κοντά η ψυχή μας, ταιριάζουμε απόλυτα! Θεωρώ για πρώτο ξεκίνημα πως αυτός ο δίσκος ήταν ότι καλύτερο για μένα!

Μίλησε μου γι' αυτό το τραγούδι. Εκφράζει πολλούς νέους κυρίως ανθρώπους. Πώς θα το χαρακτήριζες;

Είναι αληθινό, άμεσο και μιλά για τη μοναξιά και την απόγνωση που νιώθουμε πολλές φορές στη γρήγορη αυτή ζωή όπου τρέχουμε όλοι να προλάβουμε δεν ξέρω και εγώ τι... είναι ένα τραγούδι - ξέσπασμα που ζητάει να φωνάξει, επί της ουσίας αποδέχεται την ανάγκη της συνύπαρξης και της ένωσης. Το "Έλα" είναι κάλεσμα σε άλλους ανθρώπους, γιατί η μοναξιά δεν πάει πουθενά. Είναι πολύ ωραίο πράγμα να είμαστε μόνοι μας μερικές φορές για να μαθαίνουμε πράγματα, αλλά είναι ωραίο αυτά που μαθαίνουμε κάποια στιγμή να τα μοιραζόμαστε με άλλους. Θεωρώ πως δεν ήμαστε προβληματική γενιά... με δυσκολίες ή χωρίς δυσκολίες, πιστεύω πως δεν θα πάρουμε πολλά ψυχοφάρμακα. Οι μεγαλύτεροί μας πήραν περισσότερα Θεοδόση!

Πώς ήταν η πρώτη φορά που τραγούδησες επαγγελματικά μπροστά σε κόσμο;

Καταρχάς να σου πω πως όποτε τραγουδούσα σε κόσμο, από τις σχολικές γιορτές ακόμα, μου άρεσε. Αυτόματα κάθε φορά που τραγουδούσα ανέβαινε και η ψυχολογία μου. Οπότε κατάλαβα από μικρή ηλικία πως αυτό το πράγμα γράφει μέσα μου. Πρώτη φορά που δούλεψα επαγγελματικά ήταν στην "Αρένα"(2004-5) με το Γιώργο Νταλάρα και τον Αντώνη Ρέμο και εκεί δυσκολεύτηκα πάρα πολύ, επειδή το μαγαζί ήταν τεράστιο, ο κόσμος πολύς... ήταν μια δύσκολη εμπειρία. Όχι κακή, δύσκολη. Δύσκολη γιατί ένα κοριτσάκι από το πουθενά βρέθηκε ξαφνικά να τραγουδά κάθε βράδυ σε 3.000 ανθρώπους. Ήταν μια αρένα... κυριολεκτικά! Εκεί συνειδητοποίησα πως πρέπει, εκτός από το να έχεις μια καλή φωνή και να τραγουδάς σωστά, χρειάζεται δουλειά γι' αυτό το πράγμα. Και έτσι ξεκίνησα να δουλεύω πραγματικά σε σχέση με το τραγούδι και χρειάστηκε να ξεπεράσω πολλά δικά μου προσωπικά θέματα για να μπορέσω να εκτεθώ και ν' αρχίσω να επικοινωνώ με τον κόσμο. Είχα τρομερή αγωνία κάθε βράδυ, δεν μπορώ να πω πως είχα απολαύσει εκείνη τη χρονιά. Ήταν τόσο μεγάλη και έντονη η πίεση που έλεγα: Θεέ μου, αυτό είναι το τραγούδι που ήθελα να κάνω; Και με είχε πιάσει και μια απογοήτευση και έλεγα μήπως τελικά δεν μπορώ να ασχοληθώ με το τραγούδι ;! Αλλά μαζί με την απογοήτευση μου ήρθε και πείσμα... και είπα: "Όχι ρε συ... θα δουλέψω και θα τα καταφέρω!".


Μια από τις καλύτερες στιγμές σου στη δισκογραφία ήταν και η συμμετοχή σου στο δεύτερο δίσκο της Εστουδιαντίνας Νέας Ιωνίας Μαγνησίας. Πώς νιώθεις που ο Γιώργος Νταλάρας τα τελευταία χρόνια έκανε δεύτερη φωνή μόνο στην κορυφαία Ελένη Βιτάλη και σ' εσένα;

Μεγάλη τιμή. Με κάλεσε ο Γιώργος να συμμετάσχω στο δίσκο "Δάκρυ στο Γυαλί" με την σπουδαία αυτή ορχήστρα από το Βόλο. Το κομμάτι που είχε για μένα ήταν το "μια του κλέφτη". Αυτό ήταν να πω και κάποια στιγμή μου πρότεινε να πω και το "όταν πέφτει το βράδυ", γι' αυτό είναι και τόσο χαμηλά στον τόνο του, γιατί ήθελε να το δοκιμάσει σαν ιδέα, προφανώς για να του κάνω κάποια φωνητικά. Όμως του άρεσε αυτό το υποχθόνιο που βγήκε από τη φωνή ενός κοριτσιού που τραγουδάει σε ανδρικό τόνο και αυτό το ψιθυριστό που υπήρχε και έτσι έμεινε η δική μου φωνή σαν πρώτη και του Γιώργου σαν δεύτερη. Με βοήθησε ο Νταλάρας, είναι ένας άνθρωπος που πραγματικά με στήριξε και τον αγαπώ πολύ!


Έχεις κάνει πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους συνεργασίες. Γιάννης Κούτρας, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Διονύσης Τσακνής, Φίλιππος Πλιάτσικας, Μπάμπης Στόκας, Μανώλης Λιδάκης, Μιχάλης Χατζηγιάννης ... Ποιές συνεργασίες ξεχωρίζεις;

Είμαι τυχερή στις συνεργασίες μου. Απ' όλους κάτι παίρνεις. Γενικά, δεν μου αρέσει να απορρίπτω κανέναν, ούτε να βάζω ταμπέλες, ποιος ήταν καλύτερος και ποιος χειρότερος. Όλοι, μα όλοι... ήταν δάσκαλοι.


Μια συνεργασία που σίγουρα σ' έχει σημαδέψει, είναι η πρόσφατη συνύπαρξή σου με το μεγάλο Δημήτρη Μητροπάνο...

Εννοείται... αυτή η συνεργασία είναι σταθμός για μένα. Ένας λαϊκός τραγουδιστής που τον θαύμαζα πάντα. Όταν τον γνώρισα από κοντά τον αγάπησα ακόμα περισσότερο. Είναι λιτός και απέριττος. Ωραίος, ευγενής, δωρικός και ολιγόλογος.

Οι δημοσιογράφοι σου έχουν φερθεί καλά;

Μου έχουν φερθεί πάρα πολύ καλά όλοι οι δημοσιογράφοι. Και τους ευχαριστώ που ασχολούνται μόνο με την δουλειά μου.

Για το ραδιόφωνο τι έχεις να πεις;

Μου αρέσει πολύ το ραδιόφωνο. Ταξιδεύω και νιώθω συντροφιά σε όλες τις καταστάσεις της ζωής μου με αυτό.

Τηλεόραση βλέπεις; Έχεις παρατηρήσει πώς δεν υπάρχει μια σωστή μουσική εκπομπή όπου ένας νέος καλλιτέχνης να μπορεί να παρουσιάσει με ολοκληρωμένο και σωστό τρόπο την δουλειά του;

Βλέπω ελάχιστα, σχεδόν καθόλου. Ανοίγω τηλεόραση, αλλά για να δω dvd και πολλές ταινίες. Δυστυχώς, το έχω παρατηρήσει αυτό που λες και με στεναχωρεί που δεν υπάρχει μια καθαρά μουσική εκπομπή όπου να παρουσιάζει τις δημιουργίες των νέων τραγουδοποιών και ερμηνευτών.


Τα μελλοντικά σου σχέδια όσον αφορά τις ζωντανές εμφανίσεις σου; Θα κάνεις κάτι πιο προσωπικό φέτος;

Ναι, θα κάνω κάτι πιο προσωπικό αυτή την χειμερινή σαιζόν. Ήρθε η ώρα να το κάνω τώρα. Για μένα το live είναι ιερή στιγμή. Η πιο ελεύθερη στιγμή της ζωής μου και εγώ αναζητώ την ελευθερία. Δεν είχα τη διάθεση να το κάνω ακόμα, τώρα όμως βρήκα και τη διάθεση και τον λόγο να το κάνω. Ξέρω πως πρέπει να εκφραστώ και να πω κάποια πράγματα που έχω ανάγκη. Αυτό θα γίνει φέτος το χειμώνα στο Σταυρό του Νότου, όπου θα συνεργαστώ με ένα νέο παιδί, το Δήμο Αναστασιάδη. Δοκιμάζουμε διάφορα πράγματα, εκτός από τα δικά μας τραγούδια, θα έχουμε και πολλές διασκευές απ' όλα τα είδη της μουσικής.

Και δισκογραφικά; Μετά το "Έλα" ποια θα είναι η επόμενη κίνησή σου;

Ακούω πολλά και διάφορα πράγματα το τελευταίο διάστημα. Είμαι σε μια δημιουργική φάση που δεν ξέρω που θα με οδηγήσει.


Η πειρατεία σ' έχει επηρεάσει; Πώς βλέπεις αυτή την κατάσταση με την ανεξέλεκτη διακίνηση μουσικής μέσω διαδικτύου;

Όσον αφορά τις πωλήσεις έχει επηρεάσει τους πάντες... Προσωπικά δεν θα μπω στο internet να ψάξω έναν καλλιτέχνη ή να κατεβάσω ένα τραγούδι. Μπορεί να τον γνωρίσω από ένα τραγούδι που θ' ακούσω στο ραδιόφωνο και να μπω στο internet για να δω τι άλλο έχει κάνει ή να τον δω σ' ένα live. Αλλά γενικά, αν ένα τραγούδι μου αρέσει θα πάω να πάρω το cd γιατί μου αρέσει να το βλέπω στην βιβλιοθήκη μου, με τους στίχους και τις φωτογραφίες του!

Θες ένα κοινό άνευ όρων ή ένα κοινό κριτικό; Τι προτιμάς;

Θέλω ένα κοινό που να επικοινωνώ μαζί του και να καταλαβαίνει. Ούτε παραδομένο χωρίς λόγο ούτε όμως και κριτική χωρίς λόγο.

Τι σημαίνει για σένα φιλία;

Φιλία για μένα είναι από τα σημαντικότερα πράγματα στη ζωή μου και έχω φίλους από τα παιδικά μου χρόνια. Από 'κει και πέρα είμαι ένα κοινωνικό άτομο που αποκτώ καλές σχέσεις με τους περισσότερους ανθρώπους που συνεργάζομαι. Η δουλειά μας είναι δύσκολη, οι ρυθμοί είναι απίστευτα γρήγοροι, αλλά με τους ανθρώπους που έχουμε ενωθεί-έστω και για μια καλοκαιρινή περιοδεία, όπως τώρα με το Γιώργο Καραδήμο και την Ασπασία Θεοφίλου-δεν χανόμαστε.


Ολοκληρώνοντας αυτή την κουβέντα θα ήθελα να μου πεις ποιο τραγούδι, όχι από τα δικά σου, πιστεύεις πως γράφτηκε για σένα! Κι ας μην το ξέρει ο δημιουργός του... εσύ κάθε φορά που τ' ακούς, λες για μένα το έγραψε!

Το Ήτανε Αέρας... του Γιώργου Καζαντζή που τραγούδησε η Λιζέτα Καλημέρη!

Ήτανε αέρας πάντα σύννεφο σκοτεινό
Δεν την βρίσκεις δεν την φτάνεις ψάχνει το χαμό
Ήτανε αέρας πάντα σύννεφο βιαστικό
Μες σε τρένα μες σε πλοία κλαίει το χωρισμό

Αύγουστος 2009


Συνέντευξη με τη Μαρία Λούκα



Μαρία γεννήθηκες στο Ηράκλειο... ο πατέρας σου από την Κρήτη και η μητέρα σου από τη Λάρισα. Πόσο και πώς σ' έχουν επηρεάσει οι δύο αυτοί τόποι ως δημιουργό και ερμηνευτή τραγουδιών;

Σαφώς και η επιρροή του τόπου καταγωγής στα μουσικά ακούσματα είναι πολύ μεγάλη. Μεγαλώνοντας στην Κρήτη, παρόλο που δεν άκουγα στο σπίτι πολύ Κρητική μουσική συνειδητοποιώ ότι έχει περάσει κυτταρικά στη μουσική που παράγω. Αυτό εμφανίζεται περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου, πολλές φορές ασυναίσθητα, ανασύροντας μνήμες των παιδικών μου χρόνων από γλέντια και συνάξεις. Παρόλο που μεγάλωσα στην Κρήτη υπάρχουν και πολύ έντονες επιρροές από την πατρίδα της μητέρας μου, τη Λάρισα. Ψάχνοντας και ανακαλύπτοντας τους ρυθμούς και τα ηχοχρώματα της Θεσσαλίας συνειδητοποιώ ότι τα περιέχω και τα μεταποιώ μέσα από το προσωπικό μου φίλτρο εκφράζοντας τα στη μουσική μου. Ένα παράδειγμα είναι το "Μάτια μου ζωγραφιστά".


Όταν ήσουν μικρή και αργότερα στα εφηβικά σου χρόνια τι μουσική άκουγες; Ποιες φωνές αγαπούσες; Με ποιους ήχους μεγάλωσες;

Τα ακούσματα της εφηβείας μου ήταν κυρίως τα λαϊκά της εποχής... Ελένη Βιτάλη, Χαρούλα Αλεξίου, Βίκυ Μοσχολιού... είναι φωνές που έχουν δέρμα... τραγουδάνε και οι φωνές τους έχουν αίμα. Είναι μεγάλο σχολείο για μένα και τις λατρεύω! Στη μητέρα μου αρέσει πολύ ο Γιάννης Πάριος! Περνώντας ο καιρός άρχισα να ασχολούμαι περισσότερο με την ελληνική ροκ σκηνή ανακαλύπτοντας τις Τρύπες, τα Ξύλινα Σπαθιά, το Σωκράτη Μάλαμα... Τα τελευταία χρόνια και με την βοήθεια των συνεργατών μου έμαθα πολλά πράγματα για την μουσική σκηνή του εξωτερικού και λάτρεψα τους/τις Tom Waits, Nick Cave, Maleinen Peiroux, Nora Jones, Aretha Franklin.


Πώς ξεκίνησε η σχέση σου με τη μουσική και το τραγούδι; Τι σπουδές έχεις κάνει;

Οι σπουδές μου ξεκίνησαν στο ωδείο του Ηρακλείου μαθαίνοντας πιάνο και θεωρητικά. Συνέχισα μπαίνοντας στη χορωδία του Δήμου και έπειτα ασχολήθηκα με μαθήματα κιθάρας. Από 4 χρονών θυμάμαι τον εαυτό μου να τραγουδά και όπως μου λένε οι κοντινοί μου το έκανα και πριν!!!


Πώς πήρες την απόφαση να έρθεις στην Αθήνα και να γίνεις μια επαγγελματίας τραγουδίστρια; Και πέρα από τις διάφορες δυσκολίες που σίγουρα συνάντησες, πίστευες τότε πως θα τα καταφέρεις τελικά να κάνεις αυτό που πραγματικά ήθελες;

Ερχόμενη το 2000 στην Αθήνα για σπουδές στα Τ.Ε.Ι. Αθηνών, ξεκίνησα να εργάζομαι σ' ένα ρεμπετάδικο στο Παγκράτι. Η μια εργασία έφερε την άλλη μέχρι την στιγμή της συνεργασίας μου με το Δ. Σαββόπουλο και το Ν. Παπάζογλου. Από εκεί και πέρα συνεργάστηκα με τους Σ. Μάλαμα, Ε. Βιτάλη, Μ. Λιδάκη, Μ. Πασχαλίδη, Ν. Μαμαγκάκη, Γ. Χαρούλη. Ξεκινώντας να τραγουδάω το ζητούμενό μου δεν ήταν η καριέρα αλλά η επικοινωνία μου με τον κόσμο. Έτσι πορεύομαι κοντά 10 χρόνια θεωρώντας ότι ακόμα είμαι πολύ νέα στο επάγγελμα για να θεωρήσω ότι έχω καταφέρει κάτι. Υπάρχει για μένα πολύ μεγάλος δρόμος ως ανακάλυψη της μουσικής και του εαυτού μου μέσω αυτής. Οι όποιες δυσκολίες είναι μέσα στα πλαίσια της διδαχής και της εξέλιξης μου άρα και καλοδεχούμενες. Χωρίς κόπο τα πράγματα φθηναίνουν.


Θέλω να θυμηθείς την πρώτη φορά που τραγούδησες μπροστά σε κόσμο... πώς ένιωσες; Και βέβαια να μας πεις ποιο ήταν το πρώτο τραγούδι που έγραψες και κάτω από ποιες συνθήκες το έγραψες!

Η πρώτη φορά που βρέθηκα μπροστά σε κοινό ήταν σε ηλικία 10 χρονών σε μια γιορτή του σχολείου. Ήμουν αρκετά συμφιλιωμένη με τη σκηνή. Το άγχος όπως και όλες οι περιττές φοβίες έρχονται μεγαλώνοντας. Στίχους έγραφα πάντα όπως και το μεγαλύτερο ποσοστό τον Ελλήνων, αλλά το πρώτο μου ολοκληρωμένο τραγούδι ήταν το "Τσίρκο" και το έγραψα το 2003! Ουσιαστικά είναι η περιγραφή ενός ανθρώπου που βρίσκεται πάνω στην σκηνή και αντιμετωπίζει τα μάτια και τις προσδοκίες των ακροατών.

Μέσα σε επτά χρόνια περίπου κατάφερες να συνεργαστείς, είχες την τύχη να βρεθείς δίπλα σε σπουδαίους τραγουδοποιούς και μεγάλες φωνές... Διονύσης Σαββόπουλος, Ελένη Βιτάλη, Νίκος Παπάζογλου, Μανώλης Λιδάκης... τι κέρδισες, τι πήρες από αυτές τις συναντήσεις;

Ευρισκόμενη δίπλα σε τέτοιους δημιουργούς και ερμηνευτές Θεοδόση, το πρώτο και κύριο πράγμα που αποκόμισα είναι η στάση και η συμπεριφορά απέναντι στη μουσική. Πέρα από το καλλιτεχνικό υπόβαθρο και την αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετωπίζουν αυτοί οι άνθρωποι την τέχνη τους, μου δίδαξαν και την ευθύνη απέναντι στο κοινό. Περισσότερο όμως μου δίδαξαν τη στάση και την ευθύνη απέναντι στους συνεργάτες.


Μια ιδιαίτερη και ξεχωριστή στιγμή στην πορεία σου είναι και η συνάντησή σου με τον Σωκράτη Μάλαμα... μίλησέ μας γι' αυτή τη συνεργασία. Πώς προέκυψε;

Η συνεργασία με τον Σωκράτη ήρθε το 2003.Εκείνη την περίοδο εγώ εμφανιζόμουν με το Σαββόπουλο και τον Παπάζογλου στον Κεραμεικό. Εκεί ήρθε ένα βράδυ ο Σωκράτης, με άκουσε και ζήτησε οντισιόν. Την κάναμε και έτσι συνεργαστήκαμε για περίπου 3,5 χρόνια. Σπουδαίο σχολείο να είσαι δίπλα στον Μάλαμα, όχι μόνο για την καλλιτεχνική του στάση, αλλά και την ξεχωριστή και ιδιαίτερη προσωπικότητα του. Ο Σωκράτης με βοήθησε πολύ και όσον αφορά τη μουσική αλλά κυρίως θεωρώ ότι με εξέλιξε σαν άνθρωπο. Παρ' όλες τις συνεργασίες που είχα κάνει πιο πριν, ήταν ο μόνος ο οποίος μου έδωσε χώρο και βήμα σ' ένα πρόγραμμα να βγω μπροστά και να αναδείξω το όποιο ταλέντο και λόγο έχω. Του το χρωστώ... Αισθάνομαι ότι είναι ένας φίλος που θα έχω για πάντα στη ζωή μου.

Το 2006 θα κάνεις τον πρώτο σου δίσκο, με 12 δικά σου τραγούδια και τίτλο: "Καλημέρα". Πώς βλέπεις τη μέχρι τώρα πορεία του και πως θα χαρακτήριζες τα τραγούδια σου αυτά;

Τα τραγούδια μου αυτά είναι ουσιαστικά η παρθενική μου εμφάνιση στη δισκογραφία… Είναι ένα υλικό το οποίο δημιουργήθηκε την περίοδο 2003-2005. Προσπάθησα να βρω το χώρο μου και τον ήχο μου, δοκιμάζοντας πολλά στοιχεία και είδη από την παράδοση μέχρι ψήγματα ποπ. Νομίζω ότι μπορώ να είμαι περήφανη... έκανα ότι καλύτερο μπορούσα για τότε. Ο δρόμος συνεχίζει να μου προσφέρει εμπειρία και καλύτερη κατανόηση του τί θέλω να κάνω και πώς μπορώ να το εκφράσω.

Ποιοι σε βοήθησαν σε αυτή την πρώτη σου δουλειά; Έχουν ξεχωρίσει αρκετά τραγούδια ήδη από αυτό τον δίσκο... εσύ ποιο αγαπάς περισσότερο και γιατί; Ποιο είναι το πιο αυτοβιογραφικό σου τραγούδι;

Στην πρώτη μου απόπειρα κινητήριος δύναμη ήταν ο Μάλαμας, ο οποίος ήταν και ο πρώτος άνθρωπος που άκουσε το υλικό μου. Έπειτα σαφώς και η βοήθεια του τότε παραγωγού μου Άγγελου Σφακιανάκη ήταν καταλυτική. Δεν μπορώ να πω ότι αγαπώ πιο πολύ ένα συγκεκριμένο τραγούδι... λίγο τετριμμένο αλλά έτσι είναι! Ίσως αυτό που με συγκινεί περισσότερο, λόγω συναισθηματικής φόρτισης είναι το "Σε ποια γη" το οποίο είναι γραμμένο για τον αδερφό μου Γιώργο, ο οποίος έχει χαθεί εδώ και κάποια χρόνια. Νομίζω πιο αυτοβιογραφικό τραγούδι μου θα χαρακτήριζα το "χιόνι" γιατί είναι το μόνο που έγραψα εν θερμώ, δηλαδή την περίοδο που βίωνα αυτή την κατάσταση.


Έπειτα από αυτή τη δουλειά συμμετέχεις στην επανέκδοση του ιστορικού δίσκου "Κέντρο Διερχομένων" αλλά και σε άλλες δουλειές του Νίκου Μαμαγκάκη. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία και πώς ένιωσες που σε εμπιστεύτηκε ένας τόσο σημαντικός δημιουργός;

Ένα πρωί χτυπάει το τηλέφωνο και είναι ο κύριος Νίκος. Μου είπε πως θέλει να συναντηθούμε για να τραγουδήσω ένα κομμάτι στην τηλεοπτική σειρά Λούφα και Παραλλαγή. Βρεθήκαμε, το είπα και μετά μου ζήτησε να δοκιμάσουμε κάποια τραγούδια για την επανέκδοση του Κέντρου Διερχομένων... Το έκανα με μεγάλη χαρά και τεράστια ευθύνη. Ποτέ δεν μου αποκάλυψε πως έμαθε για μένα... Αυτά είναι τα μικρά μυστικά των συνεργατών! Το να μου δείξει τέτοια εμπιστοσύνη ο Ν. Μαμαγκάκης ήταν για μένα μια τεράστια ευκαιρία να έρθω σε επαφή με μια άλλη γενιά, μ' ένα άλλο επίπεδο και με μια άλλη ποιότητα δημιουργών. Έστω και για λίγο άγγιξα ένα μικρό, ζωντανό κομμάτι της ιστορίας της ελληνικής μουσικής.


Θα ήθελες να τραγουδήσεις μουσικοσυνθέτες αυτής της γενιάς; Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου δημιουργοί, ποιοι πιστεύεις πώς σε έχουν επηρεάσει ως τραγουδοποιό; Σε ποιους "χρωστάς";

Εννοείται πως θα ήμουν τυχερή αν κατάφερνα να τραγουδήσω Χατζιδάκι, Θεοδωράκη αλλά και Τσιτσάνη. Σαφώς και έχω επηρεαστεί από αυτούς τους σπουδαίους δημιουργούς, γιατί αν μη τι άλλο είναι η ιστορία μας. Ως τραγουδοποιό περισσότερο όμως και ηλικιακά έχω επηρεαστεί από τη γενιά του '90. Σωκράτης Μάλαμας, Ορφέας Περίδης, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, η Ελένη Βιτάλη ως συνθέτρια και ως στιχουργός είναι τα άτομα που με έχουν αγγίξει πιο πολύ. Όσο για το σε ποιους χρωστώ... είναι πολλοί. Περισσότερο όμως θα ξαναπώ τον Σωκράτη Μάλαμα γιατί είναι ο πρώτος που με εμπιστεύτηκε και με έβγαλε πιο μπροστά.

Έχεις ήδη ολοκληρώσει το νέο κύκλο τραγουδιών σου με γενικό τίτλο: "Ιστορίες" και σύντομα θα κυκλοφορήσει. Μίλησέ μας γι’ αυτή τη νέα σου δουλειά, για τους συνεργάτες μουσικούς που συμμετέχουν και για το ύφος των νέων σου τραγουδιών.

Σε αυτή την εργασία έχω πειραματιστεί αρκετά με έναν πιο ηλεκτρικό ήχο. Ήταν ανάγκη μου να έρθω πιο κοντά σε αυτό που εκείνη την περίοδο είχα μέσα μου σαν άκουσμα. Η ευτυχία ήταν ότι συνεργάστηκα με σπουδαίους μουσικούς, όπως τον Κώστα Παρίση με τον οποίο δουλέψαμε μαζί τις ενορχηστρώσεις, τον Αντώνη Ανισέγκο στο πιάνο, τον Θάνο Μιχαηλίδη στα τύμπανα, τον Φώτη Σιώτα στα βιολιά και βιόλες. Όλοι τους σπουδαίοι μουσικοί και εξαιρετικά παιδιά με άποψη και ευγένεια. Επίσης συνεργάστηκα με δυο μπάντες σε ένα τραγούδι το όποιο ήθελα να κάνω σε δυο εκδοχές, τους Nigma και τους Incognia. Τα παιδιά συμμετείχαν με το ταλέντο και την όρεξή τους και νομίζω ότι βγήκε ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα!


Είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τον πρώτο σου δίσκο, έτσι; Αυτό συμβαίνει επειδή και εσύ αλλάζεις σαν άνθρωπος όσο περνούν τα χρόνια... σωστά; Τα τραγούδια αυτά τα ερμηνεύεις στα live σου... ποια μηνύματα παίρνεις όλο αυτό το διάστημα από τους ακροατές των συναυλιών σου;

Είναι ένα υλικό το οποίο αντιπροσωπεύει τη φάση της ζωής μου. Εννοείται πως όλα αλλάζουν τριγύρω και μαζί με αυτά και εγώ. Οπότε φαντάζομαι ότι και η μουσική είναι κάτι που μεταμορφώνεται μέσα στο χρόνο. Βέβαια, τα ηχοχρώματα αλλάζουν...ο πυρήνας μένει πάντα σταθερός. Όλα πηγάζουν από την καρδιά και αυτή δεν αλλάζει ποτέ. Μόνο οι εκφράσεις αλλάζουν. Μέχρι στιγμής, η αίσθηση που παίρνω από τον κόσμο είναι πολύ θετική και είμαι ευγνώμων γι' αυτό. Θα δούμε στο πέρασμα του χρόνου αν τελικά αυτά τα τραγούδια έχουν κάτι να πουν!


Τον τελευταίο χρόνο περίπου έκανες πολλές επιτυχημένες εμφανίσεις -και συνεχίζεις- μόνη σου σε όλη την Ελλάδα, έχοντας δίπλα σου μια εξαιρετική μπάντα... πώς ήταν τα πράγματα; Οι αντιδράσεις του κόσμου που ερχόταν να σε ακούσει; Και πέρα από τα δικά σου, ποια άλλα τραγούδια ερμηνεύεις στις ζωντανές σου εμφανίσεις; Ποιο είναι το ρεπερτόριο των συναυλιών σου;

Αρχικά τίποτα δεν είναι εύκολο. Μέχρι να φτάσεις σ' ένα σημείο να πείσεις τον εκάστοτε ιδιόκτητη να σου παραχωρήσει τον χώρο του θέλει μια προσπάθεια. Ευτυχώς όμως, όλα πήγαν καλύτερα από το αναμενόμενο! Ξέρεις, στην αρχή, πρέπει να ρισκάρεις. Τόσο εσύ όσο και οι άνθρωποι που σε πιστεύουν. Ο χειμώνας μας πήγε υπέροχα. Ο κόσμος στην περιφέρεια μας δέχτηκε με πολύ χαρά και δίψα. Κάποιοι τραγουδούσαν και τα δικά μου τραγούδια και αυτό με συγκίνησε. Θέλει δρόμο και δισάκι στον ώμο μέχρι να τους μάθεις τα τραγούδια, ειδικά όταν δεν χρησιμοποιείς διαφήμιση, τηλεοράσεις και γενικά ΜΜΕ για να προβληθείς. Από στόμα σε στόμα γίνεται η δουλειά! Όσον αφορά το ρεπερτόριο λέω ότι μου αρέσει και μου κατέβει στο κεφάλι! Από Μοσχολιού μέχρι Τρύπες και από Χατζιδάκι μέχρι Depech Mode... τι να κάνεις;!


Αρκετοί άνθρωποι του χώρου μιλάνε για τη νέα γενιά δημιουργών και καλλιτεχνών. Κάτι που πιστεύω και στηρίζω και εγώ με πάθος... εσύ πώς τη βλέπεις αυτή τη νέα μουσική γενιά στην οποία ανήκεις και εσύ. Ποιους θαυμάζεις απ' όλα αυτά τα παιδιά;

Έχω πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στα παιδιά που βγαίνουν τώρα και πιστεύω τα διαμάντια που γράφονται θα φανούν από την επόμενη πενταετία και μετά. Όλα θέλουν το χρόνο τους για ν ' ανθίσουν. Ζούμε σε μια έντονη εποχή και αυτοί που έχουν τις αισθήσεις τους προσηλωμένες την αφουγκράζονται. Κάποια από τα παιδιά που εκτιμώ πολύ τη γραφή τους είναι οι Νίκος Ζουρνής, Δημήτρης Καρράς, Λεωνίδας Μπαλάφας, Νικήτας Κλιντ, Misuse, η Δανάη Παναγιωτοπούλου. Όσο για τους τραγουδιστές είναι αρκετοί... ο χρόνος θα δώσει στον καθένα το χώρο του. Το μόνο που χρειάζεται είναι υπομονή!

Με το διαδίκτυο τι σχέση έχεις; Σ' έχει βοηθήσει; Τα καταφέρνεις μαζί του;

Η αλήθεια είναι ότι με την τεχνολογία δεν τα πάω και τόσο καλά, προσπαθώ όμως! Τον τελευταίο χρόνο ασχολούμαι αρκετά και έχω πολλές επαφές και με άτομα στο εξωτερικό. Επίσης βρίσκω μουσικές που διαφορετικά δεν θα μπορούσα να ανακαλύψω στην Ελλάδα. Το διαδίκτυο είναι ένα καταπληκτικό μέσο για να ανοίγεις τα μάτια και τα αυτιά σου. Αρκεί να μην γίνεσαι δούλος του όπως και σε κάθε πράγμα. Η υπερβολή δεν βοηθά ποτέ.


Ακούς ραδιόφωνο; Βλέπεις τηλεόραση ; Τα Μ.Μ.Ε. γενικά σου έχουν φερθεί καλά μέχρι στιγμής;

Ακούω πολύ ραδιόφωνο και στην τηλεόραση βλέπω κυρίως ταινίες. Καμιά φορά βέβαια πετυχαίνω και κάποια πολύ καλά ντοκιμαντέρ όπως και σειρές κυρίως κωμικές που θα κάτσω να δω. Δεν θα μπορούσα να έχω παράπονο διότι με το που κυκλοφόρησε η δουλειά, χωρίς κάποιες ιδιαίτερες δημόσιες σχέσεις, κυρίως το ραδιόφωνο αλλά και τα έντυπα με αγκάλιασαν αρκετά. Μέχρι στιγμής, η αντιμετώπιση μέχρι εκεί που θέλουν και οι δυο πλευρές είναι καλή. Όσο για την τηλεόραση, νομίζω ότι είμαι ένας άνθρωπος που δεν θα μπορούσα να ανταποκριθώ στις ανάγκες της και έτσι δεν έχουμε ιδιαίτερες σχέσεις!


Πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να κάνει ένας νέος σήμερα μια αξιοπρεπή πορεία στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού; Πώς τα βλέπεις εσύ τώρα που, κατά γενική ομολογία, τα έχεις καταφέρει;

Καταρχάς, δεν νομίζω ότι έχω καταφέρει κάτι. Το μόνο που κάνω είναι να έχω την τύχη να κάνω αυτό που μ' αρέσει και να συντηρούμαι από αυτό... καμιά φορά και δύσκολα! Δε νομίζω ότι τα πράγματα είναι τόσο εύκολα όσο παλαιότερα διότι η προσφορά και η πληροφορία σήμερα είναι τεράστια σε σχέση με τη ζήτηση. Επίσης ζούμε την εποχή του αναλώσιμου. Δύσκολα μια εταιρεία, ένας σταθμός, τα μέσα θα δώσουν χρόνο σε κάτι για να ανθίσει. Πρέπει να υπάρχει άμεσο κέρδος. Θέλω να πιστεύω όμως ότι τα καλά πράγματα πάντα επιβιώνουν και βρίσκουν τρόπο να βγουν στο φως. Ίσως απλά χρειάζεται λίγο περισσότερος χρόνος...

Σε 30 ή 40 χρόνια... όταν κοιτάξεις πίσω σου και κάνεις έναν απολογισμό της πορείας σου στο ελληνικό τραγούδι... τι θα ήθελες να δεις;

Μμμμ... θα ήθελα να δω τον εαυτό μου χορτασμένο. Η επιδίωξη μου είναι να φτάσω στην εσωτερική πληρότητα και τη γαλήνη σε σχέση με αυτό που κάνω και αυτό που ζω. Σε 40 χρόνια θέλω να είμαι ένας ήσυχος άνθρωπος. Να μην έχω ακόμα την ανάγκη να υπάρχω μέσω της σκηνής και του κόσμου, αλλά να μπορώ να χαίρομαι τη ζωή μου και κάτω από τη σκηνή. Είναι για μένα πολύ σημαντικό να ξέρω πότε πρέπει να σταματώ.


Ποιο τραγούδι από τα παλιά θα ήθελες να ερμηνεύσεις σε πρώτη εκτέλεση και γιατί!

Το Όταν πίνει μια γυναίκα... Είμαι και λίγο μερακλού τι να κάνουμε;! Μου αρέσει πολύ αυτό το τραγούδι και πιστεύω ότι είναι μια από τις καλύτερες στιγμές της Αλεξίου.

Ιούλιος 2009


Συνέντευξη με τη Νατάσσα Μποφίλιου



Από πού είναι η καταγωγή σου Νατάσσα; Μίλησέ μας για την οικογένειά σου. Οι γονείς σου τί σχέση έχουν με τη μουσική;

Οι ρίζες μου είναι από τη Σικελία και το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, αλλά και οι δύο μου γονείς γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Αθήνα. Αγαπούσαν πολύ τις τέχνες γενικώς, ο μπαμπάς μου τραγουδάει και παίζει κιθάρα κι η μαμά μου ζωγραφίζει και ασχολούνταν κάποτε με το θέατρο. Αισθάνομαι πως μεγάλωσα σ' ένα σπίτι μορφωμένων, πολιτικοποιημένων και βαθιά ελεύθερων ανθρώπων και νιώθω αφάνταστα τυχερή γι' αυτό.


Όταν ήσουν μικρή και αργότερα στην εφηβική σου ηλικία, τί μουσική άκουγες; Με ποιες φωνές μεγάλωσες;

Μεγάλωσα ακούγοντας στο σπίτι Χρήστο Λεοντή, Μίκη Θεοδωράκη, Μάνο Χατζιδάκι, Μάνο Λοΐζο, Λένα Πλάτωνος, Αφροδίτη Μάνου, Στέλιο Καζαντζίδη, Βίκυ Μοσχολιού. Στο δωμάτιό μου έπαιζε εναλλάξ Doors, Sinatra και κλασική μουσική και στο σχολείο τραγουδούσα rock και Διονύση Σαββόπουλο. Χωρούσαν όλες αυτές οι μουσικές στην καρδιά μου πάντα με την ίδια ευκολία. Οι γυναικείες φωνές που μ' επηρέασαν είναι η Μαρία Δημητριάδη και η Δήμητρα Γαλάνη. Άλλες αγαπημένες μου γυναικείες φωνές: Nina Simone, Βίκυ Μοσχολιού, Τάνια Τσανακλίδου, Janis Joplin...


Το πολιτικό τμήμα της Νομικής Αθηνών πώς προέκυψε; Και πώς αποφάσισες αργότερα να ασχοληθείς επαγγελματικά με το τραγούδι;

Ήθελα να γίνω πολιτικός επιστήμονας, ν' ασχοληθώ με το διπλωματικό σώμα. Ξεκίνησα με πάθος, μέχρι που ο Κώστας Τσίρκας μου έδειξε το δρόμο για την πραγματική αγάπη της ζωής μου, γνωρίζοντάς μου τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο και ζητώντας μου να τραγουδήσω στο ντέμο που έφτιαξαν για την Δεύτερη Ακρόαση της Μικρής Άρκτου και του Παρασκευά Καρασούλου.
Δεν ξέρω αν πιστεύεις στα μεταφυσικά Θεοδόση, αλλά θέλω να σου πω μια μικρή ιστορία. Την πρώτη μέρα που πήγα στο Πανεπιστήμιο ήταν μια τσιγγάνα στα σκαλιά της Νομικής, η οποία ήθελε να μου πει τη μοίρα μου. Έδωσα το χέρι μου και λέω αν έχεις κάτι να μου πεις, καλώς. Και μου λέει: "Εσύ κορίτσι μου όλη σου τη ζωή, θα την περνάς μπροστά σ' ένα μικρόφωνο".
Τα λες βρε τέτοια πράγματα στον κόσμο; Εγώ καμιά σχέση με το τραγούδι, ούτε για αστείο. Δεν το είχα σκεφτεί δηλαδή, ίσως δεν ήθελα και να το σκεφτώ, γιατί θεωρούσα πως έναν ιδεολόγο σαν και μένα δεν τον σηκώνει!
Θέλω να δουλεύω με τους όρους μου, να αισθάνομαι καλά. Δηλαδή αυτή την τρέλα που βιώνουν συνήθως οι καλλιτέχνες με τις συνεργασίες, με το χρήμα, με το τί θα τους πάει πιο ψηλά... πιο ψηλά είναι μακριά μου. Δεν τα θέλω όλα αυτά, γι' αυτό και επιλέγω να δουλεύω με την ομάδα μου, ήσυχα, χωρίς πολλές φασαρίες και ό,τι κάνουμε το κάνουμε ήσυχα και με πολλή δουλειά.
Εγώ σκέφτηκα λοιπόν, με αυτά που μου είπε η τσιγγάνα, πως θα γίνω πολιτικός επιστήμονας, θα γίνω πολιτικός κάποια στιγμή, θα μιλάω στον κόσμο... σκέψου... ούτε καν πήγε το μυαλό στο τραγούδι! Και λέω κοίτα να δεις πως τα έφερε η ζωή τελικά!


Η σχέση σου με τη μουσική και το τραγούδι πώς ξεκίνησε; Έχεις κάνει σχετικές σπουδές από μικρή, έτσι δεν είναι;

Παίζω από πέντε ετών πιάνο και τραγουδούσα σπίτι και στις γιορτές του σχολείου. Έκανα θεωρητικά, τελείωσα τζαζ τραγούδι και γενικώς μ' αρέσει να το ψάχνω με τη μουσική... Θέλω ν' ασχοληθώ και μ' άλλα είδη τραγουδιού, να μάθω λίγη κιθάρα, και άλλα πολλά που ελπίζω να ανακαλύψω στην πορεία!


Θέλω να μου μιλήσεις για τη Δεύτερη Ακρόαση της Μικρής Άρκτου (2004) και για την επαφή σου με τον Παρασκευά Καρασούλο. Είναι η αρχή της πορείας σου στο ελληνικό τραγούδι... ας πιάσουμε το νήμα από την αρχή λοιπόν!

Εξαιρετική τύχη να βρεθούμε εκεί! Διασφαλίσαμε την καλλιτεχνική μας ταυτότητα και πήραμε τις πρώτες μας κατευθύνσεις από ένα σπουδαίο καλλιτέχνη. Δε νομίζω πως θα μπορούσαμε να κάνουμε καλύτερη αρχή πουθενά αλλού! Η "Ασπιρίνη" ήταν η αρχή... μετά μας πρότεινε ο τότε παραγωγός μας να κάνουμε έναν ολόκληρο δίσκο και έτσι προέκυψαν οι ανάσες. Εκεί γνωρίσαμε και τον Θέμη που μας βοηθούσε στις ηχογραφήσεις και στις ενορχηστρώσεις, και μετά έγιναν όλα όσα έγιναν!


Έχουν περάσει τέσσερα χρόνια περίπου από την κυκλοφορία του πρώτου σου προσωπικού δίσκου "Εκατό Μικρές Ανάσες" (2005) σε στίχους Γεράσιμου Ευαγγελάτου, μουσική Κώστα Τσίρκα και ενορχήστρωση Κώστα Παρίση... πώς βλέπεις την πορεία που έχει διανύσει μέχρι σήμερα;

Νομίζω ένας δίσκος κρίνεται στα live και στα live μας οι ανάσες πρωταγωνιστούν μ' έναν υπέροχο για μένα τρόπο. Ο κόσμος τις αγαπά και τις ζητάει και αυτό είναι τέλειο όταν συμβαίνει! Θέλω να συνεχίσω να δουλεύω σε τρίο. Μου αρέσει πάρα πολύ η ιδέα του συνθέτη που υπογράφει τη μουσική, του στιχουργού που υπογράφει το στίχο και του τραγουδιστή που υπογράφει την ερμηνεία. Ο καθένας στον τομέα του. Το τρία το θεωρώ έναν πάρα πολύ σημαντικό αριθμό, θέλω να δουλεύω σε τριάδα.


Τί σου αρέσει, τί ξεχωρίζεις στο λόγο του Ευαγγελάτου; Είναι ο ποιητής της γενιάς μας τελικά; Έχει γράψει, συνολικά, 28 τραγούδια μέχρι σήμερα για τη φωνή σου...

Τί να πω εγώ για το Γεράσιμο; Για μένα είναι αυτή τη στιγμή η καλύτερη γραφή και τον θεωρώ κορυφαίο της γενιάς του. Συγκινητική, ουσιώδης, ευφυής, παθιασμένη, με τσαμπουκά και ευγένεια. Ελπίζω να μου γράψει άλλα εκατό χιλιάδες τραγούδια!!!


Το 2006 θα βρεθεί στο δρόμο σου ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς του ελληνικού τραγουδιού, ο Σταμάτης Κραουνάκης. Μίλησέ μας γι' αυτήν τη συνεργασία. Είναι νομίζω η μοναδική δισκογραφική συμμετοχή σου. Θα ήθελες να ερμηνεύσεις τραγούδια δημιουργών αυτής ή και παλαιότερης γενιάς;

Ο Κραουνάκης είναι Θεός! Δάσκαλος! Τιμή μου τεράστια. Είμαι ανοιχτή στις συνεργασίες όπου θα βγουν όμορφα τραγούδια από καρδιάς...


Και όσον αφορά τις επί σκηνής συνεργασίες σου, ήσουν ιδιαίτερα τυχερή νομίζω: Χρόνης Αηδονίδης, Αφροδίτη Μάνου, Παναγιώτης Καλατζόπουλος... τί κέρδισες από τον καθένα; Τί πήρες από αυτές τις συνεργασίες;

Αφροδίτη Μάνου, Παναγιώτης Καλατζόπουλος, σπουδαίοι, λατρεμένοι και ιδιαίτεροι, είδωλα μου, χαρισματικοί και βαθιά καλλιεργημένοι άνθρωποι. Ο κύριος Χρόνης νομίζω είναι η ιστορία του ελληνικού τραγουδιού... Είμαι τόσο τυχερή που σε τόσο ελάχιστο διάστημα δούλεψα έστω και για λίγο μαζί τους! Νομίζω είναι εμπειρίες ζωής και όχι απλά συνεργασίες!


Το 2007 θα κυκλοφορήσουν δύο τραγούδια ως προπομπός και το 2008 η δεύτερη ολοκληρωμένη προσωπική σου δουλειά με τίτλο: "Μέχρι το τέλος" σε στίχους πάντα του Γ. Ευαγγελάτου και παραγωγή του Π. Καρασούλου. Αυτή τη φορά όμως, σε μουσική και ενορχήστρωση Θέμη Καραμουρατίδη. Στο δίσκο συμμετέχουν και δύο ταλαντούχοι φίλοι σας, ο Κωστής Μαραβέγιας και η Μαρία Παπαγεωργίου με τα φωνητικά τους..."δίσκος παρέας" και αυτός... πιστεύεις πως η "Μικρή Άρκτος" προώθησε όσο έπρεπε αυτή την δουλειά;

Αυτό δεν μ' απασχόλησε καθόλου. Δεν κάθισα ποτέ να σκεφτώ τί κάνουν οι άλλοι για μένα, αλλά τί κάνω εγώ γι' αυτό που έχουμε φτιάξει... Τα τραγούδια βρήκαν το δρόμο τους και τη θέση τους στη δισκογραφία κι αυτό με εταιρεία τη Μικρή Άρκτο και είναι υπεραρκετό. Όσο για τη Μαρία και τον Κωστή τί να λέμε; Ταλεντάρες και φίλοι! Ήταν μεγάλη χαρά να είναι στο δίσκο μας!


Πώς βλέπεις τη νέα γενιά σήμερα στο ελληνικό τραγούδι; Θα ξεπεράσει το πρόβλημα επικοινωνίας με το "μεγάλο κοινό"; Ποιο πιστεύεις πώς είναι το μειονέκτημά της, ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή η νέα γενιά δημιουργών και καλλιτεχνών;

Είμαστε νέοι, έχουμε όρεξη και χρόνο και όλα θα βρουν το δρόμο τους, είμαι βέβαιη! Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η νέα γενιά είναι ο παρεμβατισμός των εταιρειών στο υλικό και στις συναυλίες. Νομίζω πως ο αυθορμητισμός είναι το μεγαλύτερο όπλο ενός καλλιτέχνη και πρέπει να διαφυλάσσεται απόλυτα! Η γενιά μας ευτυχώς έχει αποδείξει ότι μπορεί να κάνει πάρα πολλά πράγματα, έχουν βγει πάρα πολλοί αξιόλογοι καλλιτέχνες οι οποίοι θα έχουν δρόμο και χώρο στη μουσική. Αυτό που κάνει η γενιά μας, το κάνει πολύ καλά. Έχει προσωπικότητα, χρώμα, χαρακτήρα και άποψη !!!

Με το διαδίκτυο τί σχέση έχεις; Πιστεύεις πως μπορεί να βοηθήσει έναν άνθρωπο να κάνει γνωστή την δουλειά του; Εσύ πάντως έχεις πάρα πολλούς θαυμαστές της φωνής και της δουλειάς σου γενικά και στο ίντερνετ και σε στηρίζουν με πάθος!

Μ' αρέσει τόσο η λέξη πάθος! Είναι γνώμονας στη ζωή μου και πόσο χαίρομαι που οι φίλοι μας κι οι ακροατές μας είναι παθιασμένα άτομα, δεν φαντάζεσαι!!! Όσο για το ίντερνετ είναι ένα ωραίο κακό! Μια ψυχρή επικοινωνία, που όμως με λίγο χιούμορ και αλήθεια μπορεί να γίνει ουσιαστικά προσωπική και ένας τρόπος να γνωστοποιήσεις εύκολα και γρήγορα τις πληροφορίες που θέλεις για τη δουλειά σου.


Πρόσφατα κυκλοφόρησαν 3 νέα τραγούδια της γνωστής παρέας... ένα δισκάκι με τίτλο: "Τρία Μυστικά". Τί σημαίνουν αυτά τα τρία μυστικά για σένα;

Τα Τρία Μυστικά είναι ένας κύκλος τραγουδιών, τρία μυστικά μας που θέλαμε να τα εμπιστευτούμε κάπου...


Η επόμενη δισκογραφική σου κίνηση; Θα είναι με δικά σου τραγούδια, μιας και γράφεις στίχους και μουσική, όπως ομολόγησες σε παλαιότερη ραδιοφωνική μας συνομιλία;

Η επόμενη δουλειά θα είναι κι εκείνη με τις σταθερές μου αξίες Γεράσιμο Ευαγγελάτο και Θέμη Καραμουρατίδη, καθώς κι η συμμετοχή μου με τρία τραγούδια στον προσωπικό δίσκο του Κώστα Τσίρκα. Τα δικά μου μάλλον θα ακολουθήσουν μετά.


Επιμένεις να συνεχίζεις τις "μοναχικές εμφανίσεις" με την άψογη μπάντα σου, την υπέροχη ομάδα που έχεις δημιουργήσει. Δεν θα ήθελες την "ασφάλεια" της συνεργασίας μ' ένα "μεγάλο όνομα" όπως κάνουν αρκετές νέες τραγουδίστριες;

Μεγαλύτερη ασφάλεια από το να δουλεύεις με τους ανθρώπους σου και τους μουσικούς σου δε νομίζω να μπορείς να νιώσεις. Νιώθω ότι έχω κατακτήσει κάτι πολύ σπουδαίο με το να έχουμε αυτή την ομάδα...


Τί είναι αυτό που σε κάνει να τραγουδάς; Διαχωρίζεις τη ζωή σου από τη μουσική ή έχουν γίνει ένα αυτά τα δύο;

Η ζωή μου είναι η μουσική, γι' αυτό νιώθω ότι ζω όμορφα και δημιουργικά... Τραγουδάω για να γίνομαι καλά και να εκφράζω την ψυχή μου...


Ποιους δημιουργούς και καλλιτέχνες της γενιάς σου ξεχωρίζεις; Με ποιους θα ήθελες να συνεργαστείς;

Κωστής Μαραβέγιας, Γιάννης Χαρούλης, Νικήτας Klint, Monica, Modrec, Old house Playground, Ρίτα Αντωνοπούλου, Απόστολος Ρίζος, Δανάη Παναγιωτοπούλου, Μαρία Παπαγεωργίου, Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, Μαρία Λούκα… Ξεχνάω κανέναν; Είναι πολλοί και τα σπάνε!

Ολοκλήρωσες με μεγάλη επιτυχία τις εμφανίσεις σου στην ανοιξιάτικη Αθήνα και αυτό το καλοκαίρι θα δώσεις κάποιες συναυλίες. Πώς βλέπεις τις αντιδράσεις του κόσμου; Τί ακούει κάποιος στις συναυλίες σας, πέρα από το προσωπικό σας ρεπερτόριο;

Θα ακούσει κανείς τα τραγούδια μας να συνομιλούν με άλλα αγαπημένα μας... Ένα πορτρέτο αναφορών και ακουσμάτων μας! Ο κόσμος συμμετέχει στις συναυλίες μας απ' την αρχή, είναι το πιο σημαντικό μέρος του λάιβ. Το καθορίζει και το διαμορφώνει ενεργειακά και καλλιτεχνικά νομίζω...

Ακούς ραδιόφωνο; Βλέπεις τηλεόραση;

Λατρεύω το ραδιόφωνο ως μέσο. Το ραδιόφωνο όμως, όχι το playlist. Η τηλεόραση επίσης δεν με ικανοποιεί σαν θεατή καθόλου, αλλά υπάρχουν και πολύ καλές εκπομπές που χαίρομαι να πηγαίνω. Όπως η εκπομπή του Σπύρου Παπαδόπουλου, η οποία θεωρώ ότι μ' έχει βοηθήσει και πάρα πολύ!


Και κάτι για το τέλος... θέλω να μου πεις ποιο τραγούδι σου σε εκφράζει περισσότερο, ποιο τραγούδι από αυτά που έχεις ερμηνεύσει μέχρι σήμερα είσαι εσύ και γιατί;

Το "τσιγάρα βαριά" και η "Αλεξάνδρας"... Νιώθω ότι είναι προσωπικές μου εμπειρίες γραμμένες από τον καλύτερο μου φίλο.

Ιούνιος 2009



"Νότες Λογοτεχνίας"

Πολιτιστικό ιστολόγιο (από το 2009) και ραδιοφωνική εκπομπή (από το 1999) με συνεντεύξεις, αφιερώματα, ρεπορτάζ, απόψεις, ιδέες και θέσεις γύρω από το Βιβλίο, τη Μουσική και το Ελληνικό Τραγούδι, το Θέατρο και τον Κινηματογράφο, τα Εικαστικά και τη Φωτογραφία, τη Θράκη...

Για αποστολές βιβλίων, περιοδικών, μουσικών έργων (LP-CD), καθώς επίσης και για προτάσεις, ιδέες, παρατηρήσεις, επικοινωνήστε μαζί μας: theodosisv@gmail.com

Το blog δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Δημοσιεύονται άρθρα πολιτιστικού και κοινωνικού περιεχομένου και οι κάθε είδους διαφημίσεις απαγορεύονται.

Επιτρέπεται η χρήση και η αναδημοσίευση των άρθρων και των φωτογραφιών, με σαφή αναφορά της πηγής σε ενεργό σύνδεσμο. Υπεύθυνος - Διαχειριστής: Θεοδόσιος Π. Βαφειάδης.